جمهوری اسلامی، «الگو» و «قدرت اول جهان»؟
۱۳۸۶ اسفند ۱۰, جمعه
در آستانه‌ی صدور قطعنامه‌ی سوم شورای امنیت علیه ایران و تشدید تحریم‌ها، مسئولان ارشد جمهوری اسلامی وضعیت پرونده هسته‌ای را مثبت و حاصل پایداری و استقامت ملت ایران عنوان می‌کنند. آیت‌الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی و رئیس جمهور محمود احمدی‌نژاد اعتقاد دارند مردم ایران در ایستادگی برابر «قدرت‌های زورگو» به الگویی برای دیگر ملت‌ها تبدیل شده‌اند..
رئیس جمهور محمود احمدی‌نژاد روز پنجشنبه در «اختتامیه‌هشتمین کنگره سرداران و ۴هزار شهید منطقه ۱۷ تهران» شرکت کرد و در مورد مسائل گوناگون، از جمله پرونده‌ی هسته‌ای با حاضران سخن گفت. به گزارش خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی، ایرنا، احمدی‌نژاد در این سخنرانی اظهار داشت «ملت ایران در عرصه هسته‌ای، پیروز نهایی است و هیچ قدرتی قادر نیست مانع حرکت ملت ایران شود.» احمدی‌نژاد با تاکید بر این که «مردم ایران تا محو ظلم و فتنه لحظه‌ای کوتاهی نخواهند کرد» می‌افزاید «دشمنان خدا و بشریت [...] امروز فهمیده‌اند که ایران قدرت اول جهان است و دیگر کسی نمی‌تواند ایران را تهدید کند.» او خاطر نشان می‌کند «ملت ایران ابرقدرت‌ها را پشت سرگذاشته است و امروز بر سکوی افتخار ایستاده و همه قدرت‌ها زیر پای ملت ایران هستند.»
سیاست خارجی؛ «مبارزه با قدرت‌های زورگو و سلطه‌طلب»
سخنان رئیس جمهور، گرچه از سوی برخی ناظران اغراق‌آمیز تلقی می‌شود، بیانگر دیدگاهی در سیاست خارجی است که رفتار ایران در مقابل غرب را الگویی برای سایر کشورها می‌داند. آیت‌الله خامنه‌ای روز سه شنبه، هفتم اسفند، در دیدار با اعضای مجلس خبرگان «نقش شخص رئیس جمهور و ایستادگی او در پیشرفت موضوع هسته‌ای» را بسیار بارز توصیف کرد و افزود، ایران «به الگویی بی‌نظیر، در تبیین شاخص‌ها و اصول نظام اسلامی» بدل شده است. آیت‌الله خامنه‌ای معتقد است جمهوری اسلامی «ساختی جدید از نظام سیاسی و اجتماعی را تشکیل می دهد» که شاخص‌های آن با شاخص‌های جهانی متفاوت است. محمود احمدی‌نژاد شنبه شب در یک گفتگوی تلویزیونی «الگو شدن ایران برای سایر ملت‌ها» را از دلایل اصلی ناراحتی «قدرت‌های زورگو و سلطه‌طلب» عنوان کرد.
جواد وعیدی، معاون امور بین‌الملل شورای عالی امنیت ملی موضوع هسته‌ای را یک «هماوردی استراتژیک» توصیف می‌کند که به زعم او«پیامدهایی در سطح منطقه و نظام بین‌الملل خواهد داشت.» به اعتقاد وعیدی یک طرف این هماوردی قدرتی است که «داعیه‌ی هژمونی»، «و طرف دیگر قدرت نوظهور جمهوری اسلامی است که داعیه الگوسازی» دارد. او این رویارویی را «فراتر از یک دعوای نظامی و سیاسی» قلمداد می‌کند و می‌افزاید «تقابل در روش زندگی اسلامی و آمریکایی است.» جواد وعیدی مهمترین دلیل حساسیت غرب روی ایران را الهام‌بخشی جمهوری اسلامی می‌خواند و مدعی است، ما پس از انقلاب قدرت تکرار خود را داشته‌ایم و «در لبنان، فلسطین، خاورمیانه و مصر خود را تکرار کرده‌ایم.»
«سیاست خارجی یعنی راه و رسم سلوک با دنیا»
تلقی یاد شده از نقش و جایگاه جمهوری اسلامی در حالی از سوی بالاترین مقامات به عنوان سیاستی اصولی پیگیری می‌شود که در داخل کشور منتقدانی نیز دارد. حسن روحانی، رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، یکی از این منتقدان به شمار می‌رود که در روزهای گذشته نظراتش را با صراحت بیشتری بیان کرده است. او روز چهارشنبه در همایشی زیر عنوان «الزامات سیاست‌خارجی توسعه‌گرا» با ابراز تردید نسبت به الهام بخش بودن ایران در جهان اسلام می‌پرسد «آیا الان مالزی و اندونزی به ایران نگاه می‌کنند؟» روحانی می‌افزاید «ما نباید در مقابل دنیا تسلیم باشیم اما با جنگ مداوم هم نمی‌توانیم به اهدافمان برسیم.» به اعتقاد او «سیاست خارجی یعنی راه و روش سلوک با دنیا که یا تهدیدی را کم کند و یا منفعتی را جذب کند.» روحانی به رغم اختلاف‌های آشکار نظراتش با سیاست‌های رسمی، مانند دیگر سران نظام، وحدت، همدلی و همکاری همه‌ی جناح‌ها را شرط پیروزی عنوان می‌کند.
به نظر می‌رسد، اظهارات روحانی پیش از آنکه مخالفت‌های شخصی با دیگر مسئولان ارشد نظام باشد بیانگر تلقی متفاوتی از جایگاه جمهوری اسلامی و روابط آن با کشورهای دیگر است که لااقل اکنون در دستور کار نیست. روحانی تا زمان روی کار آمدن دولت نهم دبیر شورای عالی امنیت ملی، و مسئول پرونده‌ی هسته‌ای بوده است. در دوران ریاست او، ایران فعالیت‌های مربوط به غنی‌سازی اورانیوم را به منظور جلب اعتماد غرب برای مدتی به حال تعلیق درآورد. نرمش و انعطافی که روحانی در برابر غرب پیشنهاد می‌کند، در نظر آنان که سیاست خارجی تهاجمی را موجب عقب نشینی آمریکا می‌دانند، به عنوان راهبردی تسلیم‌طلبانه و شکست‌خورده به شدت نکوهش می‌شود. از زمان کنار رفتن روحانی، چرخشی در سیاست‌های هسته‌ای به وجود آمده که مورد تایید آیت‌الله خامنه‌ای، که نقشی محوری در تصمیم‌گیری‌های کلان ایفا می‌کند، نیز قرار دارد. با این همه روحانی که به عنوان نماینده‌ی او در شورای عالی امنیت ملی حضور دارد، همچنان بر درستی سیاست‌های دوران دبیری‌اش پافشاری می‌کند.