جنگ قدرت در آنکارا؛ شمارش معکوس برای داوداوغلو
۱۳۹۵ اردیبهشت ۱۵, چهارشنبه
در حالی که ترکیه با مشکلات داخلی و خارجی متعددی روبرو است، خبرهایی از احتمال برکناری احمد داوداوغلو، نخست‌وزیر این کشور منتشر شده است.
بحران پناهجویان، درگیری نظامی با کردها، فشار آمریکا بر ترکیه برای مبارزه جدی با داعش و فشار سرکوب بی‌سابقه علیه دست‌اندرکاران مطبوعات و منتقدان حکومت از جمله مشکلاتی است که آنکار در حال حاضر با آن‌ها دست و پنجه نرم می‌کند.
با این وجود جنگ قدرت در بالاترین سطح سیاسی در جریان است. جنگی که سرمایه‌داران و فعالان اقتصادی و شرکای اروپایی و آمریکایی ترکیه را نگران کرده است.
در این شرایط یک منبع نزدیک به رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، به خبرگزاری رویترز گفته است، اردوغان ممکن است بتواند برای مدت کوتاهی با داوداوغلو کار کند اما اختلافات جدی وجود دارد.
بیشتر بخوانید: دعوا و کتک‌کاری نمایندگان پارلمان ترکیه
او تصریح می‌کند که اگر مشکلات میان نخست‌وزیر و رئیس‌جمهور به سرعت حل نشود، اردوغان رهبری تازه برای حزب حاکم عدالت و توسعه انتخاب خواهد کرد. ریاست حزب در حال حاضر در دست احمد داوداوغلو، نخست‌وزیر ترکیه است.
او همچنین گفت: «ثبات در حزب عدالت و توسعه به معنی ثبات در ترکیه است، و این مشکل باید به سرعت حل شود تا مشکلات اقتصادی و سیاسی کاهش یابند.»
آماده برای "فداکاری" حزبی
در تازه‌ترین نشانه‌‌ی این جنگ قدرت، سلب اختیار از داوداوغلو در انتخاب مسئولان استانی حزب عدالت و توسعه بوده است؛ اقدامی که در جهت حفظ قدرت اردوغان و کاهش نفوذ داوداوغلو در حزب ارزیابی شده است.
با این وجود یک سخنگوی رجب طیب اردوغان از صحبت در مورد آینده رهبری حزب عدالت و توسعه خودداری کرد، گرچه شواهد نشان می‌دهد روابط شخصی و سیاسی این دو رهبر با تنش همراه بوده است.
اما داوداوغلو، روز سه‌شنبه (۳ مارس / ۱۴ اردیبهشت) در یک سخنرانی احساسی و کوتاه در جمع اعضای حزب عدالت و توسعه گفت ترجیح می‌دهد عرصه سیاسی را ترک کند تا هرگونه آسیبی به حزب برسد.
داوداوغلو کسانی که در شبکه‌های اجتماعی در مورد اختلافش با اردوغان مطالبی منتشر کرده‌اند را "شارلاتان" خواند. او افزود: «میلیون‌ها نفری که به حزب عدالت و توسعه امید بسته‌اند، نباید نگران باشند.»
روزنامه منتقد "جمهوریت" این سخنان را نشانه‌هایی از احتمال کناره‌گیری داوداوغلو ارزیابی کرد.
اردوغان و داوداوغلو قرار است روز چهارشنبه با یکدیگر دیدار کنند. به گفته یک مقام ارشد حزب عدالت و توسعه، این دیدار می‌تواند بسیار مهم باشد، اما انتظار نمی‌رود که نخست‌وزیر پس از این جلسه استعفا دهد.
او همچنین گفت: «من تعجب نخواهم کرد اگر اردوغان تصمیم بگیرد که برای کاهش بحران، مدتی طولانی‌تر با داوداوغلو کار کند. اما ریاست حزب یک موضوع مهم است که باید مشخص شود.»
