«خاک بم»؛ کنسرتی برای کمک به کودکان بم (گفتگو با محمد حقیقی آهنگساز و نوازنده تار)

با گذشت نزدیک به بیست ماه از فاجعه‌ی زلزله‌ی بم، (که ۵ دیماه ۱۳۸۲ رخ داد و بیش از ۴۰ هزار کشته و ده‌ها هزار بی‌خانمان برجا گذاشت) بازسازی این شهر ویران هنوز آنچنان که مسئولان وعده می‌دادند و انتظار می‌رفت به سامان نرسیده و همچنان آثار خرابی و آوار بیش از نشانه‌های سازندگی است. فجایعی که در این فاصله در بسیاری از نقاط دیگر جهان رخ داد بم را از کانون توجه و همدردی خارج کرد و سیل کمکهای داخلی و خارجی که در ماههای نخست شاهدش بودیم امروز به میزان نگران کننده‌ای کاهش یافته است. در این میان برخی از نهادها و سازمانهای غیردولتی که برای پیشبرد اهداف و برنامه‌های خود به یاری مستمر نیاز دارند با مشکلاتی جدی روبرو هستند.

خواننده‌ی مشهور محمدرضا شجریان که برای ساختن یک مرکز فرهنگی اقدام به برگزاری کنسرت و جمع‌آوری کمک می‌کند اخیرا اعلام کرده «کل بودجه برای ساخت این پروژه 5/2 میلیارد تومان برآورد شده که تا کنون 300 میلیون تومان آن جمع آوری شده وامید است مابقی دیگر با کمک های خیریه مردم جمع آوری شود.» این پروژه که باغ هنر نام دارد قرار است چهار ساختمان و در مجموع ۷۰۰۰ مترمربع زیربنا را دربرگیرد.

با این حال هنوز در داخل و خارج از کشور انسانها و نهادهایی هستند که برای کمک به بازماندگان زلزله‌ی بم تلاش می‌کنند. اخیرا، در روزهای آغاز ماه جولای، ارکستر سمفونی شهر هایدلبرگ آلمان برای یاری رساندن به کودکان بم کنسرتی برگزار کرد. این ارکستر که سال گذشته نیز به همین منظور برنامه‌ای اجرا کرد در ادامه‌ی فعالیتهای خود محمد حقیقی آهنگساز و نوازنده‌ی تار را از ایران به همکاری دعوت کرده است. محمد حقیقی که پیش از این چند سالی در آلمان اقامت داشته و در شهرهای مختلف این کشور به اجرای کنسرت پرداخته در بازگشت از این سفر و در گفتگویی برای دویچه‌وله چگونگی شکل گیری این کنسرت را چنین توصیف می‌کند:

«در دورانی که من در آلمان زندگی می‌کردم دو سی دی از من، به نامهای «خیزاب درمرداب» و «رخصت تابیدن» منتشر شده بود. خانمی که رهبری ارکستر سمفونی هایدلبرگ را بر عهده داشتند به طور اتفاقی با کارهای من آشنا می‌شوند و از طریق یکی از ایرانیهایی که من را می‌شناخت رابطه‌ای برقرار می‌شود و اطلاعاتی می‌گیرند که ایشان کجا هستند و در چه موقعیتی هستند و آیا می‌تواند همکاری بکنند که مثلا برای این ارکستر قطعه‌ای نوشته شود یا کار دیگری صورت گیرد. در واقع این همکاری از اینجا شروع می‌شود. این ارتباط وصل شد و ما توانستیم با خانم Weitkamp که رهبری این ارکستر را بر عهده دارد دیداری داشته باشیم و صحبتهایی کردیم و قرار شد ایشان از آن آثاری که من در گذشته در این دو سی دی داشتم و یا از قطعات دیگری که از من شنیده بودند برای کنسرت آینده‌شان استفاده کنند. چون آنها قبلا برای بم یک کنسرت دیگر داده بودند و مقداری پول هم جمع‌آوری کرده بودند. در آن کنسرت آثاری از بتهون و چایکوفسکی و برامس هم اجرا کرده بودند ولی چون قصد بر این بود که در کنار این قطعات اثری از یک آهنگساز ایرانی هم باشد به من پیشنهاد داده شد که یکی از قطعات قدیمی مرا نیز اجرا کنند.»

