"جامعه سالم" علیه "سینمای فاسد"
۱۳۹۱ فروردین ۳۰, چهارشنبه
دور تازه‌ی بحث و جدل بر سر "فساد اخلاقی" در سینمای ایران از میانه‌ی فروردین ماه ۱۳۹۱ با انتشار سخنان برخی از بازیگران زن به راه افتاد. با این همه سابقه‌ی انتقاد و اعتراض به آنچه ترویج فساد یا استفاده ابزاری از زن در سینما خوانده می‌شود بسیار طولانی است. سیروس الوند کارگردان و عضو هیات مدیره خانه سینما می‌گوید، بعضی از افراد طوری از فساد در سینما حرف می‌زنند که انگار در حوزه‌های دیگر در این جامعه فساد وجود ندارد.
اعتراض به نمایش دو فیلم "مستهجن"
هفته نامه یالثارات ارگان انصار حزب‌الله چند سال پیش در انتقاد از سینماگرانی که به زعم این تشکل از زنان استفاده ابزاری می‌کنند نوشته بود، نشان دادن نمای نزدیک چهره‌ی آرایش کرده دختران جوان موجب تحریک جنسی مردان می‌شود. این تشکل در اعتراض به نمایش دو فیلم «گشت ارشاد» و «خصوصی» در روزهای پایانی سال گذشته جلوی وزارت ارشاد یک تجمع اعتراضی برپا کرد.
موج اعتراض به تریبون نماز جمعه نیز کشیده شد و برخی از امامان جمعه از جمله در مشهد و تهران با "مستهجن، مبتذل و غیر اخلاقی" خواندن دو فیلم یاد شده خواستار جلوگیری از ادامه‌ی نمایش آنها شدند.
وزارت ارشاد که نهادهای تحت سرپرستی‌اش دادن مجوز، ساخت و اکران فیلم‌های سینمایی را بر عهده دارد ابتدا با این درخواست مخالفت کرد اما سرانجام تسلیم شد. با این همه فیلم‌های مورد اعتراض در روزهایی که به نمایش درآمدند پرفروش‌ترین فیلم‌های ایام نوروز بودند.
نبایدها و بایدهای وزارت ارشاد
مسئولان امور فرهنگی جمهوری اسلامی هرگز پنهان نکرده‌اند که سینمای مطلوبشان با اغلب فیلم‌هایی که در سه دهه گذشته در ایران ساخته شده فاصله زیادی دارد. با روی کار آمدن دولت محمود احمدی‌نژاد رفته رفته "نباید"های دستگاه نظارت دولتی به "باید"ها تبدیل شد. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سال گذشته با تعطیل کردن خانه سینما که ۲۹ صنف دست‌اندرکاران تولید فیلم را در بر دارد گام بلندی در جهت دولتی کردن و دخالت کامل بر روند تولید و پخش آثار سینمایی برداشت.
گام مهم‌تر دولت راه‌اندازی تشکیلاتی به نام سازمان سینمایی کشور بود که ریاست آن را معاون وزیر ارشاد جواد شمقدری بر عهده دارد. او در مورد برنامه‌های این تشکیلات می‌گوید «تلاش می‌كنیم به سمتی برویم كه ۵۰ نفر تهیه‌كننده به عنوان امین نظام مسئولیت كنترل خطوط قرمز در فیلم‌ها را بر عهده داشته باشند.» با تشکیل این سازمان نه تنها نظارت بر فعالیت سینماگران مستقل شدیدتر می‌شود که دولت مستقیما به سوق دادن برخی از فیلمسازان به سمت مضمون‌های مورد نظر خود می‌پردازد.
حوزه علمیه به عنوان مشاور سینمایی
شمقدری ۲۲ بهمن ماه ۱۳۹۰ از تعیین مضامینی توسط سازمان سینمایی خبر داد که قرار است سمت و سوی سینمای آینده ایران را مشخص کند. به گفته‌ی او «برخی از این مضامین شامل دفاع مقدس، بیداری اسلامی، تحكیم خانواده، تاریخ صدر اسلام، كودك و نوجوان، دینی و مذهبی و نیز مضامین انتقادی منصفانه هستند.»
