1. پرش به گزارش
  2. پرش به منوی اصلی
  3. پرش به دیگر صفحات دویچه وله

حالت چهره؛ دریچه‌ای به دنیای افکار و احساسات

AZ۱۳۹۱ تیر ۱۷, شنبه

انسان‌ها معمولا با دیدن ظاهر و حرکات دیگران در مورد شخصیت آنان قضاوت می‌کنند. برخی حتی به قضاوت خود اطمینان کامل دارند. اما تخمین زدن شخصیت دیگران تنها از روی حرکات صورت و بدن واقعا تا چه حد امکان‌پذیر است؟

https://p.dw.com/p/15TT9
عکس: Fotolia

توانایی راهیابی به ذهن دیگران یکی از جذاب‌ترین و در عین حال اسرارآمیزترین توانایی‌هایی است که شاید هر کس آرزوی دستیابی به آن را داشته باشد. در حالی که هر انسانی تا حدودی از این توانایی برخوردار است و از آن در زندگی روزمره در ارتباط با اطرافیان استفاده می‌کند.

هنگامی که انسان‌ها با هم برخورد می‌کنند خودبه‌خود تصویری در ذهن خود از آنچه احتمالا در دورن فرد مقابل می‌گذرد، می‌سازند. ما تنها در چند ثانیه در ذهن خود در مورد شخصیت طرف مقابل‌مان قضاوت می‌کنیم؛ به لباس، حرکات بدن و صورت فرد می‌نگریم و تصور می‌کنیم می‌دانیم کسی که جلوی ما ایستاده چگونه آدمی است.

گاهی اوقات حتی افراد ساده‌لوحانه تصور می‌کنند که کسی را به خوبی می‌شناسند و می‌توانند واکنش‌های او را پیش‌بینی کنند.

ماهیچه‌ها، مرز بین دنیای درون و بیرون

در جریان تکامل انسان تشخیص سریع دوست از دشمن نقشی بسیار حیاتی داشته است. حتی چارلز داروین، زیست‌شناس بریتانیایی، نیز معتقد بود که توانایی پی بردن به احساسات و افکار دیگران یکی از مزیت‌های تکامل انسان است.

یورگ مِرتن، استاد روانشناسی در دانشگاه "زارلند" آلمان، کلاس‌هایی برگزار می‌کند برای آموزش خواندن خطوط چهره‌ی افراد. او همچنین مدیر مؤسسه "Gnosis Facialis" در زمینه پژوهش میمیک است.

مرتن ماهیچه‌ها را «مرز بین دنیای بیرون و درون» می‌داند. به اعتقاد او، ما با کمک ماهیچه‌های خود پیام‌هایی به دنیای پیرامون می‌فرستیم. این پیام‌ها که در قالب حالت بدن، حرکات و خطوط صورت بروز می‌کنند، به انسان‌ها کمک می‌کنند همدیگر را درک کنند.

ردپای احساسات فرو خورده

اما خطوط صورت همیشه بازتاب‌دهنده‌ی دنیای درون نیستند. برخی از حالت‌های صورت بیشتر عادت هستند یا هنگام صحبت‌کردن برای ایجاد تأکید استفاده می‌شوند. یورگ مرتن عقیده دارد که انسان‌ها تمایل زیادی به گمراه کردن طرف مقابل دارند. کسانی که می‌توانند احساسات واقعی خود را پنهان کنند، دارای این مزیت هستند که کمتر جلب توجه می‌کنند.

ما گاهی با تنها چند ثانیه نگاه، تصور می‌کنیم می‌دانیم طرف مقابل‌مان چه ویژگی‌هایی دارد
ما گاهی با تنها چند ثانیه نگاه، تصور می‌کنیم می‌دانیم طرف مقابل‌مان چه ویژگی‌هایی داردعکس: Fotolia/Rido

اما حتی احساسات فرو خورده نیز ردپایی از خود به جا می‌گذارند، به طور مثال تکان‌های بسیار خفیف ماهیچه‌های صورت، پیش از اینکه فرد موفق به کنترل حالت صورت خود شود. این تکان‌ها شاید تنها در عرض یک دهم ثانیه روی صورت نمایان شوند و به سختی بتوان آنها را تشخیص داد، اما این امکان وجود دارد که چشم‌ها را برای دیدن اینگونه تکان‌های خفیف تمرین داد.

با این حال یورگ مرتن تأکید می‌کند که خواندن ذهن افراد مانند یک کتاب امکان‌پذیر نیست. برداشتی که فرد از مشاهدات خود بدست می‌آورد، همواره تحت تأثیر احساسات خودش است. بررسی‌هایی که او در این زمینه انجام داده حاکی از این نکته هستند که تخمین احساس طرف مقابل هنگام یک مکالمه ارتباط تنگاتنگی با احساس خود فرد در آن لحظه دارد.