جرج مايكل و ۲۵ سال جنجال و درخشش در آسمان پاپ

(براى شنيدن برنامه «عصر شنبه» درباره جرج مايكل و بعضى از ترانه هاى اين خواننده محبوب، فايل صوتى پايان صفحه را كليك كنيد!)

در دهه هشتاد ميلادى جرج مايكل در كنار مايكل جكسون، مادونا و پرينس از محبوبترين ستارگان پاپ محسوب مى‌شد و تغيير و تحولاتى كه در آن دوران پشت سرگذاشت، شايد بى‌شباهت به فراز و نشيبهايى نباشد كه رابى ويليماز در دهه نود تجربه كرد، به هر حال جرج مايكل در اواسط دهه هشتاد كوشيد كه همكاريش را با گروه معروف Wham به دست فراموشى بسپارد و فصل فعاليتهاى سولوش را شروع كند، همانطور كه رابى ويليامز در دهه نود به همكاريش با گروه Take That خاتمه داد و راهى انفرادى پيش گرفت.

البته بين دو گروه Take That و Wham تفاوتى بزرگ وجود دارد: Take That گروهى بود كه با همت ديگران و از طريق پيدا كردن چهره‌هايى كه بگونه‌اى مكمل يكديگر بودند، شكل گرفت، در حاليكه گروه دو نفره Wham گروهى خودجوش بود.

جرج مايكل كه پدرش، مهاجرى قبرسى يونانى و مادرش هم انگليسى است، در روز ۲۵ ژوئن سال ۱۹۶۳ در شمال لندن به دنيا آمد. در سال ۱۹۸۱، يعنى در سن ۱۸ سالگى به همراه دوست هم مدرسه‌ايش‌، اندرو ريجلى و چند نفر ديگر گروهى را تشكيل داد به اسم Executive كه دوام چندانى نداشت و در همان سال بدل شد به گروه دو نفره Wham ، يكى از موفقيترين گروههاى پاپ بريتانيايى در دهه هشتاد ميلادى.

در بين سالهاى ۱۹۸۲ و ۱۹۸۶، گروه Wham چندين ترانه پرفروش روانه بازار كرد و جرج مايكل هم كه ملودى و شعر بسيارى از ترانه‌هاى گروه از اوست، در سال ۱۹۸۵ جايزه Ivor Novello را به عنوان بهترين ترانه‌ساز سال دريافت كرد. يكى از ترانه‌هاى به يادماندى آن دوران Last Christmas است كه با وجود اين كه ۲۱ سال از عمرش مى‌گذرد، اما هر سال، در ايام عيد كريسمس از بسيارى از شبكه‌هاى راديويى به گوش مى‌رسد.

در اوسط دهه هشتاد ميلادى گروه Wham از هم پاشيد و جرج مايكل فعاليت سولوی خود را آغاز كرد. او در سال ۱۹۸۷ اولين آلبومش را به انتشار رساند، آلبومى به اسم Faith (باور) كه بعضيها هنوز هم آن را بهترين آلبوم اين خواننده بريتانيايى مى‌دانند.

جرج مايكل با عرضه اين آلبوم بيش از همه سعى و اميد داشت كه آن وجه و چهره پيشين خود به عنوان عضوى از گروه Wham را كه مورد علاقه نوجوانهاست، تغيير دهد و ثابت كند كه به عنوان آهنگساز و ترانه سرا حرفى جدى براى گفتن دارد. و براستى كه موفقيتى كم نظير هم نصيب اين آلبوم شد.

اكثر قطعات آلبوم Faith در قالب صحفه تك آهنگى هم منتشر شدند و شش ترانه از اين مجموعه حتى در آمريكا توانستند در صدر رده بندى ترانه‌هاى پرفروش روز قرار گيرند. خود آلبوم هم يك سال تمام در آمريكا جز ترانه‌هاى پرفروش روز بود و تا سال ۲۰۰۰ هم در اين كشور مجموعا، بيش از ۱۰ ميليون بار به فروش رفت.

جرج مايكل با آلبوم Faith نه تنها در سال ۱۹۸۸ جايزه معتبر Grammy را براى بهترين آلبوم سال دريافت كرد، بلكه موفق شد، سه جايزه موسيقى آمريكا (American Music Awards) را از آن خود كند: جايزه بهترين خواننده مرد در سبك پاپ راك، جايزه بهترين هنرمند مرد در سبك Soul و R&B و جايزه بهترين آلبوم در سبك Soul و R&B.

