جشن ادبیات در شهر کلن
۱۳۸۷ اسفند ۲۶, دوشنبه
شهر کلن برای نهمین بار در تب و تاب برگزاری "جشنواره‌ی ادبیات" موسوم به "لیت‌کلن" است. این جشنواره که از دوازدهم تا بیست‌ویکم ماه مارس برپامی‌شود، از ۱۵۸برنامه‌ی داستان خوانی، نقل‌‌گویی، بحث و گفت‌وگو، اجرای تئاتری بخشهایی از رمان‌های معروف، طنز‌های سیاسی و انتقادی، میهمانی‌های جمعی، دیسکو و ده‌ها مراسم دیگر تشکیل می‌شود. در این بزرگ‌ترین جشنواره‌ی ادبی اروپا تنها نویسندگان و خالقان آثار علمی و اجتماعی و فکاهی شرکت نمی‌کنند، بلکه هنرپیشگان مشهور، موسیقی‌دانان و آهنگ‌سازان، آرشیتکت‌ها، نظریه‌پردازان، تاریخ‌نویسان، نقاشان، گروه‌های موزیک، آشپزی، نمایندگان رسانه‌های گوناگون و... نیز حضور دارند. تقریباً در این ده روز تمام ارکان و نهادهای شهر، به نوعی درگیر و در ارتباط با اجرای این جشنواره قرار می‌گیرند.
تکاپویی همگانی
این جنب‌وجوش و فعالیت تنها به برگزارکنندگان یا دست‌اندرکاران "لیت‌کلن" منحصر نمی‌شود. اغلب مردم شهر نیز از ماه‌ها پیش به تکاپو می‌افتند: علاقمندان به این جشنواره، معمولاً از ماه‌ها پیش به امر انتخاب برنامههای مورد پسند خود از میان خیلی از مراسم ومجالس و اجراهای گوناگون و از آن مهم‌تر تهیه‌ی بلیط می‌پردازند. مواردی که بلیط‌های ورودی به این و آن مجلس هفته‌ها پیش از روز اجرا نایاب شوند، کم نیستند. هر چند مسؤلان برای کسانی هم که عادت به برنامه‌ریزی ندارند، سهمیه‌ای را در نظر می‌گیرند. این بلیط‌ها در شب اجرا به فروش می‌رسند. برای خریداران این سهمیه‌ها ولی "وسایل راحتی" در نظر گرفته نمی‌شود. یعنی اغلب این علاقمندان، هنگام اجرای برنامه باید سرپا بایستند و تنها به شنیدن صدای نویسنده یا هنرپیشه یا خواننده‌ی محبوب خود، گاهی حتی از "اطاق‌های پهلویی" اکتفا کنند.
در برخی از برنامه‌ها از "رویارویی مستقیمی" که در آگهی‌های تبلیغاتی جشنواره از آن نام برده می‌شود، خبری نبوده یا بحث و گفت‌وگویی صورت نگرفته و طرفداران این و آن خواننده یا نوازنده‌ی مشهور، ساعت‌ها در محل اجرا در انتظار حضور آنان می‌ایستند، ولی در نهایت دست خالی به‌خانه برمی‌گردند. دلیل این امر هم مثلاً این است که مسئولان تصمیم گرفته‌اند، آنان از در عقب به سالن مراسم وارد یا خارج شوند.
رمان‌ها و نویسندگان جنجالی
در نهمین دوره‌ی جشنواره‌ی "لیت‌کلن"، نویسندگان مشهور جهانی و آلمانی در کنار نویسندگان کمتر سرشناس و جوان بین‌المللی و آلمانیلما شرکت دارند. از برجسته‌ترین این نمایندگان شاید بتوان از نویسنده‌ی آمریکایی ت. س. بویل (T.C. Boyle) نام برد که در آغاز دهه‌ی نود با رمان "آمریکا" به شهرت جهانی رسید. "آمریکا" نام قهرمان زن مکزیکی این رمان اجتماعی ـ انتقادی است که با همسر خود به‌طور غیرقانونی در ایالت کالیفرنیا در آمریکا زندگی‌ای دشوار و پرماجرا را از سر می‌گذراند. بویل در سال‌های گذشته، بارها دعوت برگزارکنندگان "لیت‌کلن" را رد کرده‌بود.
