جهان در هفته اى كه گذشت: خاورميانه بزرگ در آستانه دگركونى هاى تازه

در شرايطى كه انفجارهاى خونين لندن سياستمداران جهان را يكبار ديگر متوجه ضرورت مبارزه با ريشه هاى اصلى تروريسم و بنيادگرائى ساخته است، در اسرائيل، پس از حدود چهار ماه آرامش نسبى، شاهد يك عمليات انتحارى هستيم كه به قتل چهار زن بيگناه مى انجامد. اين واقعه، در كنار حمله موشكى فلسطينى هاى راديكال به مواضع اسرائيل و قتل يك زن ديگر، بهانه حملات موشكى هليكوپترهاى اسرائيلى به نوار غزه مى شود و اميد به صلح را بار ديگر كاهش مى دهد.

درگيرى ها، در شرايطى بروز مى كند كه موعد تخليه شهرك هاى يهودى نشين نوار غزه و كرانه باخترى رود اردن هر روز نزديك تر مى شود. با توجه به مخالفت شديد يهوديان متعصب اسرائيل با اجراى اين طرح، عمليات انتحارى، بى شك بر روند تخليه شهرك ها اثرى منفى خواهد نهاد و طرح صلح خاورميانه را با خطر روبرو خواهد كرد.

در اين ميان، اتهامات دونالد رامسفلد وزير دفاع آمريكا عليه جمهورى اسلامى ايران درخور توجه است. در حالى كه سازمان جهاد اسلامى فلسطين مسئوليت عمليات انتحارى را به عهده گرفته است، وزير دفاع آمريكا جمهورى اسلامى را متهم به دخالت در اين عمليات مى كند و بر تيرگى مناسبات آمريكا و ايران، در نخستين هفته هاى پس از گزينش احمدى نژاد مى افزايد.

روز چهارشنبه اين هفته، يوشكا فيشر وزير امورخارجه آلمان براى يك سفر دو روزه وارد اسرائيل شد. وى در سال هاى اخير، براى ايجاد صلح ميان اسرائيل و فلسطين تلاش هاى بسيارى كرده است، اما سفر اخير او تحت الشعاء بحران تازه اى قرار گرفت كه منطقه را در بر گرفته است.

به موازات تشديد بحران در فلسطين، در عراق نيز همچنان شاهد تداوم خشونت بوديم. از جمله انفجار بمب در يكى از مساجد اهل تسنن سبب قتل دو نفر شد و ۱۶ نفر ديگر را زخمى كرد. پيش از اين، بارها در مساجد و مراكز تجمع شيعيان عراق بمب گذارى شده است و ادامه اين روند ممكن است زمينه ساز تنش هاى خونين بزرگترى ميان شيعيان و سنى ها در كشور جنگ زده عراق باشد.

در اين شرايط بحرانى، اعلام آمادگى ارتش تركيه براى ورود به خاك عراق نيز بر نگرانى ها مى افزايد. نخست وزير تركيه، اين هفته تهديد كرد كه ممكن است به رغم مخالفت ايالات متحده آمريكا، براى مقابله با حزب كارگران كردستان تركيه، واحدهاى ارتش خود را وارد خاك عراق كند. بهانه اين اقدام، ظاهرا درگيرى هائى است كه هفته گذشته ميان نيروهاى حزب كارگران كردستان و ارتش تركيه روى داد و منتهى به قتل ۳۰ سرباز و ۲۴ چريك شد.

ورود ارتش تركيه به خاك عراق زمينه ساز تنش هاى تازه اى ميان كردستان عراق با همسايه شمالى خود خواهد بود و اوضاع عراق را تيره تر خواهد ساخت. كردهاى عراق و تركيه اميدوارند كه آمريكا از نفوذ خود براى جلوگيرى از دست اندازى ترك ها به خاك عراق استفاده كند. همزمان با اين تحولات، رئيس حزب دموكرات مسيحى آلمان كه احتمال دارد در انتخابات سپتامبر امسال به عنوان صدراعظم انتخاب شود، اعلام كرد كه در صورت به قدرت رسيدن، از اعزام سربازان آلمانى به خاك عراق خوددارى خواهد كرد. آلمان و فرانسه از جمله كشورهائى هستند كه تاكنون نيروئى وارد عراق نكرده اند.

در خاورميانه بزرگ ، از سوى ديگر شاهد صف آرائى نظامى و سياسى تازه اى هستيم كه مى تواند زمينه ساز دگرگونى هاى بزرگى باشد. ارتش آمريكا، پس از حمله به افغانستان، به بهانه مبارزه با تروريسم بين المللى، در برخى از جمهورى هاى اتحاد جماهير شوروى پيشين مستقر شده است. اين هفته شاهد تشكيل يك كنفرانس بين المللى در استراخان روسيه بوديم. هدف اين كنفرانس، ايجاد يك نيروى واكنش سريع براى دفاع از درياى خزر بود. پيشنهاد مسكو براى تشكيل اين نيرو، پيش از اين، با استقبال تهران روبرو شده است. روسيه همچنين اخيرا بر سر انجام يك مانور نظامى مشترك با چين به توافق رسيد. اين مانور قرار است در پائيز امسال برگزار شود.

جواد طالعى