اما در ادامه‌ی این همکاری، کار از اجرای قطعات قدیمی آهنگساز فراتر رفت و به ساختن اثری ویژه‌ی این برنامه انجامید:

«بعد چند ماه گذشت و من شخصا پیشنهاد کردم که اگر قرار است کنسرتی مخصوص بم باشد بهتر است اصلا قطعه‌ای برای آن ساخته بشود. البته وقت هم محدود بود و محدودیتی هم برای من گذاشته بودند که حتما تا فلان تاریخ باید «پارتیتور» و نتهایی که به «پارت» سازها مربوط می‌شود را از ایران سریع به طرف هایدلبرگ بفرستم. خوشبختانه توفیقی به دست آ.وردم و در یکی دوماه این قطعه را نوشتم و نتها را به هایدلبرگ فرستادم. ایشان هم ظاهرا دیده و پسندیده بودند که به مرحله اجرا در بیاید.»

محمد حقیقی در مورد ساخته‌ی خود «خاک بم» می‌گوید:

«این قطعه، می‌توانیم بگوییم، از سه یا چهار قسمت تشکیل شده؛ قسمت اول می‌خواهد عظمت و شکوه بم را نشان بدهد. قطعه این طور شروع می‌شود و در قسمت دوم زلزله را نشان می‌دهد. در قسمت سوم یک رابط هست که از طریق تک نوازی، که خودم با تار تکنوازی کردم، فضای غم زده‌ی بعد از زلزله را نشان بدهد. بعد همین فضا به وسیله‌ی ارکستر همراهی می‌شود و این ناله را همگانی می‌کند. و در قسمت پایانی، یک امیدواری نشان داده می‌شود که بم دوباره ساخته می‌شود و دوباره در آن تلاشی انجام می‌شود. در این قسمت دوباره قطعه‌ای که خیلی هیجان دارد و در واقع از عزا بیرون می‌آید و سازندگی و تلاش را نشان می‌دهد. یعنی توی آن عزا نمی‌ماند.»

درآمد حاصل از این کنسرت (نزدیک به هشت هزار یورو) که با حضور شهردار هایدلبرگ، برخی از شخصیتهای سیاسی و فرهنگی شهر و جمع کثیری از علاقمندان برگزار شد قرار است در اختیار ستاد یاری بم (سیب) گذاشته شود. این ستاد نهادی غیردولتی است و با همکاری برخی از نویسندگان و روشنفکران ایرانی، (از جمله سیمین بهبهانی، فریبرز رئیس دانا، علی محمد درویشیان و ...) بنیان نهاده شده و به کودکان و زنان بی‌سرپرست بم یاری می‌رساند.

این کنسرت بخشی از برنامه‌هایی است که از سال ۱۳۸۳ در شهر هایدلبرگ و برای کمک به بازماندگان زلزله‌ی بم برگزار می‌شود. «کمیته حمایت از قربانیان زلزله بم در هایدلبرگ» که از پشتیبانی شهردار این شهر خانم Beate Weber برخوردار است موفق شده در ۷ ماه اول فعالیت خود ۲۲ هزار و ۸۰۰ یورو گردآورد. اعضاء این کمیته قصد داشتند کمکهای گردآمده را به حسابی که برای کمک به بازماندگان زلزله‌ی بم به نام و با نظارت خانم شیرین عبادی در تهران باز شده واریز کنند. اما با موافقت خانم عبادی و سفر چند نفر از اعضاء این کمیته که فعالیتهای بعضی نهادهای غیردولتی در بم را از نزدیک مشاهده کردند کمکهای خود را در اختیار «سیب» قرار دادند. ارکستر سمفونی شهر هایدلبرگ قرار است قطعه‌ی «خاک بم» را در کنسرتهای دیگری نیز اجرا کند و درآمد حاصل از آن را در اختیار بازماندگان زلزله‌ی بم قرار دهد.

بهزاد کشمیری‌پور، گزارشگر صدای آلمان در تهران