جهان در هفته اى كه گذشت: مناسبات آمريكا و جهان اسلام در اوج بحران

انگار ابر و باد و مه و خورشيد و فلك در كارند تا مناسبات ميان ايالات متحده آمريكا و جهان اسلام را، هر روز بيشتر به كام بحرانى پايدار بكشانند. در عراق، كه اميد مى رفت با پيروزى انتخابات اندكى آرامش بيابد، دامنه تنش هاى خونين، هر روز گسترده تر مى شود. چنان كه ژنرال ”ريچارد مايرز” رئيس ستاد مشترك ارتش آمريكا ناچار مى شود در كنفرانس مطبوعاتى پنتاگون اعلام كند : ” قيام عليه دولت محلى و نيروهاى خارجى در عراق، سال هاى دراز به طول خواهد انجاميد”.

ژنرال مايرز درست در زمانى به اين حقيقت تلخ اعتراف مى كند كه با انتشار خبر به توالت افكندن قرآن در زندان گوانتانمو، هزاران افغانى برآشفته، به مراكز سازمان ملل و نهادهاى امدادى بين المللى در اين كشور حمله ور شده اند. حملاتى، كه علاوه بر خسارات سنگين مالى، براساس گزارش خبرگزارى ها، تا بامداد آدينه، دست كم هفت كشته و هشتاد زخمى برجاى گذاشته است.

در شرايطى كه نيروهاى بازمانده طالبان هنوز در گوشه و كنار افغانستان و مناطق مرزى پاكستان در كمين فرصت هاى مناسب نشسته اند، اشتباه جبران ناپذير نگهبانان زندان گوانتانمو، آتش افكنى در انبار پنبه است. دامنه آشوب، مى تواند از افغانستان به پاكستان و از آنجا به بسيارى ديگر از كشورهاى اسلامى گسترش يابد كه خواه ناخواه آماده انفجارند. مى بينيم كه ”خورشيد قصورى” وزير خارجه پاكستان در جريان سفر خود به استراليا با لحنى تلخ و مضطرب خواستار تعقيب جدى توهين كنندگان به قرآن در گوانتانمو مى شود و كوندوليزا رايس هم قول بررسى جدى مى دهد.

وزير خارجه پاكستان حق دارد مضطرب باشد. دولت پاكستان يكى از متحدان مهم آمريكا در منطقه است و تشديد بحران مى تواند اركان قدرت را در اين كشور به لرزه در آورد. حتى سازمان اتحاد اسلامى پاكستان، كه در مبارزه با تروريسم با آمريكا همكارى دارد، مسلمانان پاكستان را به شركت در راه پيمائى اعتراضى ى پس از نماز جمعه فراخواند.

ناآرامى هاى خونين افغانستان و پاكستان، از قضا همزمان شده است با شورش هاى خيابانى ازبكستان كه مردم مسلمان آن ريشه هاى تاريخى مشترك بسيارى با افغانى ها دارند. البته، رويدادهاى ازبكستان زمينه هاى ديگرى دارند. اما هنگامى كه توده هاى خشمگين به هر دليلى چون سيل به راه افتاده اند، هر تحريكى مى تواند آن ها را از هدفى به سوى هدفى ديگر سوق دهد. به گزارش خبرگزارى آلمان، مركز درگيرى ها دره فرغانه و شهر انديشان است كه از ديرباز مركز تحركات بنيادگرايان اسلامى بوده اند. شورشيان توانسته ند با استفاده از سلاح هائى كه در حمله به مراكز نظامى به دست آورده اند، درهاى يك زندان را به روى هزاران زندانى بگشايند. گفته مى شود بسيارى ازآزاد شدگان را بنيادگرايان اسلامى تشكيل مى دهند. اسلام كريمف رئيس جمهور ازبكستان در مبارزه با تروريسم اسلامى به جورج بوش دست همكارى داده است. به اين ترتيب، مبارزه اسلامگرايان با او نيز، تهى از احساسات ضدآمريكائى عمق يافته در جريان حمله به افغانستان و عراق نيست.

و اما در اروپا، اين هفته فرارسيدن شصتمين سالگرد پايان جنگ جهانى دوم بود كه زمينه را براى طرح بحث هاى گسترده پيرامون ضرورت همكارى جهان در پاسدارى از صلح و دموكراسى به راه انداخت. به همين مناسبت، بناى يادبود قربانيان آلمان نازى در برلين گشايش يافت كه از ۲۵۰۰ ستون بتونى تشكيل شده است. رهبران سياسى آلمان، با اين اقدام مى كوشند مانع از آن شوند كه بزرگترين جنايت تاريخ در حافظه جمعى مردم كشورشان به فراموشى سپرده شود.

و خبر پر سروصداى ديگر، حكمى بود كه دادگاه حقوق بشر اروپا عليه محكوميت عبدالله اوجالان صادر كرد. به موجب اين حكم، محاكمه اوجالان عادلانه و بى طرفانه نبوده و بايد در دادگاهى صالح تجديد شود. مذاكرات مربوط به عضويت تركيه در اتحاديه اروپا، بزودى آغاز خواهد شد. در چنين شرايطى، حكم دادگاه حقوق بشر ممكن است دولت تركيه را مجبور به تجديد محاكمه اوجالان كند. او، محكوم به حبس ابد است و از ۱۵ فوريه سال ۱۹۹۹ در زندان به سر مى برد.