خطر جنگ داخلى در گرجستان

تفسيرى نوشته مفسر صداى آلمان برند يوهان Bernd Johann

تازه صد روز از آغاز كار ميخاييل ساكاشويلى به عنوان رييس جمهور گرجستان مى گذرد و وى مجبور به زورآزمايى اى خطرناك با منطقه نافرمان آجارستان، واقع در جنوب، در مرز تركيه، شده است، زورآزمايى اى كه مى تواند تبديل به جنگ شود. ساكاشويلى و طرفداران وى پس از انقلاب موسوم به “انقلاب گل سرخ” قدرت را به گونه اى صلح آميز در اين جمهورى قفقازى به دست گرفتند. رييس جمهور جديد به مردم كشور قول داد كه آغازگر سياستى نو باشد و وضعيت اقتصادى را بهبود بخشد. براى همين اكثريت گرجى ها در انتخابات به او راى دادند. اما باز اين جمهورى در آستانه كشمكشى خشونت بار است، انگار كه در سالهاى اخير به قدر كافى در آن خون نريخته است!

ولايتهاى ناآرام گرجستان، ابخاز، اوستياى Osset جنوبى و آجارستان، سالهاست كه حاضر به فرمانبرى از دولت مركزى در تفليس نيستند. روسيه از آنها پشتيبانى مى كند، زيرا بى ثباتى گرجستان را به نفع خود مى داند. ماه گذشته وزير امور خارجه آلمان يوشكا فيشر خواهان آن شد كه به كشمكشها در اين منطقه پايان داده شود. وى در گرجستان نيز در اين باره سخن گفت. اما سخنان وى فايده اى نداشت، چون بار ديگر كشمكشى اوج مى گيرد: به دستور اصلان آباشيدزه، رهبر قدرتمند آجارستان، پلهايى كه راه به گرجستان مى برند، منفجر مى شوند، وضعيت فوق العاده اعلام مى گردد، در مدارس و دانشگاهها را مى بندند و تظاهرات آرام مردم را به خون مى كشانند.

رييس جمهور گرجستان ساكاشويلى به تاكيد درخواست كرده است كه آجارستان بايد نيروهاى شبه نظامى را خلع سلاح كند و به تفليس ماليات بپردازد، وگرنه كارى مى كند كه آباشيدزه از مقام خود بركنار شود. آيا ممكن است كه پس از “انقلاب گل سرخ” اينك شاهد جنگى داخلى باشيم؟ پس از جنگهاى سالهاى اخير مردم گرجستان تشنه صلح، ثبات و رفاه اند. جنگ همه اميدهاى آنان را تبديل به نااميدى خواهد كرد. اما اصلان آباشيدزه بر سر دوراهى قرا گرفته است: اگر در برابر دولت مركزى سر تسليم فرود آورد، امكان دارد كه قدرت را از دست بدهد. و اين چيزى است كه وضعيت گرجستان را هم اكنون چنين خطرناك كرده است.

اينكه روسيه چه سياستى اتخاذ كند، در آينده گرجستان نقش بزرگى دارد. آباشيدزه تا كنون با اطمينان به فرمانروايى خود ادامه مى داد، چون روسيه از وى حمايت مى كرد. اما پايه رژيم او محكم نيست. اين را نارضايتيها و اعتراضهاى مردم نشان مى دهد. آيا اين بار روسيه دخالت نخواهد كرد؟ هنوز هم سربازان روس در آجارستان مستقر هستند. مسكو در بازگرداندن آنان به روسيه شتابى به خرج نداده است. افزون بر اين گرجستان كشورى ترانزيت براى نفت درياى خزر است. در بندر باتومى نفت بارگيرى مى كنند. همچنين در مرز تركيه ماليات گمركى مى گيرند. تفليس و باتومى با هم بر سر درآمد حاصل از ترانزيت كشمكش دارند. و روسيه هم آنجا كه نفت به خاطر بى ثباتى گرجستان از راه بنادر روسيه منتقل مى شود، سود خود را مى برد. بنابراين علائق مالى هم در كشمكش موجود در جمهورى گرجستان نقش بازى مى كنند.

اينك اين بستگى به عمل سياسى تفليس و باتومى دارد كه آيا اين كشمكش اوج گيرد يا نه. اما بدون حسن نيت روسيه براى يافتن تعادلى در اين منطقه نمى توان اين مشكل را گشود.