جهان در سالى كه گذشت. رويدادهاى افغانستان (۲)

درگزارش دفتر مبازره با مواد مخدر ِ سازمان ملل آمده است كه در حال حاضر در افغانستان در زمين هايى به مساحت ۱۳۱ هزار هكتار، خشخاش كشت مى شود و اين رقم، چه در جهان و چه در تاريخ خود افغانستان بى سابقه است.

كارشناسان سازمان ملل در گزارش خود خاطرنشان ساختند كه توليد مواد مخدر، به مهم ترين عامل ِ رشد اقتصادى اين كشور بدل شده و از طريق توليد و قاچاق مواد مخدر، سالانه درآمدى بالغ بر دو ميليارد و هشتصد ميليون دلار حاصل مى شود و اين رقم برابر است با ۶۰ درصد توليد ناخالص ملى اين كشور.

بايد خاطر نشان كرد كه تجارت مواد مخدر براى مردم فقير افغانستان، تجارتى ست جذاب و پركشش، زيرا اين كار خطر چندانى ندارد و درآمد حاصل از آن بسيار است. افزون بر اين، مدتى است كه در افغانستان آزمايش گاه هاى مجهزى داير شده و مى توان در آنها ترياك را به هرويين تبديل و به بازارهاى جهانى روانه كرد.

چندى پيش وزير كشور افغانستان با غرور تمام اعلام كرد كه در سال گذشته ى ميلادى ماموران مبارزه با مواد مخدر اين كشور، پانزده هزار هكتار زمين ِ زير كشت ِ خشخاش را نابود كرده اند. اما تجربه نشان مى دهد كه در افغانستان همواره بر سطح زمين هاى زير كشت خشخاش افزوده مى شود و در اين مقياس، زمينهايى كه نابود مى شوند، نسبت به زمين هايى كه تازه به زير كشت مى روند، بسيار ناچيزند.

حامد كرزاى، رئيس جمهور افغانستان، در بيانيه اى در ماه نوامبر، مواد مخدر را بزرگترين خطرى دانست كه مصالح ملى كشور را تهديد مى كند. به گفته وى، اين خطر را حتى مى توان بزرگتر از خطرى دانست كه از سوى تروريسم متوجه منطقه است.

حامد كرزاى در مبارزه عليه توليد و قاچاق مواد مخدر در افغانستان سياستى دو سويه را دنبال مى كند. وى از سويى مردم را به مبارزه عليه كشت خشخاش و توليد مواد مخدر فرا مى خواند، دستور به ويرانى مزارع خشخاش مى دهد و ترياك ِ به دست آمده از كشت خشخاش را مصادره مى كند. او اما، از سوى ديگر سعى دارد اقتصاد، و بخصوص اقتصاد كشاورزى را رشد دهد تا از اين طريق كشاورزان به جاى ترياك به سوى توليد محصولات ديگر كشاورزى ترغيب شوند. او خود در اين مورد مى گويد:

”نابودى مزارع خشخاش به تنهايى ، دردى را دوا نمى كند. ما بايد امكانات كشتِ محصول ديگرى را براى كشاورزانمان مهيا سازيم تا آنها بتوانند از اين راه خرج زندگى شان را فراهم سازند.”

پژوهش گران ِ سازمان ملل متحد اما اگرچه طرح كرزاى را مى پسندند، اما خوشبينى چندانى به موفقيت آن ندارند. در اين باره آنتونيو ماريا كوستا، رئيس تحقيقات ِ مواد مخدر ِ سازمان ملل متحد، در سال ۲۰۰۴ ميلادى، بعد از سفرى به افغانستان و تحقيق در باره وضعيت توليد مواد مخدر در اين كشور، در سپتامبر سال گذشته ميلادى گفت:

“مشكل مواد مخدر در اين كشور مدام جدى تر مى شود و دامنه كشت خشخاش در افغانستان همواره وسيع تر مى گردد. طرح نابود سازى كشتزارهاى خشخاش تا كنون موفقيت آميز نبوده و فساد گسترده ى ِ حاكم بر كشور، باعث ِ رشد ِ شديدِ تجارت مواد مخدر گشته است. اگر مشكل مواد مخدر حل نشود، آينده افغانستان تيره خواهد بود.”

