خاویر کلمنته کیست؟

شخصیتی تسلیم‌ناپذیر

خاویر کلمنته یکی از نامدارترین و بحث‌انگیزترین شخصیت‌های فوتبال اسپانیاست. وی در زمانی که هدایت تیم ملی فوتبال این کشور را برعهده داشت، بیش از دیگر مربیان تیم ملی مورد انتقاد قرار گرفت. او مردی است که بنیادین و بی‌گذشت عمل می‌کند، در میان اردوی فوتبالدوستان شکاف می‌اندازد و آن‌ها را به دو قطب تقسیم می‌کند.

«کیکر» مجله‌ی معتبر ورزشی آلمان درباره‌ی او کوتاه نوشته بود: «کلمنته مردی است یکدنده و عجیب». یوپ هاینکس مربی پرآوازه‌ی آلمانی که سال‌ها مربیگری تیم‌های باشگاهی اسپانیا را برعهده داشته است، کلمنته را خوب می‌شناسد و در مورد او می‌گوید: «کلمنته همه را قطبی می‌کند. بعضی‌ها او را دوست دارند و بعضی‌ها نه. او مردی است اهل جدل و اصطکاک». روزنامه‌ی ورزشی «بیلد» آلمان نیز در مورد کلمنته چنین داوری می‌کند: «یا آدم او را دوست دارد، یا از او متنفر است. چیزی در میان این دو وجود ندارد».

یک مجله‌ی ورزشی که به مناسبت رقابت‌های جام جهانی فوتبال در سال ۱۹۹۴ منتشر شده بود، درباره‌ی خاویر کلمنته نوشته بود: «کلمنته مردی نیست که بخواهد به هر قیمتی دوستانی داشته باشد. او صادق و خودانگیخته است و بی‌پرده سخن می‌گوید. مبارزی خستگی‌ناپذیر است وشخصیتی تسلیم‌ناپذیر دارد. او جزو آن گروه از مربیان است که قدرت آفرینندگی دارند و فوتبال را از دیدگاهی روشنفکرانه می‌نگرند. یکی از بزر‌گ‌ترین ویژگی‌های او این است که به بازیکنانش انگیزه می‌بخشد».

دلیل اینکه خاویر کلمنته حتا در سرزمین خود و به ویژه در میان روزنامه‌نگاران محبوبیت ندارد، این است که دیپلماتیک رفتار نمی‌کند. برای نمونه، زمانی که مربی تیم ملی فوتبال اسپانیا بود، در آستانه‌ی یک بازی مهم مقدماتی برای شرکت در جام جهانی فوتبال، به روزنامه‌نگاران گفته بود: «اگر اسپانیا موفق به راهیابی به مرحله‌ی پایانی نشود، حادثه‌ی بزرگی رخ نداده است، زیرا اسپانیا تا کنون هرگز در عالی‌ترین سطح موفقیتی نداشته است».

حضوری کم‌دوام در میدان‌های فوتبال

خاویر کلمنته در تاریخ ۱۲ مارس ۱۹۵۰ در باراکالدو اسپانیا متولد شد. در نوجوانی استعداد ورزشی خود را نشان داد و پس از مدتی، از تیم فوتبال زادگاهش به باشگاه آتلتیکو بیلبائو منتقل شد. برای تیم ملی جوانان، المپیک و جوانان زیر ۲۳ سال اسپانیا بازی کرد و بعدها به همراه آتلتیکو بیلبائو در لیگ برتر فوتبال اسپانیا هم توپ زد. فعالیت کلمنته در میدان‌های ورزشی پردوام نبود. او به خاطر آسیب‌دیدگی شدید قوزک پا، ناچار شد ورزش فوتبال را کنار بگذارد. به این ترتیب، فعالیت او به عنوان مربی در ۲۵ سالگی آغاز شد و یکی از جوان‌ترین مربیان فوتبال اسپانیا بود.

کلمنته از هواداران سرسخت فوتبال سبک انگلیسی بود. با تیم آتلتیکو بیلبائو در سال ۱۹۸۳ به مقام قهرمانی اسپانیا رسید و درخشش او به عنوان مربی آغاز گشت. آتلتیکو بیلبائو به لطف کلمنته یک سال پس از آن نیز پیروزی خود را تکرار کرد و افزون بر آن توانست با شکست بارسلون در فینال جام حذفی، هر دو جام فوتبال اسپانیا را تصاحب کند. این پیروزی او را در سرزمین باسک به اسطوره تبدیل ساخت. کلمنته در سال ۱۹۸۵ به باشگاه اسپانیول بارسلون پیوست و با این تیم در سال ۱۹۸۸به فینال جام یوفا راه یافت. ایستگاه بعدی او باشگاه آتلتیکو مادرید بود، ولی در آنجا موفقیت چندانی نداشت.

ناخدای کشتی توفان‌زده‌ی فوتبال اسپانیا

فدراسیون فوتبال اسپانیا در سال ۱۹۹۲ پس از ناکامی‌های مکرر تیم ملی فوتبال این کشور، سکان کشتی توفان‌زده‌ی این تیم را به خاویر کلمنته سپرد. همه می‌دانستند که با آمدن او باید در انتظار دگرگونی‌های بزرگ بود، ولی هیچ کس فکر نمی‌کرد او در چند بازی، بیش از ۳۰ بازیکن را که بیشتر آنان برای نخستین بار به تیم ملی دعوت می‌شدند بیازماید. کلمنته هیچ گذشتی نشان نمی‌داد.

در آغاز مربیگری او، تیم پرستاره‌ی رئال مادرید در بحرانی ژرف فرورفته بود. کلمنته بی‌درنگ چند ستاره‌ی این تیم از جمله میشل، بوتراگنیو و سانخز را که جای ثابتی در تیم ملی داشتند کنار گذاشت. روزنامه‌های نوشتند که کلمنته با این اقدام، نیمی از مردم اسپانیا را علیه خود برانگیخته است. ولی گوش او به این حرف‌ها بدهکار نبود. در مقابل توانست اسپانیا را علیرغم حضور در گروهی دشوار، به جام جهانی سال ۱۹۹۴ رهنمون شود.

کلمنته تا سال ۱۹۹۸ مربی تیم ملی فوتبال اسپانیا بود، ولی نتوانست بر ناکامی‌های بین‌المللی این تیم چیره شود. تیم ملی فوتبال اسپانیا همچنان در حسرت یک پیروزی بزرگ بین‌المللی می‌سوزد. وی پس از کناره‌گیری از مربیگری تیم ملی فوتبال اسپانیا، هدایت چند باشگاه اسپانیایی و نیز باشگاه المپیک مارسی فرانسه را برعهده داشت. در سال ۲۰۰۶ مربیگری تیم ملی فوتبال صربستان را عهده‌دار شد. صربستان نتوانست به دور نهایی جام ملت‌های اروپا که امسال برگذار می‌شود راه یابد و کلمنته ناچار به کناره‌گیری شد. اینک هدایت تیم ملی فوتبال ایران به دست او سپرده شده است.

بهرام محیی