رویکرد اروپایی دو رهبر
از موارد اختلاف نظر میان اردوغان و داوداوغلو موضوع مهاجران غیرقانونی است. اتحادیه اروپا موافقت کرده در ازای کنترل بیشتر بر مرزها توسط ترکیه و موافقت با پذیرش پناهجویان اخراج شده از یونان، به روند پیوستن این کشور به اتحادیه اروپا سرعت ببخشد و ورود بدون ویزای شهروندان ترکیه به کشورهای عضو اتحادیه اروپا امکان‌پذیر گردد.
بیشتر بخوانید:چشم‌انداز سفر بدون ویزای شهروندان ترکیه به اروپا
یک دیپلمات اروپایی معتقد است که توافق صورت گرفته میان اتحادیه اروپا و ترکیه، "پروژه" داوداوغلو است. در این مدت اردوغان به صورت پیوسته این توافق را مورد انتقاد قرار داده است.
اردوغان به طور مشخص اجازه مسافرت بدون ویزای شهروندان ترکیه را کم اهمیت جلوه داد و گفت: «در زمان نخست‌وزیری من مشخص بود که این برنامه قرار است در سال ۲۰۱۶ انجام شود. اینکه چهار ماه اجرای آن به جلو کشیده شده، پیروزی محسوب می‌شود؟»
دستیاران اردوغان و داوداوغلو نگاه متفاوت این دو سیاستمدار به اتحادیه اروپا را رد می‌کنند. اما مقامات اروپایی با توجه به شیوه زمامداری مستبدانه اردوغان نگران‌اند که خروج داوداوغلو از صحنه سیاسی ترکیه به روابط دو طرف لطمه وارد کند.
یک مقام ارشد اتحادیه اروپا به رویترز می‌گوید: «به نظر می‌رسد که داوداوغلو برای پیوستن به اتحادیه اروپا مشتاق‌تر باشد. او باور دارد که این موضوع امنیت ملی ترکیه را تامین می‌کند. اما فکر نمی‌کنم اردوغان به همین میزان مشتاق باشد.»
اردوغان و داوداوغلو در مورد مسایل حقوق بشر، از جمله نگرانی‌های رهبران غربی، نیز اختلاف نظر دارند. اردوغان از زندانی کردن دانشجویان و روزنامه‌نگاران متهم به "حمایت از تروریسم" دفاع می‌کند. داوداوغلو اما با زندانی کردن افراد پیش از محاکمه مخالف است.
اردوغان به دنبال نظام ریاستی است
به باور سینان اولگن، کارشناس مسایل ترکیه، مهم‌ترین اختلاف میان اردوغان و داوداوغلو بر سر نظام سیاسی ترکیه است. اردوغان می‌خواهد با بهره‌مندی از حمایت مردمی، قانون اساسی را تغییر دهد و نظام ریاستی برقرار کند. اما داوداوغلو می‌خواهد با تحکیم قدرت خود، یک نخست‌وزیر موفق نام بگیرد.
این کارشناس می‌افزاید که در این جنگ قدرت، احتمال موفقیت داوداوغلو بسیار کم است. به گفته اولگن تجربه نشان داده که اردوغان توانسته است بدون آنکه آسیب جدی به محبوبیت حزب برسد، کسانی که حتی به ظاهر وزنی داشته‌اند را به حاشیه براند.
به باور این کارشناس، دلیلی وجود ندارد که در مورد سرنوشت داوداوغلو منتظر نتیجه‌ی دیگری بود.
داماد اردوغان؛ یکی از جانشینان احتمالی داوداوغلو
روزنامه "جمهوریت" ترکیه احتمال می‌دهد که بن‌علی یلدیمیر، وزیر راه و ترابری، و یا برات آلبایرک، وزیر انرژی که داماد اردوغان است، از جانشینان احتمالی داوداوغلو خواهند بود.
در پی بالا گرفتن این جنگ قدرت در عالی‌ترین سطوح رهبری سیاسی ترکیه، شاخص سهام این کشور به میزان ۳/۵ درصد سقوط کرده است.