جهان در هفته اى كه گذشت: فضاى سياسى خاورميانه در آستانه تغيير
۱۳۸۳ بهمن ۹, جمعه
انتخابات عراق روز يكشنبه برگزار خواهد شد. در هفته هاى گذشته، گروه هاى مخالف، همه تلاش خود را به كار بستند كه با به آتش كشيدن بيشتر عراق، مردم را از شركت در انتخابات بترسانند. اما به موجب يك نظرسنجى كه در واشنگتن پست انتشار يافت، بيش از هشتاد درصد مردم بغداد، كه از همه جا ناامن تر است، اعلام كرده اند كه در انتخابات شركت مى كنند. به گزارش روزنامه برلينر تسايتونگ، در كردستان و بخش هاى شيعى نشين جنوب عراق، ناظران خارجى بر روند انتخابات نظارت خواهند كرد، اما در نواحى مركزى، ناظران خارجى، يا اصولا حضور ندارند و يا تعداد آن ها بسيار اندك است.
در حالى كه اميد مى رود با برگزارى اين انتخابات راه استقرار يك نظام سياسى نوين هموار شود، تهديدات شديد رهبران تركيه در زمينه امكان اشغال نظامى كردستان عراق، زمينه ساز نگرانى است. همين هفته، نخست وزير، وزيرخارجه و فرمانده كل ارتش تركيه تهديد كردند كه اگر پس از انتخابات كردها كركوك را برخلاف نظر تركمن ها و اعراب پايتخت خود اعلام كنند، تركيه با آن ها وارد جنگ خواهد شد.
سياستمداران تركيه، نگران آن هستند كه حكومت خودگردان كردستان عراق، با استفاده از منابع نفت كركوك چنان تقويت شود كه ۱۵ ميليون كرد تركيه نيز، عليه حكومت مركزى به پا خيزند. علت اصلى نگرانى ترك ها آن است كه دولت موقت عراق حق راى دهها هزار كرد را، كه در سال هاى اخير به كركوك بازگشته اند، به رسميت شناخته است. اين كردها، در دوران صدام حسين، از كركوك كوچانده شده بودند. دولت تركيه مدعى است كه احزاب كردستان در سال هاى اخير ۳۵۰ هزار كرد را در كركوك مستقر كرده اند تا تركيب جمعيت را در اين شهر مهم به نفع خود تغيير دهند، در حالى كه آمريكائى ها از بازگشت تنها ۳۵ هزار كرد به اين شهر سخن مى گويند.
اما با توجه به موضع واشنگتن، تركيه به عنوان عضو ناتو، بعيد است كه بتواند برخلاف نظر آمريكا به چنين اقدام خطرناكى دست بزند. رهبران آمريكا نگرانى هاى تركيه را در مورد قدرت كردها درست نمى دانند.
و اما در فلسطين، با تلاش هاى محمود عباس، اميد به صلح اندك اندك افزايش مى يابد. يك هفته پس از استقرار نيروهاى انتظامى فلسطين در شمال مناطق خودگردان، بخش ديگرى از اين نيروها، در جنوب و مركز نوار غزه و اردوگاه هاى رفح و خان يونس مستقرشدند. اين دو اردوگاه، در ماه هاى گذشته اغلب محل پرتاب موشك و خمپاره به سوى خاك اسرائيل بود. وظيفه نيروهاى فلسطينى جلوگيرى از حمله فلسطينى ها به شهرك هاى يهودى نشين و پايگاه هاى اسرائيل است. علاوه بر اين، در آخرين روزهاى هفته، رهبران حكومت خودگردان فلسطين اعلام كردند كه گروه هاى مسلح را خلع سلاح مى كنند و در آينده تنها نيروهاى انتظامى اين كشور حق حمل سلاح خواهند داشت.
همزمان با اين تحولات، انتحابات محلى در ده منطقه فلسطين برگزار شد. در اين انتخابات، جنبش حماس، از مجموع ۱۱۸ كرسى نمايندگى، ۷۷ كرسى را به خود اختصاص داد، در حالى كه سازمان الفتح به رياست محمود عباس تنها ۲۶ كرسى به دست آورد. با اين همه، حضور حماس در مبارزات مسالمت آميز، مى تواند زمينه ساز چشم پوشى اين گروه از توسل به اسلحه باشد.
با توجه به اين تحولات تازه، آريل شارون نخست وزير اسرائيل، ضمن ستايش از اقدامات رهبرى تازه فلسطين، اعلام كرد كه شرايط اكنون براى يك چرخش تاريخى در مناسبات اسرائيل و فلسطين آماده است. جورج دبليو بوش نيز اعلام كرد كه امكان تشكيل يك كشور مستقل فلسطينى تا سال ۲۰۰۹ وجود دارد. در همين حال، خبرگزارى رويتر اعلام كرد كه به زودى محمود عباس و آريل شارون با يكديگر ديدار و مذاكره خواهند كرد.
در صورت تداوم روند فعلى، با توجه به اعلام آمادگى سوريه براى صلح با اسرائيل، امكان دارد كه در ماه هاى آينده منطقه به يك صلح پايدار برسد. در اين صورت، حزب الله لبنان كه از سوى سوريه و ايران پشتيبانى مى شود، منزوى خواهد شد.