حاشیه‌های پررنگ‌تر از متن نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران
۱۳۹۰ اردیبهشت ۲۱, چهارشنبه
بیست و چهارمین دوره‌ی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در شرایطی به روزهای پایانی خود نزدیک می‌شود که حاشیه‌های این اتفاق فرهنگی مهم پایتخت، روز به روز پررنگ‌تر می‌شود. عده‌ای از ناشران از حق شرکت در نمایشگاه محروم شده‌اند و عده‌ای نیز در اعتراض به سیاست‌های گزینشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، این اتفاق فرهنگی را تحریم کرده‌اند. برخی ناشران پیشتر اعلام کرده بودند که نمایشگاه را امسال در دفاتر فروش خود برگزار می‌کنند و آثار خود را با تخفیف عرضه کرده‌اند.
مسئولان نمایشگاه کتاب تهران نیروهایی موسوم به «گشت پلیس امنیت اخلاقی» را در محل نمایشگاه تهران مستقر کرده تا با آن‌چه مقامات «بد حجابی» می‌نامند، برخورد کنند. از سه روز پیش، مقامات امنیتی نمایشگاه به غرفه‌های برخی از ناشران رفته و تعدادی از کتاب‌های این ناشران را که همه با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی عرضه شده‌اند را از پیش‌خوان غرفه‌ها جمع‌آوری کرده‌اند.
کتاب‌هایی که جمع‌آوری شدند
سیدمحمد حسینی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، پیشتر در مصاحبه‌ای گفته بود: «بعید می‌دانم کتابی مجوز داشته باشد و از نمایشگاه جمع شده باشد. اگر چنین اتفاقی رخ داده، باید بررسی کرد و دید مشکل چیست.»
شماری از ناشران از حضور مقامات امنیتی نمایشگاه و دستور جمع‌آوری برخی از کتاب‌های این ناشران خبر داده‌اند. در سال‌های گذشته نیز ناشران با چنین دستوری مواجه شده و مجبور به جمع‌آوری برخی آثار منتشره‌ی خود می‌شدند.
مجید حمیدزاده، مدیر کمیته‌ی نظارت و ارزشیابی بیست و چهارمین دوره‌ی نمایشگاه بین‌المللی تهران اما اعلام کرده است: «آثار مربوط به سلفی‌گری و وهابیت و کتاب‌هایی که ضوابط امنیت ملی و تمامیت ارضی کشور را رعایت نکرده‌اند، از سطح نمایشگاه جمع‌آوری خواهد شد.»
این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که بنا به گفته‌ی نشر «کتاب‌سرا» کتابی مربوط به آموزش و فواید «یوگا» را از غرفه‌ی این نشر جمع‌آوری کرده‌اند. اینکه ارتباط «یوگا» با وهابیت یا امنیت ملی و تمامیت ارضی از چه قرار است، معلوم نیست.
غرفه‌دار نشر «پرسش» در گفت‌وگو با رسانه‌های داخلی اعلام کرده است که کتاب «درآمدی بر فلسفه» نوشته‌ی هایدگر و «رساله‌ی فضیلت افلاطون» با ترجمه‌ی منوچهر اسدی به دستور مقامات نمایشگاه از غرفه‌ی این نشر جمع‌آوری شده است. همچنین یکی از غرفه‌داران نشر «مرکز» هم اعلام کرده است که به آن‌ها "توصیه" شده است تا کتاب‌های شهریار مندنی‌پور، نویسنده‌ی ایرانی ساکن آمریکا را اصلن به نمایشگاه نیاورده و عرضه نکنند.
پیشتر نشر «چشمه» نیز اعلام کرده بود که مسئولان به غرفه‌ی آن‌ها در نمایشگاه مراجعه کرده و همه‌ی آثار علی‌اشرف درویشیان، نویسنده‌ی منتقد و عضو «کانون نویسندگان ایران» را جمع‌آوری کرده و با خود برده‌اند. مسئولان برخی رمان‌های ایرانی منتشره از سوی این ناشر، از جمله رمان «نگران نباش» نوشته‌ی مهسا محب‌علی و «شمایل تاریک کاخ‌ها» تالیف حسین سناپور را هم با خود برده‌اند.
