جهان در هفته‌اى كه گذشت: تحولات مثبت و منفى در خاورميانه
۱۳۸۵ شهریور ۲۶, یکشنبه
آخرين گزارش‌ها، حكايت از پيشرفت‌هاى تازه در روند تشكيل دولت وحدت ملى فلسطين دارند. كناره گيرى وزراى عضو جنبش حماس، تازه ترين قدمى بود كه در اين عرصه برداشته شد. اين تصميم حماس، با استقبال اتحاديه اروپا روبرو شد. اروپائى ها، از زمان روى كارآمدن دولت حماس در فلسطين، كمك‌هاى خود را محدود كردند. اكنون، از يك سو با تشكيل دولت وحدت ملى در فلسطين و از سوى ديگر با استقرار نيروهاى پاسدار صلح ميان لبنان و اسرائيل، راه براى پيشبرد طرح صلح خاورميانه، هموارتر مى شود.
تنش زدائى ميان فلسطين و اسرائيل، بى‌گمان بر مناسبات جهان اسلام و جهان غرب اثر خواهد نهاد. در همين مسير، دو پيشامد ديگر هم قابل تعمق است: يكى تقدير دولت آمريكا از سوريه و ديگرى سفر نخست وزير و چند تن ديگر از مقامات بلندپايه عراق به تهران. سوريه، به خاطر مقابله جدى با عاملان حمله به سفارت آمريكا، مورد تقدير واشنگتن قرار گرفت. هرچند كه دمشق سياست‌هاى آمريكا را عامل تحريك تروريسم و بنيادگرائى در منطقه دانست، اما با توجه به اختلافات ريشه دار ميان واشنگتن و دمشق، بعيد نيست كه تغيير لحن ديپلماسى كاخ سفيد، انگيزه‌هاى مسالمت‌جويانه را ميان دو كشور تقويت كند و راه مذاكره ميان آن دو را هموار سازد.
سفر مقامات عراقى به تهران و مذاكرات آنان با رهبران جمهورى اسلامى نيز، رويدادى بود كه به سادگى نمى‌توان از كنار آن گذشت. آمريكا و انگلستان، تاكنون بارها جمهورى اسلامى را به تحريك ناآرامى‌هاى عراق متهم ساخته‌اند. سفرهاى اخير، درست در زمانى انجام مى‌شود كه لحن رهبران جمهورى اسلامى در زمينه بحران اتمى نيز نرم‌تر شده است. در سال گذشته ميلادى، قرار بود مذاكرات ميان آمريكا و ايران در بغداد صورت گيرد. شايد سفرهاى اخير، زمينه چنين مذاكراتى را نيز مهيا كند.
اما در كنار اين تحولات مثبت، اوضاع تركيه و افغانستان همچنان نگرانى آفرين است. در نخستين روزهاى اين هفته، شهر دياربكر تركيه شاهد انفجار بمبى بود كه ۱۰ كشته و حدود ۲۰ زخمى برجاى نهاد. اكثريت جمعيت دياربكر را كردها تشكيل مى‌دهند. پيش از اين، گروه نوبنيادى كه خود را ”بازهاى آزادى كردستان” مى‌نامد، مسئوليت دو انفجار ديگر را در تركيه به عهده گرفته بود، اما انگيزه‌هاى انفجار بمب در دياربكر روشن نيست. اين انفجارها، خطر ورود نيروهاى تركيه به شمال عراق را تشديد مى‌كند كه خود مى‌تواند محرك تنش‌هاى بزرگ تازه‌اى در منطقه باشد.
در افغانستان نيز، ناكامى دولت تازه در پاسخ گوئى به نيازهاى مردم و اشتباهات نيروهاى بين‌المللى، بر نارضائى‌ها افزوده است. نيروهاى طالبان، جنگ سالاران و قاچاقچيان مواد مخدر، از همين نارضائى‌ها بهره مى‌برند تا اوضاع افغانستان را همواره ناآرام‌تر كنند. در چنين شرايطى، كشورهاى عضو پيمان ناتو نيز، با اعزام نيروهاى بيشتر به افغانستان موافقت نكردند. به اين ترتيب، احتمال آشفته تر شدن اوضاع افغانستان بيشتر مى شود.
به طور كلى، اوضاع خاورميانه، روز بروز حساس‌تر مى‌شود. در چنين شرايطى، واكنش مسلمانان در برابر اظهارات پاپ بنديكت شانزدهم درباره اسلام، مى‌تواند بار ديگر به بحران ميان جهان غرب و جهان اسلام دامن بزند. رهبر كاتوليك‌هاى جهان، هنگام سخنرانى در دانشگاه رگنزبورگ آلمان، به جملاتى از كتاب ”امپراتورى بيزانس” اشاره كرد كه پيامبر اسلام را رواج دهنده بدى و اميال غير انسانى در جهان معرفى كرده است.