مدیران ارشد فرهنگی دولت، "آرمان‌های نظام جمهوری اسلامی" و "منویات رهبر" را مهمترین سویه‌های هدف‌گذاری برنامه‌های سینمایی کشور اعلام کرده‌اند. روابط عمومی سازمان سینمایی ۲۸ فروردین گزارش داد، شمقدری در دیدار با اعضای صنف‌های سینمایی گفته است «چه اشکالی دارد همین جمع از حوزه علمیه تقاضا کند در ساخت فیلم‌های منتقدانه اجتماعی مشاوره بدهند.»
مهدی خزاعی دبیر جشنواره فیلم فجر نیز بهمن ماه سال گذشته در یکی از نشست‌های خبری خود گفت «مدیران جشنواره با علما و مراجع در راستای رفع ابهامات و آسیب‌های سینما و تبیین نیازها و ضرورت‌ها ملاقات‌ها و رایزنی‌هایی داشته‌اند.»
«چگونه فیلم حزب‌اللهی بسازیم»
رئیس سازمان سینمایی کشور در بخش دیگری از اظهاراتش به تنش‌های پیش آمده در مورد اکران نوروزی سینماهای کشور پرداخت و گفت، طبق قوانین موجود باید وزارت ارشاد نظر آخر را بدهد اگر اعضای شورای پروانه نمایش، اعضای مورد تأیید نظام‌اند پس این حرف‌ها چیست؟ او در عین حال به سینماگران توصیه می‌کند "با ائمه جمعه و دلسوزان نظام تعامل فعال و سازنده" داشته باشند.
جواد شمقدری با اشاره به اعتراض‌هایی که توقف اکران برخی فیلم‌ها را به دنبال داشت می‌گوید «این گروه انصار حزب‌الله که تجمع کردند حزب اللهی‌ترین فیلمنامه‌شان را بیاورند، ما نخوانده به آنها مجوز می‌دهیم تا به همه یاد بدهند فیلم حزب‌اللهی چگونه است اما اگر ناتوان هستند بگذارند اهالی سینما کارشان را بکنند.»
روزنامه "بانی فیلم" همزمان با سخنان معاون وزیر ارشاد نوشت، تمام کپی‌های فیلم «گشت ارشاد» در تهران جمع‌آوری شده و نمایش آن پیش از پایان مهلت تعیین شده به طور کامل متوقف شده است.
یک یادداشت فیسبوکی
به نظر می‌رسد جنجالی که بر سر یادداشتی از پرستو صالحی که ۱۷ فروردین در صفحه‌ی فیسبوک این بازیگر منتشر شد در بالاگرفتن بحث بر سر "فساد اخلاقی" در سینمای ایران بی‌تاثیر نبوده است. صالحی نوشت یکی از "تهیه‌کنندگان سرشناس" سینما در پاسخ به ابراز تمایل او برای بازی در یک نقش طولانی گفته است «اونی‌ام که بهت کار طولانی بده حال طولانی می‌خواد...»
فرج‌الله سلحشور کارگردان سریال یوسف پیامبر که پاییز سال گذشته سینمای ایران را فاحشه‌خانه خوانده بود سخنان صالحی را تاییدی بر نظریات خود عنوان کرد. پرستو صالحی ضمن مخالفت با این نظر می‌گوید منظور او نه کلیت سینما که وجود افراد فاسد در این صنف است که در مورد تمام قشرهای دیگر جامعه نیز مصداق دارد.
واقعیت‌های ناخوشایند
در روزهای گذشته بسیاری از کسانی که در مورد فساد در سینما اظهار نظر کرده‌اند تاکید می‌کنند که وضعیت این صنف را نمی‌توان جدا از دیگر بخش‌های جامعه قضاوت کرد و اگر فساد مالی و اخلاقی در این حوزه گسترده باشد، مثالی از واقعیت‌های کل جامعه است.