دومين آلبوم سولوى جرج مايكل در سال ۱۹۹۰ تحت عنوان Listen without prejudice, به انتشار رسيد. جالب توجه اينكه جرج مايكل خود براى تبليغ اين آلبوم در تلويزيون، كليپى طرحريزى كرد، اما به علت كثرت صحنه‌هاى عريان، تلويزيون بريتانيا از پخش اين كليپ تبليغاتى خوددارى كرد و تنها شبكه‌هاى تلويزيونى آمريكا و استراليا حاضر به پخش آن شدند.

اين آلبوم سرانجام در ماه سپتامبر ۱۹۹۰ به بازار آمد. جرج مايكل در اين قطعات سعى داشته كه موسيقى R&B را با موسيقى Rock&Roll، Jazz و Soul پيوند بزند. آلبوم Listen without prejudice در بريتانيا موفق شد، مقام اول رده بندى آلبومهاى پرفروش روز را از آن خود كند و در آمريكا در رده دوم جاى بگيرد. از آن گذشته ترانه Praying for time از اين آلبوم هم در بريتانيا در صدر ترانه‌هاى پرفروش روز قرارگرفت.

آلبوم Listen without prejudice با وجود اين كه با استقبال منتقدان روبرو شد، اما نتونست از لحاظ ميزان فروش به پاى آلبوم قبلى برسد. ناگفته نماند كه كليپ ويدئوى يكى از ترانه‌هاى اين آلبوم به اسم Freedom 90 با همكارى پنج تا از مانكنهاى معروف دنيا تهيه شد و با توجه به بعضى صحنه‌هاى عريان، شبكه تلويزيونى MTV، نخست از پخش اين ويدئوكليپ پرهيز كرد، اما بعد از حذف ۵ ثانيه از آن بالاخره حاضر شد كه اين ترانه را پخش كند.

در سال ۱۹۹۱ جرج مايكل در فسيتوال عظيم راك در ريو د ژانيرو، بار ديگر با اندرو ريجلى، دوست قديميش در گروه Wham روى صحنه رفت و شايعه از سرگيرى فعاليتهاى اين گروه دو نفر سر زبانها افتاد، اما در همان حد شايعه ماند و تحقق پيدا نكرد. در همان سال، جرج مايكل ترانه‌اى دوصدايى با التون جان منتشر كرد به نام Don't let the sun go down on me كه در بريتانيا و آمريكا، در راس رده بندى ترانه‌هاى پرفروش روز جاى گرفت و درآمد بدست آمده از آن هم به سازمانهاى خيريه اهدا شد.

دو سال بعد جرج مايكل آلبوم كوچكى متشكل از شش قطعه به انتشار رساند به نام Five Live كه با يارى ليزا استنسفيلد و اعضاى باقيمانده گروه پرآوازه كويين تهيه شده بود. درآمد حاصله از اين آلبوم موفق هم به سازمانى خيريه كه در زمينه مبارزه با بيمارى ايدز فعال است، اختصاص پيدا كرد.

سالهاى بعد از انتشار اين آلبوم، سالهاى تيره و تلخى براى اين هنرمند خلاق بود. جرج مايكل كه همجنسگرا است، در سال ۱۹۹۴، هم مادرش را از دست داد و هم شريك زندگيش را. در كنار اين ناكاميهاى خصوصى، با گرفتاريهاى كارى نيز مواجه شد و با شركت Sony Music درافتاد و اين شركت را به استثمار هنرمندان متهم كرد.

سرانجام كار طرفين به دادگاه كشيد و قرارداد بين آنها در سال ۱۹۹۵ فسخ شد و اعتبار آن به اين ترتيب ۱۰ سال زودتر از موعد مقرر به پايان رسيد. در سال ۱۹۹۶ چهارمين آلبوم سولوى جرج مايكل با همكارى شركت ويرجين انتشار پيدار كرد، آلبومى تحت عنوان Older كه از لحاظ سبك و حال و هوا با آلبومهاى قبلى تفاوت دارد و رنگ و بوى موسيقى Soul در آن بخوبى محسوس است.

جرج مايكل بسيارى از كارهاى اين آلبوم را خود انجام داد: شعر ترانه نوشت، آهنگ ساخت، تنظيم كرد، نوازندگى خيلى از سازها را برعهده داشت و تا اندازه زيادى هم نقش تهيه كننده را ايفا كرد. منتقدان در مجموع نظرى مثبت درباره آلبوم Older نداشتند، اما اين آلبوم در بين دوستداران پاپ، به ويژه طرفداران خود جرج مايكل گل كرد و از لحاظ فروش هم موفق بود.

عليرغم نقدهاى منفى، آلبوم Older چندين جايزه صفحه طلايى و پلاتين دريافت كرد و يكى از قطعات اين آلبوم به نام Jesus to a child كه در قالب سى دى تك آهنگى به بازار آمد، در بريتانيا قله رده بندى ترانه‌هاى پرفروش روز را فتح كرد.

