جهان در هفته اى كه گذشت: طرح شارون، آرام بخش يا بحران آفرين؟

هفته گذشته، به فاصله دو روز، كاخ سفيد واشنگتن ميزبان حسنى مبارك رئيس جمهور مصر و آريل شارون نخست وزير اسرائيل بود. همزمانى اين ديدارها، در آغاز سبب شد كه اميد به حل بحران خاورميانه، يكبار ديگر در دل ها زنده شود. اما رئيس جمهور آمريكا، با پشتيبانى از طرح ابقاى شهرك هاى بزرگ مهاجرنشين در ساحل غربى رود اردن، نه تنها اين اميد را از ميان برد، بلكه زمينه ساز اعتراضات گسترده در كشورهاى عربى و اروپا شد.

آريل شارون، در سفر خود به واشنگتن اعلام كرد كه دولت وى حاضر است نيروهاى خود را از خطوط غزه و شمال ساحل غربى رود اردن عقب بكشد. اين عقب نشينى، شهرك هاى هرمش، زانوم، كاديم و گانيم را نيز در بر خواهد گرفت. اما چند شهرك بزرگ مهاجرنشين در ساحل رود اردن تخليه نخواهند شد. كارشناسان امور خاورميانه، از طرح تازه شارون به عنوان طرح جداسازى يكجانبه فلسطين نام بردند. به گزارش روزنامه فرانكفورتر آلگماينه، شارون، در صورتى موفق به اجراى اين طرح خواهد شد كه در همه پرسى اول ماه مه امسال، از پشتيبانى اكثريت اسرائيلى ها برخوردار شود. در اين همه پرسى، مردم اسرائيل درباره ادامه ماموريت يا كناره گيرى شارون تصميم خواهند گرفت.

جورج دبليو بوش، در كنفرانس مطبوعاتى پس از ديدار خود با شارون، طرح وى را اقدامى شجاعانه و تاريخى خواند. ياسر عرفات، رهبر حكومت خودگردان فلسطين، كه تاكنون بارها از سوى شارون تهديد به قتل شده است، يك روز پيش از ورود نخست وزير اسرائيل به واشنگتن، هشدار داده بود كه توافق ميان بوش و شارون مى تواند به معناى خاتمه دادن به تمام تلاش هاى صلح در منطقه باشد. وى گفته بود: “مردم فلسطين از مبارزه براى استقرار يك كشور مستقل، بازگشت آوارگان و تقسيم اورشليم به پايتخت اسرائيل و فلسطين دست بر نخواهند داشت”. پس از اعلام پشتيبانى كاخ سفيد از طرح ابقاى شهرك هاى يهودى نشين، حسنى مبارك، كه همچنان در آمريكا به سر مى برد، از شارون خواست كه پيش از دست زدن به هر اقدام يكجانبه اى، با فلسطينى ها مذاكره كند. وى گفت: “اقدام يك جانبه، تنها بر مشكلات منطقه خواهد افزود”.

واكنش اروپا و سازمان ملل

از ديد كارشناسان سياست بين الملل، براى غلبه بر بحران هائى كه سياست هاى بوش در عراق آفريده است، جهان، امروز، بيش از هميشه نيازمند وحدت نظر آمريكا و اروپا بر سر يك استراتژى مشترك است. اما پشتيبانى بوش از طرح جداسازى فلسطينى ها، كه آريل شارون آن را با خود به واشنگتن برد، امكان چنين وحدتى را از هميشه ضعيف تر كرده است. اين اقدام، با واكنش منفى سازمان ملل متحد و رهبران اتحاديه اروپا روبرو شد. وزير خارجه ايرلند، كه در حال حاضر رياست شوراى اتحاديه اروپا را نيز بر عهده دارد، گفت: “اتحاديه اروپا حاضر به پذيرش تغيير در مرزهاى پيش از جنگ ۱۹۶۷ نيست، مگر آن كه ميان اسرائيل و فلسطين بر سر اين امر توافق تازه اى حاصل شود. علاوه بر اين، طرح راه صلح، يك راه حل عادلانه و عملى را نيز براى آوارگان فلسطينى پيش بينى كرده است”.
خاوير سولانا مسئول سياست خارجى اتحاديه اروپا نيز گفت: “اتحاديه اروپا همچنان به راه حلى اعتقاد دارد كه به ايجاد دو كشور مستقل در منطقه منتهى شود”.

از ميان كشورهاى اروپائى، تنها تونى بلر نخست وزير انگلستان و دولت آلمان ابراز اميدوارى كردند كه شايد عقب نشينى نيروهاى اسرائيل از نوار غزه، مقدمه از سرگيرى مذاكرات صلح با فلسطينى ها باشد. اما كوفى عنان دبيركل سازمان ملل متحد، آمريكا را متهم ساخت كه منافع مردم فلسطين را با پشتيبانى از طرح جداسازى شارون به كلى ناديده گرفته است.

دو هفته ديگر، با برگزارى همه پرسى روشن خواهد شد كه آيا اصولا مردم اسرائيل شانس باقى ماندن بر اريكه قدرت را به شارون خواهند داد يا نه. درگيرى هاى خصومت آميز ميان اسرائيل و فلسطين، در دوران نخست وزيرى شارون، هزاران قربانى گرفته و ويرانى ها و خسارات مالى سنگينى به هر دو طرف وارد ساخته است.