بايد گفت كه تجارت مواد مخدر در افغانستان امرى مخفى نيست. اين كار مورد حمايت فرماندهان، ژنرال ها و صاحب منصبان دولتى و حكام ولايات است. اين افراد هنوز در افغانستان پرقدرتند و برايشان تجارت مواد مخدر نه فقط به خاطر درآمد بيشتر، بلكه به خاطر آن است كه بتوانند بر نفوذ سياسى خود بيافزايند.

هنر در افغانستان: فيلم ”اسامه”

نيروهاى طالبان با نابود كردن مجسمه هاى بودا در باميان و ممنوع كردن هر آن چه نشانى از هنر و زيبايى داشت، سعى كردند از افغانستان كشورى بسازند كه از هر گونه تنوع و زيبايى برى باشد، اما با فروپاشى رژيم طالبان، هنر افغانستان به تدريج رو به رشد نهاد و اكنون در اين كشور با وجود مشكلات بسيار فراوان، فيلم هايى ساخته مى شوند كه مورد توجه جهانيان قرار مى گيرند.

فيلم ”اسامه” يكى از فيلم هاى افغانستان در سال گذشته بود. اين فيلم به كارگردانى صِديق برمك، با صحنه هاى تكان دهنده اش، در فستيوال كان و مونترال با توجه جهانى روبرو شد. فيلم اسامه شرح زندگى دخترى ست كه مى خواهد در دوران طالبان به مدرسه برود و درس بخواند. اما اين اجازه را به او نمى دهند. تئوريسين هاى فوق مذهبى طالبان درس خواندن دختران را ممنوع كرده اند. او تصميم مى گيرد نام خود را عوض كند، اسم پسرانه ى ”اسامه” را براى خود انتخاب كند، موهايش را از ته بتراشد و خود را در قالب پسرى درآورد، تا اجازه ى رفتن به مدرسه را بيابد. چندى بعد نيروهاى طالبان متوجه حيله ى او مى شوند و ”اسامه” به همراه مدير مدرسه، كه متهم به همدستى با اوست، دستگير مى شود.

موضوع اصلى فيلم ِِ ”اسامه” فشارهاى اجتماعى به زنان افغانستان است. صِديق برمك با رئاليسمى شاعرانه، ترور ِ فيزيكى و روحى–روانى ِ دخترى را، در دوران ِ حاكميت ِ ترس و وحشت ِ طالبان، به نمايش مى گذارد و گذار جامعه را نيز به دوران جديد از ياد نمى برد.

صِديق برمك را آغازگر سينماى نوين ِ افغانستان مى شناسند. اين مرد ۴۲ ساله در دانشكده فيلم مسكو درس خوانده و تا قبل از قدرت يابى طالبان، رياست توليدات سينمايى (افغان فيلم) و همچنين توليدات تلويزيونى اين كشور را به عهده داشته است. به هنگام تسخير كابل توسط نيروهاى طالبان، صديق برمك به پاكستان فرار مى كند. بعد از سرنگونى رژيم طالبان بار ديگر به كشورش باز مى گردد و دوباره سرپرستى افغان فيلم را به دست مى گيرد.

صديق برمك در مورد تهيه فيلم اسامه مى گويد:

”وقتى از پاكستان برگشتم، مى خواستم هر جور شده اون فيلم مورد نظرم رو تهيه كنم، اما شرايط ِ توليد فيلم اونقدر خراب بود كه امكان چنين كارى رو نمى داد. نه هنرپيشه اى بود كه حاضر بشه در يك فيلم سينمايى بازى كنه، نه تجهيزات مجهز و كافى براى تهيه فيلم در اختيار داشتيم و نه پرسنل كافى وجود داشت. به همين جهت از ايران كمك گرفتيم و كار راه افتاد. با شروع فيلم، انستيتو گوته ى آلمان هم به كمك ما اومد و ما رو يارى رسوند و كار فيم رو به پايان برديم.”