جرج مايكل كه با انتشار اين آلبوم، بيش از همه به خاطر موسيقيش توجه‌ها را به خود جلب كرده بود، در سال ۱۹۹۸ به خاطر سكس در يكى از توالت‌هاى عمومى لس آنجلس بازداشت و به جرم رفتار غيراخلاقى به ۹۱۰ دلار جريمه نقدى، ۸۰ ساعت كار خيريه اجتماعى و ۵ جلسه نشست اجبارى پيش يك روانشناس محكوم شد. اين خواننده بريتانيايى نيز ضمن انتقاد به جامعه بسته آمريكا، به كل ماجرا در قالب ترانه‌اى پرداخت كه تحت عنوان Outside در اكتبر همان سال منتشر شد.

اين جنجالهاى خصوصى و مسئله همجنسگرايى كه جرج مايكل بعد از اين قضيه رسما به آن اعتراف كرد، ذهن طرفدارهاى اين خواننده را چندان به خودش مشغول نكرد و آنها بيشتر در پى موسيقى او بودند تا در پى مسايل خصوصيش كه مدتها عنوانهاى خبرى نشريات زرد را به خود اختصاص داد.

در همان سال ۱۹۹۸، آلبومى متشكل از دو سى دى تحت عنوان Ladies and gentlemen - منتشر شد كه مجموعه‌اى است شنيدنى از بهترين ترانه‌هايى كه اين خواننده در طى فعاليت هنريش چه با گروه Wham و چه بشكل سولو منتشر كرده بود. يك سى دى دربرگيرنده قطعات آرام است كه قلب را تحت تاثير قرار مى‌دهد و در يك سى دى هم قطعاتى پرشور و حال گنجانده شده كه شنونده را به رقص وامى‌دارد. اين آلبوم مجموعا هشت جايزه صفحه پلاتين دريافت كرد.

يك سال پس از انتشار آلبوم بهترينها، آلبومى روانه بازار شد تحت عنوان Songs of the last century (ترانه‌هاى قرن گذشته) كه چند هفته پيش از شروع سال ۲۰۰۰، دقيقا در تاريخ ششم دسامبر ۱۹۹۹منتشر شد. اين آلبوم دربرگيرنده ترانه‌هايى از ديگر خوانندگان معروف است كه جرج مايكل علاقه خاصى به آنها داشته و در اين آلبوم ، اين ترانه‌ها را با رنگ آميزى و تنظيم‌هايى كاملا متفاوت اجرا كرده است.

در سال ۲۰۰۲ جرج مايكل با ترانه Freak به صحنه برگشت و اينبار هم با كليپى ويدئويى جنجال به پا كرد. كار به جايى رسيد كه شبكه‌هاى تلويزيونى فرانسه از پخش اين ويدئوكليپ خوددارى كردند و در بريتانيا هم نسخه بشدت سانسور شده و در آمريكا نسخه كمى سانسور شده آن از شبكه‌هاى تلويزيونى پخش شد. تنها MTV و شبكه VIVA در آلمان بودند كه با پخش ويدئوكليپ ترانه Freak مشكلى نداشتند.

در همان دوران جرج مايكل با يارى چند ستاره ديگر دست به اعتراض به جنگ عراق زد. اجراى تازه‌اى از ترانه انتقادى The Grave كه دان مكلين در سال ۱۹۷۱ در خصوص جنگ ويتنام ساخته بود، يكى از قدمهاى جرج مايكل در اين راه بود. ترانه Shoot the dog هم يكى از ديگر ترانه‌هاى جنجالى اين خواننده است كه در ويدئوكليپ كارتونى آن، تونى بلر نخست وزير بريتانيا به سگ مطيع و فرمانبردار جرج دبليو بوش رييس جمهور آمريكا بدل شده است.

سال ۲۰۰۴ سال انتشار آخرين آلبوم جرج مايكل است: آلبومى به نام Patience (صبر) كه با همكارى شركت Sony Music عرضه شده است. جالب توجه اينكه اين تنها آلبوم جرج مايكل محسوب مى‌شود كه در آلمان توانسته است در صدر رده بندى آلبومهاى پرفروش روز قرار بگيرد.

جرج مايكل كه براى آخرين بار، ۱۵ سال پيش كنسرت برگزار كرده بود، حال بعد از اين غيبت طولانى به صحنه بازگشته و تور كنسرتهايش را در اروپا شروع كرده و بدين ترتيب به انتظار ديرينه طرفدارانش پايان داده است.

شهرام احدى