خرگوش‌های تخم‌گذار عید پاک!
۱۳۸۸ فروردین ۲۱, جمعه
هفته‌های باقی‌مانده به عید پاک، یعنی روز رستاخیز مسیح که می‌شود، از در و دیوار تمام فروشگاه‌ها در کشورهای مسیحی خرگوش‌های طلایی می‌بارند که قرار است، وقتش که رسید تخم مرغ‌های رنگی را به خانه‌ها بیاورند.
قرن‌هاست که بنابر رسم مسیحیت، در روز یک‌شنبه‌ی عید پاک، بعد از مراسم نیایش مذهبی در کلیسا، بچه‌ها به جستجوی تخم مرغ‌های رنگی می‌روند که در حیاط خانه پنهان شده‌اند. در اصل کسی که این عملیات پنهان‌کردن تخم مرغ‌ها را برعهده داشته، خرگوش بوده که هرچند برخاسته از دل کلیسای پروتستان است، اما هیچ‌گونه ارتباطی با رسم‌های کلیسا ندارد.
دراین که اصلا چرا خرگوش که حیوانی پستاندار است، تخم مرغ می‌آورد و در کل فلسفه‌ی آوردن این تخم‌مرغ‌ها از کجا ناشی شده، جواب‌های تاریخی وجود دارند. واضح است که خرگوش و رستاخیز مسیح هیچ نقطه‌ی مشترکی با یکدیگر ندارند و تقصیرها را در به صحنه آوردن این حیوان، می‌توان به گردن کلیسای پروتستان انداخت.
آلوئیس دورینگ، یکی از محققان آداب و رسوم در آلمان، برای پرده برداشتن از این مسئله می‌گوید: «بچه‌های کاتولیک می‌دانستند که پس از تمام شدن ایام روزه‌داری بار دیگر در عید پاک سر و کله‌ی تخم مرغ پیدا می‌شود. اما این موضوع را چگونه می‌شد به بچه‌های پروتستان توضیح داد؟ اینکه چرا در عید پاک ناگهان این همه تخم‌مرغ وجود دارد؟»
برای همین هم پروتستان‌ها داستان خرگوش را ساختند که در ایام روزه‌داری تخم مرغ‌های زیادی را انبار می‌کند و بعد از آن، سریعا موجودی انبارش را به خانه‌ها می‌آورد. انتخاب خرگوش هم به این دلیل بود که این حیوان، به دلیل توانایی بالایش در تولید مثل، نماد زایش و باروری به شمار می‌رود. البته در توضیح اینکه نقطه‌ی اشتراک خرگوش و تخم مرغ در چیست، هیچ پاسخی در کار نبود و انگار که پروتستان‌ها چندان میانه‌ای با زیست‌شناسی نداشته‌اند.
ضرب و تقسیم عید پاک
داستان اما به همین جا ختم نشد و پروتستان‌ها نشان دادند که آنچنان که باید و شاید از کم‌وکیف رسم‌های کاتولیک‌ها بی‌خبرند. شاهد این مدعا هم این بود، هنگامی که آنها مشغول شادمانی برای رستاخیز مسیح بودند، آن‌هم جدی و در سکوت، صدای خنده‌های بلند سراسر کلیساهای کاتولیک را پر می‌کرد. یعنی درست برعکس پروتستان‌ها، کاتولیک‌ها این مراسم مذهبی را با شادمانی هر چه تمام برگزار می‌کردند. حتی در دوران باروک، کشیش‌های کاتولیک برای نقل حکایت‌های خنده‌دار در پشت میز خطابه و برای هر چه شادتر برگزار کردن رستاخیز مسیح با یکدیگر رقابت می‌کردند.
آلوئیس دورینگ اضافه می‌کند: «در برخی از موعظه‌های دوران باروک می‌توان بخش‌هایی را دید که درباره‌ی رنگآمیزی، تزئین و ظاهر تخم مرغ‌های عید پاک هستند. همان‌ط‌وری که در قرن ۱۷ و ۱۸ مرسوم بوده است.» این پژوهشگر همچنین می‌گوید: «در اصل از همان ابتدا این‌گونه بوده که تخم مرغ‌ها را تنها به رنگ قرمز می‌کردند. در واقع به نشانه‌ی رنگ خون مسیح یا به نشانه‌ی عشق مسیح نسبت به انسان‌ها.»
البته مراسم رنگآمیزی تخم مرغ برای عید پاک در طی سالیان گذشته متنوع‌تر شده و شکل‌ها مختلفی را پیدا کرده است. از قایم کردن آنها در باغچه گرفته تا بازی‌های گوناگون که تخم مرغ رکن اصلی آنهاست. آن‌طور که پیداست این بازی‌ها در آینده هم همچنان ادامه خواهند داشت، زیرا از هم اکنون تاریخ عید پاک در چند صد سال آینده هم مشخص شده است. دورینگ می‌گوید که که بنا بر محاسبات و فرمول کارل فریدریش گاوسیک، ریاضیدان معروف آلمانی، می‌توان تاریخ عید پاک را حتی برای چند هزار سال آینده هم در آورد. برای همین هم اگر این فرمول را به درستی به کار برد، می‌توان گفت که مثلا عید پاک در سال ۳۰۱۲ چه روزی خواهد بود.
با این همه می‌توان گفت که خیلی از مسیحیان تا به این اندازه هم در پی یافتن تاریخ دقیق عید پاک نیستند، چون یک نکته از قرن‌ها پیش تا کنون برایشان روشن است و آن این که عید پاک هر سال پس از آغاز بهار، در اولین شب قرص کامل ماه جشن گرفته می‌شود، یعنی بین ۲۲ ماه مارس و ۲۵ ماه آوریل.
نویسنده: زابینه داماشکه / سمیرا نیک آیین
تحریریه: شهرام احدی