مجید حمیدزاده، مدیر کمیته‌ی نظارت و ارزشیابی بیست و چهارمین دوره‌ی نمایشگاه کتاب تهران، درباره‌ی کتاب‌هایی که از غرفه‌ها جمع‌آوری شده‌اند گفته است:«کتاب‌هایی که در این دوره از نمایشگاه جمع‌آوری شده‌اند، به پیش از سال ۱۳۸۵ برمی‌گردند و با توجه به آیین‌نامه داخلی نمایشگاه، اجازه‌ی ارائه در نمایشگاه را ندارند.» اما برخی از کتاب‌های جمع‌آوری شده از جمله کتاب «شمایل تاریک کاخ‌ها» و «نگران نباش» بعد از سال ۱۳۸۵ منتشر شده‌اند و شامل این قاعده‌ی آیین‌نامه‌ی نمایشگاه نمی‌شوند.
از دیگر ناشرانی که با جمع‌آوری کتاب از غرفه‌هایشان مواجه شده‌اند می‌توان به نشر «ثالث» اشاره کرد که کتاب «چاله به چاه» نوشته‌ی بهمن فرزانه را از پیش‌خوان غرفه‌ی این ناشر جمع کرده‌اند. کتاب مشهور «خانواده‌ی نیک‌اختر» نوشته‌ی ایرج پزشک‌زاد نیز که سال‌هاست تجدید چاپ و خوانده می‌شود، جمع‌آوری شده است.
پیشنهاد انتقال محل نمایشگاه کتاب به زندان اوین
روز سه‌شنبه، ۲۰ اردبیهشت ماه، غلامعلی حدادعادل، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در اظهاراتی غیرمنتظره پیشنهاد کرد که محل برگزاری نمایشگاه کتاب تهران به محوطه‌ی پارکینگ زندان اوین منتقل شود.
این نماینده‌ی مجلس که ریاست دور پیشین مجلس را هم برعهده داشت، در چرایی پیشنهاد خود گفته است: «نمایشگاه باید در مکانی باشد که دسترسی به آن و رفت‌وآمد برای همگان به آسانی صورت گیرد. زندان اوین پارکینگی دارد که می‌تواند برای پارک ماشین‌ها مناسب باشد.»
او همچنین گفته است که هرچه دولت تصمیم بگیرد، مجلس تصویب خواهد کرد و مجلس نمی‌تواند بدون کار کارشناسی دولت، راسا وارد شده و بودجه‌ای را برای محلی که انتخاب نشده است، تخصیص دهد.
از سال ۱۳۸۶ که علی‌رغم مخالف برخی از مسئولان، محل نمایشگاه کتاب تهران به مصلای بزرگ تهران منتقل شد، هرسال انتقادها و اعتراض‌های بسیاری درباره‌ی نامناسب بودن این مکان برای برگزاری نمایشگاه و امکانات محدودش مطرح می‌شود.
توزیع رایگان برخی روزنامه‌ها
مسئولان برگزاری بیست و چهارمین دوره‌ی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با درخواست حضور غرفه‌های توزیع بسیاری از روزنامه‌های کثیرالانتشار کشور مخالف کرده و فضایی را به حضور رسانه‌ای این نشریات تخصیص نداده‌اند. با این‌حال، خبرگزاری‌های داخلی کشور گزارش می‌دهند که به دو روزنامه‌ی تازه تاسیس «هفت صبح» و «تماشا» غرفه تخصیصی داده شده و هر دو روزنامه به شکل رایگان در شمارگان بالا در نمایشگاه پخش می‌شود.
در ماه‌های اخیر بحث‌های بسیاری درباره تامین منابع مالی این دو روزنامه‌ی با رویکرد فرهنگی و اجتماعی در فضای رسانه‌ای و مجازی مطرح بوده است. شواهد حاکی از آن است که منابع مالی این دو روزنامه‌ی تمام رنگی را که با قیمت بسیار نازلی فروخته می‌شود اسفندیار رحیم‌مشایی، رئیس دفتر محمود احمدی‌نژاد تامین می‌کند. علی مزینانی، مدیرمسئول «هفت صبح» نیز از نزدیکان اسفندیار رحیم‌مشایی است.
سایت‌خبری «فردا» گزارش داده است که حجم توزیع این دو روزنامه در نمایشگاه کتاب تهران به حدی است که نسخه‌های بسیاری از این دو نشریه به شکل کاغذ باطله روی زمین ریخته شده و بازدیدکنندگان از نسخه‌های فراوان این روزنامه‌ها به عنوان زیرانداز استفاده می‌کنند.
روز چهارشنبه، ۲۱ اردبهشت ماه، در هشتمین روز برگزاری نمایشگاه کتاب تهران خبرگزاری‌ها گزارش می‌دهند که آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی نیز بالاخره و دیرتر از سال‌های قبل به بازدید نمایشگاه آمده و از غرفه‌ی ویژه‌ی «کتاب‌های حضرت زهرا» بازدید کرده است.
FS/MM