تاریخ بریتانیایی، رمانی کانادایی
برنامه‌ی رمان خوانی آن میچلز(Anne Michaels)، نویسنده‌ی کانادایی، یکی دیگر از برنامههای برجسته‌ی این جشنواره است. میچلز که یک شبه با رمان "تکه‌های گریز" به شهرت جهانی رسید، دومین رمان خود را پس از ده سال، در "لیت‌کلن" معرفی می‌کند. نیکلسن بیکر (Nicholson Baker)، تاریخ‌نویس بریتانیایی نیز، در هفته‌ی اول این جشنواره از روی کتاب جنجالی جدیدش که در آن روزولت، هیتلر و چرچیل را در یک ردیف قرار داده، می‌خواند.
نویسندگان آلمانی
در"لیت‌کلن" هم نمایندگان نسل پیش نویسندگان آلمانی و هم همتاهای جوان آنان شرکت دارند: مارتین والزر که یکی از کتاب‌های او را با عنوان "لحظه عشق"، جاهد جهانشاهی به فارسی برگردانده، از روی رمان تازه‌ی خود می‌خواند، دانیل کهل‌من (Daniel Kehlmann) بخشهایی از رمان معروف خود، "افتخار" را معرفی می‌کند و یولیا فرانک که "جایزه‌ی کتاب آلمان" در سال ۲۰۰۷را به خود اختصاص داد، شمه‌ای از رمان "زن نیمروز" خود را روخوانی می‌کند. این نویسنده‌ی ۳۷ ساله که زادگاهش برلین شرقی است، در رمان خود دوره‌های مختلف تاریخ معاصر آلمان را در بستر سرگذشت یک خانواده بازگو می‌کند: از دوره‌ی سلطنت قیصرهای آلمانی و جنگ جهانی اول گرفته تا جمهوری وایمار و جنگ جهانی دوم.
هنرپیشگان سرشناس
هنرپیشگان سرشناس، از ابتدای برپایی اولین دوره‌ی "لیت‌کلن"، از همکاران غیرقابل چشم‌پوشی این جشنواره بوده‌اند. بخشی از "توده‌ای" بودن "لیت‌کلن" مدیون "محبوبیت" آنان است. امسال هنرپیشگانی چون هنرمند آلمانی ایرانی تبار، یاسمین طباطبایی (Jasmin Tabatabai)، نینا پتری (Nina Petri)، سوفی فن کسل (Sophie von Kessel)، سوزانه فن برزودی (Suzanne von Borsody) و هانه‌لوره هوگر (Hannelore Hoger)، هنر بازی‌گری خود را در خدمت نثر نویسندگان این جشنواره می‌گذارند. این هنرپیشگان، چهره‌های شناخته‌شده‌ی تلویزیونی هم هستند. اغلب اینان در سریال‌های پلیسی، نقش کارآگاه‌های ماهری را بازی می‌کنند که همیشه با هوشیاری تمام "جانی قانون شکن" را به دام می‌اندازند.
مجریان برنامههای اخبار
امسال برای مجریان برنامههای اخبار کانال‌های مختلف تلویزیونی آلمان هم برنامه‌ی ویژه‌ای در نظر گرفته شده است. اینان وظیفه دارند تماشاچیان جوان جشنواره را با "خبرهای تاریخ‌ساز" که عنوان برنامه‌ی آنان نیز هست، آشنا کنند. این کار به‌عهده‌ی کلاوس کلبر (Klaus Kleber)، مجری اخبار کانال دوم تلویزیون آلمان، گذاشته شده است. همکار او ماریتا اسلومکاس (Marietta Slomkas)، کتاب جدیدش را معرفی می‌کند: «صدراعظم‌‌ها عاشق چکمه‌های پلاستیکی هستند.»
اولین دوره‌ی "لیت‌کلن" در سال ۲۰۰۱ در شهر کلن برگزار شد. بسیاری از" شکاکان ادبی" در آن زمان به آینده‌ی این جشنواره چندان خوش‌بین نبودند. اینان استدلال می‌کردند، در کلن، شهری که به مهم‌ترین مرکز رسانه‌ای اروپا معروف است، بخش دیگری مثل ادبیات پا نمی‌گیرد. "لیت‌کلن"، با این که جشنواره‌‌ای صد در صد ادبی نیست، ولی به هر حال چنان "پا گرفته است" که تقریباً به بخشی از "هویت شهر کلن" بدل شده است.