جدال ارزش ها در انجمن های دانشجویان مسلمان در آمریکا

جدال ارزش های مدرن و ارزش های اسلامی بار دیگر خود را در رفتار انجمن های دانشجویان مسلمان در آمریکا بارز ساخته است. در گزارشی که روز پنجشنبه، ۲۱ فوریه، در نیویورک تایمز به چاپ رسید گفته می شود بیش از ۲۰۰ شعبه از انجمن های دانشجویان مسلمان در سراسر آمریکا، در گیر بحث های حاد درونی اند تا در مورد قواعد اختلاط دختران و پسران، لباس پوشیدن، و خوردنی ها و آشامیدنی ها، تصمیم بگیرند.

دانشگاههای آمریکا بیش از گذشته شاهد تضاد رفتار دانشجویان مسلمان با ارزش های مدرن آمریکایی شده است. اکنون چند دهه است که در بسیاری از نهادهای آموزش عالی آمریکا، «انجمن دانشجویان مسلمان» (Muslim Students Association) به فعالیت مشغول است. برخی از رهبران اولیهء انقلاب ایران و بسیاری از متخصصان و کارشناسان حکومت اسلامی طی سی سال اخیر، تحصیلات عالی خود را در کالج ها و دانشگاههای آمریکایی به پایان رسانده اند. این انجمن ها همواره با پیروی از ارزش های سنتی اسلامی نظیر رعایت حجاب، مراسم نماز و روزه، و اجرای اعیاد و عزاداری های دینی، باعث پیوند فرهنگی و سیاسی ِجامعهء کوچک دانشجویان مسلمان و خانواده های آنان بوده است.

اما به نظر می رسد نسل جدید دانشجویان مسلمان در پاره ای موارد تمایل به پذیرش ارزش های مدرن آمریکایی دارد و همین گرایش به تازگی در میان اعضای انجمن های اسلامی باعث جدل های حاد شده است.

بحث بر سر دامن کوتاه

یک دانشجوی ۲۵ ساله به نام امیر مرتابان که در دانشگاه ایالتی پولیتکنیک کالیفرنیا، واقع در شهرک پومونا (نزدیک لوس آنجلس) درس می خواند به خبرنگار نیویورک تایمز گفت به یاد می‌آورد به هنگامی که ریاست انجمن اسلامی دانشگاه را به عهده داشت و به همراه دانشجوی دیگری، به نام نویسی اعضای جدید در این انجمن مشغول بودند، دختر جوانی با دامن کوتاه وارد دفتر می شود و به عربی می گوید، «سلام علیکم». دامن کوتاه این دختر باعث اختلاف در میان مسولان انجمن می شود تا سرانجام امیر دیگران را قانع می کند که باید پذیرای آن دختر مسلمان باشند.

دانشجوی دیگری به نام هادیه مبارک، به عنوان نخسین پرزیدنت مؤنث که ریاست انجمن ملی دانشجویان مسلمان را در سالهای ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۵ به عهده داشت می گوید، «در میان ما یک تنش دائمی وجود دارد که آیا می خواهیم همانند تشکیلات دیگر دانشجویی عمل کنیم یا اینکه تابع تعابیر محافظه کارتر و محدودکننده تر از اسلام باقی بمانیم.»

هر شعبه از انجمن های مسلمان از استقلال نسبی برخوردار است و خود قواعدش را تصویب می‌کند. طبق گزارش نیویورک تایمز(۲۱ فوریه )، کالج ها و دانشگاههای خصوصی در مجموع لیبرال‌تر عمل می کنند زیرا دانشجویان شان از سراسر آمریکا و نقاط دوردست می آیند و تعدادشان نیز کمتر است. اما کالج ها و دانشگاههای دولتی، اکثر دانشجویان شان را از خود محل می پذیرند و این دانشجویان ریشه در محیط اجتماعی و فرهنگی همان شهر و ایالت دارند. خانواده های محافظه کارتر که نمی خواهند فرزندان شان را به شهرهای دور بفرستند، آنها را در دانشگاههای دولتی محل نام نویسی می کنند.

در دانشگاه خصوصی و طراز اول ییل (Yale) واقع در ایالت کانه تیکت، دانشجویان سنی و شیعی خود را از یکدیگر جدا نمی کنند و دانشجویان دختر مسلمان در مراسم سالانهء اعطای جوایز، به راحتی دیگران را می بوسند، کاری که به احتمال زیاد والدین آنها را ناخشنود می کند.

توصیه امامان و واعظان

از سوی دیگر، دانشگاه دولتی کالیفرنیا در ایرواین، به خاطر اعضای ریشو یا محجبه اش، یکی از محافظه کارترین شعبه های ایالتی انجمن دانشجویان مسلمان در آمریکا شناخته می شود. سال گذشته، در دانشگاه دیویس(کالیفرنیا) انجمن دانشجویان تصمیم گرفت برای جمع آوری اعانه یک مهمانی کباب به راه اندازد که در آن البته نوشابهء الکلی صرف نمی شد و دختران و پسران از یکدیگر جدا بودند، اما چون در یک نمایش صحنه ای که یک زندان را مجسم می کرد، چند دانشجوی دختر و پسر باهم حضور داشتند، روز بعد شکایات بسیاری به دفتر انجمن رسید. خالده فاضل، رییس انجمن، برگزاری برنامه را یک اشتباه اعلام کرد.

امامان و واعظان محلی که معمولاً برای سخنرانی به انجمن های مسلمان دعوت می شوند، مدام از دانشجویان را خطرات الکل و سکس پرهیز می دهند. جداسری مؤنث / مذکر در اسلام بر اساس نقش جنسی (gender) ، در بستر فرهنگ آمریکایی یکی از موارد برجستهء اختلاف ارزش هاست. یک دانشجوی مسلمان در دانشگاه ایندیانا به نام رفیعه زکریا معتقد است هویت اسلام آمریکایی باید به نحوی باشد که از فرهنگ آمریکا بیگانه باقی نماند. رفیعه زکریا می گوید قانون در آمریکا زن و مرد را برابر می شناسد اما در اسلام زن و مرد «یکدیگر را کامل می کنند.» حال اگر قانون زن و مرد را برابر بشناسد چطور می توان در زندگی روحی و معنوی طور دیگری رفتار کرد؟