توضیح پیچیدگی جهان در کتاب‌های ساده کودکان
۱۳۹۵ آبان ۲۳, یکشنبه
آنچه جهان بزرگترها را تحت تأثیر قرار می‌دهد، کوچکترها را هم به خود مشغول می‌کند؛ چه موج پناهجویی، چه دونالد ترامپ. کریستیانه رابه، رئیس کتابخانه بین‌المللی کودکان و نوجوانان در مونیخ، در آستانه روز سراسری جلسه‌های کتابخوانی در آلمان در روز ۱۸ نوامبر، می‌گوید، این امر به رشد واقع‌گرایی در کتاب‌های کودکان و نوجوانان می‌انجامد. به گفته‌ی او، در کتاب‌های نوجوانان به مسائل مهم سیاسی، مسائلی که تمام جامعه درگیر آنهاست، از جمله به موضوع پناهجویی و مهاجرت پرداخته می‌شود.
۱۸ نوامبر روز جلسه‌های داستان‌خوانی سراسری در آلمان است. کتابخانه بین‌المللی کودکان و نوجوانان در مونیخ این روز را دستاویزی قرار داده برای معرفی نوعی جدید از ادبیات که می‌خواهد هر چه بیشتر به پرسش‌های خوانندگان خردسال در رابطه با مسائل پیچیده‌ی جهان پاسخ دهد.
کتابخانه‌ی بین‌المللی بزرگترین کتابخانه از این نوع در سراسر جهان است. این کتابخانه هنگامی که خانم یِلا لِپمَن روزنامه‌نگار آلمانی، آن را در سال ۱۹۴۹ بنیان نهاد، نه تنها برزگترین، بلکه نخستین کتابخانه‌ی بین‌المللی کودکان و نوجوانان در جهان بود.
اریش کِستنِر نویسنده پرآوازه آلمانی، که اتاقی در این کتابخانه به نام او نامگذاری شده، از جمله چهره‌های سرشناسی بود که در زمان بنیانگذاری کتابخانه بین‌المللی نوجوانان، از پروژه لپمن حمایت کرد.
کتابخانه بین‌المللی کودکان و نوجوانان مونیخ که کار خود را پس از جنگ دوم جهانی با ۸ هزار عنوان کتاب آغاز کرد، اینک بیش از ۶۰۰ هزار عنوان کتاب به ۱۳۰ زبان زنده دنیا از چهار قرن در اختیار دارد.
پناهجویان در کتاب‌های کودکان
امسال روز سراسری کتابخوانی با موضوع‌های تاکنون تصورناپذیری مواجه شده است، از جمله موضوع‌های داغ سیاسی روز برای نوجوانان. موضوع پناهجویی بطور اخص حتی در کتاب‌های مصور هم جلوه‌گر می‌شود و این امر به گفته‌ی رئیس کتابخانه بین‌المللی "پدیده‌ای کاملا جدید" است. پیش از این موضوع‌های نگران‌کننده به‌راحتی به کتاب‌های کودکان و نوجوانان راه نمی‌یافتند؛ امروز اما وضع به‌گونه‌ی دیگری است. حتی در شکل روایت هم نویسند‌ه‌ها جسارت بیشتری پیدا کرده‌اند.
به گفته‌ی کریستیانه رابه، همواره آثار بیشتری درباره آوارگی و موج پناهجویی انسان‌ها نوشته می‌شوند. نه تنها در آلمان، بلکه همچنین در فرانسه، بریتانیا، هلند، آمریکا و کانادا. مثلا در آلمان کتابی آلمانی‌عربی اثر خانم کیرستن بویه درباره دو کودک سوری، هفته‌ها در صدر پرفروش‌ترین کتاب‌ها قرار داشته است. همچنین نمایشگاهی درباره آوارگی و نژادپرستی با استقبال کم‌نظیر کودکان و نوجوانان کتابخوان مواجه شده است.
"نگرانی" از ترامپ
سهیم شدن کودکان در نگرانی‌های بزرگسالان از جمله خود را در جریان پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نشان داد. برخی کودکان نگران بوده‌اند که "حالا ممکن است اتفاقی بیفتد". به نظر رئیس کتابخانه نوجوانان، ادبیات می‌تواند خلأیی را پر کند که ناشی از سخن نگفتن درباره مسایل مختلف در خانواده‌هاست. و در این میان نه تنها خواندن در خلوت، بلکه جلسه‌های کتابخوانی از لحاظ حسی نقشی بسیار مهم دارند.
پدیده‌ی جدید دیگر شیوه‌های جدید روایی در ادبیات کودکان و نوجوانان است. خانم رابه از کتابی سخن می‌گوید که قهرمان آن یک اوتیست جوان است؛ کتابی که تمام آن از منظر و افق ذهنی او روایت می‌شود؛ امری که تصور آن برای ادبیات کودکان و نوجوانان تاکنون دشوار بوده است.
کتابخانه بین‌المللی کودکان و نوجوانان با چنین موضوع‌ها و کتاب‌هایی به استقبال روز سراسری کتابخوانی در روز ۱۸ نوامبر می‌رود؛ موسسه‌ای که وظیفه اصلی خود را «معرفی ادبیات کودکان و نوجوانان از تمامی مناطق جهان با توجه به معیارهای ادبی و زیبایی‌شناسانه و اصول بنیادین آموزش فرهنگی» قرار داده است.
این کتابخانه همچنین میراث فرهنگی جیمز کروس، نویسنده ادبیات کودکان، و موزه میشائیل انده، خالق "مومو" و "داستان بی‌پایان" را در خود جای داده است.