جشنواره‌ی معترضان
۱۳۸۵ بهمن ۲۳, دوشنبه
شب گذشته بیست و پنجمین جشنواره‌ی فیلم فجر با معرفی برگزیدگان بخش‌های مختلف به کار خود پایان داد. سیمرغ‌های بلورین در حالی تقسیم شدند که کمتر کسی از مجموعه‌ی کار رضایت داشت. جشنواره‌ی فجر امسال جلوه‌ای از سیاستهای فرهنگی و سینمایی دولت نهم را به نمایش گذاشت بی‌آنکه حتا مسئولان دولت نیز از آن راضی باشند.
مشاور فرهنگى رئيس جمهور جواد شمقدری به خبرگزاری فارس گفته است «در جشنواره امسال فيلم‌هاى ارزشمندى ديده نشدند و سيمرغ‌ها به سمتى پرواز كردند كه در راستاى سياست‌هاى سال‌هاى گذشته بود و من مطمئنم كه امسال خود سيمرغ‌ها از پرواز خود ناراضى هستند.» با این همه وزیر ارشاد، محمد حسین صفارهرندی، خشنودی خود را از روند برگزاری جشنواره ابراز کرد و توجه به بخش‌های فراموش شده‌ی سینما از جمله دفاع مقدس را ستود.
اغلب منتقدان، برخلاف نظر مشاور رئیس جمهور بر این اعتقادند که در بخش مسابقه‌ی فیلمهای ایرانی اغلب سیمرغ‌ها به فیلم‌هایی تعلق گرفت که مضمونی مطابق با سلیقه‌ی مدیران سینمایی کشور داشتند. در میان فیلمهای بخش مسابقه موضوع جنگ یا سینمایی که «دفاع مقدس» نامیده می‌شود بیشترین سهم را داشت. این نه تنها پیامد سیاستهای حمایتی دولت که نتیجه‌ی انتخاب فیلمها برای بخش مسابقه نیز بوده است.
سیاستهای جدید مسئولان سینمایی را از سخنان دبیر جشنواره نیز می‌توان دریافت. علیرضا رضاداد دبیر جشنواره فیلم فجر در مراسم پایانی گفت «این جشنواره تجدید عهد سینمای کشور با آرمان‌های انقلاب اسلامی است.» صفارهرندی وزیر ارشاد نیز تاکید کرد که «جشنواره فیلم فجر از دل انقلاب اسلامی بیرون آمده و با آن پیوند خورده.»
بیشترین سیمرغ‌های جشنواره‌ی امسال نصیب سه فیلم «پابرهنه در بهشت»، «روز سوم» و «خون بازی» شد. رخشان بنی اعتماد قبلا خواسته بود فیلمش، «خون‌بازی» در بخش بهترین فیلم و بهترین کارگردان داوری نشود. با این همه چند سیمرغ بلورین از جمله برای بهترین بازیگر زن، بهترین تدوین و بهترین چهره‌پردازی نصیب این فیلم شد. به جز فیلم خون بازی، دو اثر دیگر از کارگردانان با سابقه، «سنتوری» داریوش مهرجویی و «رئیس» کیمیایی، نصیب چندانی از سیمرغ‌های جشنواره نبردند.
گرچه اعتراض به داوری همواره جزیی از کار جشنواره‌هاست مخالفتهای امسال خیلی شدیدتر و علنی‌تر بود. این اعتراض‌ها حتا در مراسم رسمی اهدای جوایز نیز ابراز می‌شد. بهرام رادان که جایزه‌ی بهترین بازیگر را برای فیلم سنتوری دریافت می‌کرد گفت «از داوران تقاضا دارم پس از پايان جشنواره يك بار ديگر در خلوت خود «سنتوری» را ببينند.»
مسعود ده‌نمکی که با اولین ساخته‌ی داستانی خود «اخراجی‌ها» به جشنواره آمده بود اعتراض به داوری‌ها را بسیار تندتر و صریح‌تر انجام داد. فیلم او همراه با «سنتوری» سیمرغ تماشاگران را دریافت کرد. این جایزه به «حبیب‌الله کاسه‌ساز» تهیه‌کننده «اخراجی‌ها» اهداء شد. او پس از دریافت سیمرغ آن را حق ده‌نمکی دانست و از او خواست روی صحنه برود. ده‌نمکی که ابتدا قصد روی صحنه رفتن را نداشت بالاخره با اصرار بخشی از حاضران که او را به شدت تشویق می‌کردند روی صحنه رفت و گفت «من نه مرغ مى‌خواهم نه سيمرغ.»
ده نمكى ادامه داد «اين جايزه حق همه بازيگرانى است كه در «اخراجی‌ها» بازى كردند و ناجوانمردانه ناديده گرفته شدند.» او سپس با اشاره به داوری‌ها افزود «در تاريخ ما هميشه اين گونه بوده كه نخبگان ما از مردم عقب‌تر بوده‌اند.»
درحالی که بسیاری از سینماگران به انتخابهای داوران اعتراض دارند انتقاد به کیفیت فیلمهای عرضه شده در جشنواره‌ی بیست و پنجم نیز کم به گوش نمی‌خورد. این انتقادها حتا از سوی داوران نیز ابراز شده است.
هیات داوران در بیانیه‌ی خود به نقاط ضعفی اشاره کرده‌اند که به‌زعم آنها مانع دستیابی به یک «سینمای متعالی و مترقی» است. به اعتقاد داوران این دوره، «نبود توجه جدی به تحقیق، ظرفیتهای اندک فیلمنامه‌های بلند سینمایی، کم‌توجهی به رعایت استانداردهای حرفه‌ای سینما و جذب مخاطب و شتابزدگی‌های بی‌مورد» از جمله‌ی این موانع به شمار می‌روند. داوران جایزه‌ی بهترین فیلم را، آنگونه که در بیانیه آمده، «علیرغم وجود برخی شتابزدگی‌ها» به فیلم «روز سوم» اهداء کردا‌نند.
تالار وحدت شب گذشته یکی از پراذحام‌ترین و پر هرج و مرج‌ترین شبهای خود را پشت سر گذاشت. ناهماهنگی‌های بسیار در ورود خبرنگاران و دعوت‌شدگان به سالن چنان بود که، به گزارش ایسنا، مجری برنامه‌ها حسین پاکدل در ابتدا گفت «تا وقتى ما با اين طرز فكر كه «حالا برويم يه كارى‌اش مى‌كنيم»، كارهاى مختلف را انجام مى‌دهيم، وضع به همين منوال است.»
بهزاد کشمیری‌پور، گزارشگر صدای آلمان در تهران