نمایش روابط خارج از ازدواج، عدم تبعیت از هنجارهای مورد نظر حکومت در مورد پوشش و آرایش، و داشتن روابطی که "نامشروع" تلقی می‌شود از انتقادهایی است که به برخی از فیلم‌های ایرانی وارد می‌شود. بسیاری از سینماگران و کارشناسان مسائل اجتماعی معتقدند اینها بخش کوچکی از واقعیت‌هایی است که در جامعه وجود دارد اما مسئولان علنی کردن آنها را خوشایند نمی‌دانند.
خبرگزاری فارس ۱۹ فروردین از قول ماهایا پتروسیان، بازیگر و کسی که به عنوان تایید کننده‌ی نظر پرستو صالحی معرفی می‌شود نوشت «فساد در سینما وجود دارد اما به همان اندازه که در سطح مملکت نیز چنین مسئله‌ای وجود دارد. اصولاً اگر فساد در مملکت فرصت ریشه‌دوانی داشته باشد تبعاً نشانه‌های آن در تمامی سطوح جامعه نمود پیدا می‌کند.» او همچنین می‌افزاید «البته این حرف‌ها، حرف‌های جدیدی نیست و این اتفاقات، اتفاقاتی است که سال‌هاست رخ می‌دهد.»
«پاک‌ترین سینمای دنیا»
کسانی که با فاسد خواندن سینماگران و روابط کاری در این صنف مخالف‌اند می‌گویند اهل سینما نیز همانند دست‌اندرکاران اقتصاد و سیاست، ممکن است درگیر فساد مالی و زد و بندها و لغزش‌ها باشند.
به رغم این، ابولقاسم طالبی کارگردان « فیلم قلاده‌های طلا» مدعی است، ایران پاک‌ترین سینمای دنیا را دارد. بهرام رادان، یکی از بازیگران مطرح نیز ۲۷ فروردین به سایت خبرآنلاین گفت «خانواده سینما یکی از نجیب‌ترین و باشرافت‌ترین صنف‌های موجود است و اگر مشکلی هم در این صنف وجود دارد، در همه جامعه است.»
به گزارش خبرآنلاین بهرام رادان کسانی را که از فساد گسترده در سینما حرف می‌زنند آدم‌های کوچکی خوانده که "می‌خواهند دیده بشوند." او به آنها توصیه می‌کنند اگر این محیط را فاسد می‌دانند آن را رها کنند. رادان در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به بسته شدن خانه سینما می‌افزاید «خانواده بی‌رمق سینما که حتی خانه‌اش را هم گرفته‌اند، به خصوص از نظر اقتصادی هم در حال نابودی است، دیگر نمی‌تواند چنین تهمت‌هایی را تحمل کند.»
«فساد مالی بیداد می‌کند»
خبرگزاری فارس از قول احمد نجفی، یکی از بازیگران باسابقه‌ی سینما و تلویزیون و عضو شورای عالی سینما به مواردی اشاره می‌کند که تهیه‌کنندگان و کارگردانان برای حضور بازیگران جوان در یک فیلم از آنها پول گرفته‌اند. او می‌گوید «ما انشاءالله در سازمان سینمایی برنامه‌ای داریم که در آن به بحث پاک‌سازی و تمیز‌سازی سینما خواهیم پرداخت.»
احمد نجفی در همین حال اعتراف می‌کند «ما به خاطر چندرغاز به هر کاری دست می‌زنیم، چه از طریق بازیگرها، چه از طریق تهیه‌کننده‌ها، چه از طریق کارگردانان.» علیرضا رئیسیان، کارگردان سینما به خبرگزاری مهر گفته است فساد مالی در بدنه سینما بیداد می‌کند "اما حساسیت روی فساد اخلاقی در ایران بیشتر است."
BK/SI