خط فارسی و آموزش آن در تاجیکستان
۱۳۸۵ اسفند ۱۳, یکشنبه
تغییر خط موضوعی فرهنگی و سیاسی است. برخی از کشورهای آسیای مرکزی خط رایج در کشور را تغییر دادند. زبان این کشورها نیز زبان دولتی و رسمی اعلام شد. اما زبان روسی تاثیر خود را همچنان در تاجیکستان، قزاقستان و قرقیزستان حفظ کرده است. در ازبکستان، ترکمنستان و «آذربایجان» به جای خط سیریلیک اکنون خط لاتین بکار گرفته می‌شود.
صفر طاهرجان خبرنگار تاجیک معتقد است که علیرغم اجباری شدن خط فارسی در مدارس، تاجیک‌ها هنوز دل از خط سیرلیک نکنده‌اند: «در مدارس و دبیرستان‌های تاجیکستان خط فارسی پس از بدست آوردن استقلال در تاجیکستان حتمی بود و شاید در بعضی از مدارس به علت کمبود آموزگار خط فارسی نباشد و درس داده نشود. اما در بسیاری از مدارس کشور خط فارسی تدریس داده می‌شود.»
با آموختن خط فارسی و یا بقول معروف «خط نیاکان» تاجیک‌ها قادر خواهند بود از منابع و کتب فارسی در ایران و افغانستان استفاده کنند. امام علی رحمانوف رئیس جمهور تاجیسکتان درباره تغییر خط تاجیک‌ها بیان داشت که حکومت در حال حاضر هيچ تصميم جديد فوری در زمينه تغییر خط سیریلیک به فارسی ندارند.
بنظر رحمانوف تاجیکستان این تغییر، مستلزم وقت بيشتر و بودجه‌اى كلان است. کشور تاجیکستان قادر به تامین هزینه تغییر متون درسی و آموزشی در مدارس و دانشگاهها، تابلوهای راهنمایی، اسامی خیابانها و کوچه‌ها، نهادهای اداری، سیاسی، فرهنگی، آموزشی و اقتصادی نیست.
میرزانبی خالق‌زاد، خبرنگار مقیم شهر دوشنبه که به خط فارسی نیز تسلط دارد ترجیح می‌دهد خط سیرلیک را بکار گیرد. زیرا بنظر او روزنامه‌ها و مجلات به همین خط منتشر می‌گردند.
بنظر میرزانبی مناسبات خوب اقتصادی تاجیک‌ها با روسیه شهروندان این کشور را به خط سیریلیک علاقمند کرده است. وی در مصاحبه با برنامه فارسی صدای آلمان گفت، ایران می‌تواند با فعالیت‌های فرهنگی بیشتر سبب گسترش خط فارسی گردد:
«سیاست جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان بر روی مسائل اقتصادی و فرهنگی است. از لحاظ فرهنگی جهت به چاپ رساندن، جلب فرهنگی‌ها ، نشست‌ها و ملاقات‌ها و همایش‌های ایرانی - تاجیکی است که خصوصا در تابستان در تاجیکستان خیلی زیاد به چشم می‌خورد و فکر می‌کنم سیاست ایران در تاجیسکتان بر این اساس است.»
محمود فرشيدی، وزير آموزش و پرورش ايران در دیداری که اخیرا با امامعلی رحمانف، رئيس جمهور تاجيکستان داشت، بیان کرد که موضوع گسترش همکاری در زمینه تبادل دانشجويان، معلمان مدارس و استادان دانشگاهها ميان تاجيکستان و ايران جزو اولویت‌های سیاست فرهنگی ایران است.
جمهوری اسلامی به عنوان کمک به دولت تاجيکستان در زمينه گسترش استفاده از خط فارسی، نرم افزاری را که خط سيرليک را به فارسی و فارسی را به سيرليک تبدیل می‌کند، در اختیار وزارت آموزش و پرورش تاجیکستان قرار داده است.
درباره کمک و مساعدت‌های فرهنگی ایران به تاجیکستان صفر طاهرجان می‌گوید: «در رابطه با تدریس خط فارسی برنامه‌های زیادی از جانب جمهوری اسلامی ایران هست که اجرا می‌شود. از جمله ۵۰۰ هزار کتاب فارسی که به تاجیکستان هدیه شد. دیگر برنامه‌ها که آموزگاران تاجیک در ایران آموزش می‌بینند و کتابهای فارسی نشر می‌شوند. با مساعدت جمهوری اسلامی کتابهای فارسی به خط تاجیکی برگردانده می‌شوند و یا اینکه کتابهای فارسی که تاکنون در دسترس خوانندگان تاجیک نبوده‌اند به سیریلیک برگردانده می‌شوند.»
در حال حاضر در کلاس های چهارم تا هفتم مدارس متوسطه درسهای الفبای خط فارسی آموزش داده مى‌شود. در کتابهای درسی کلاس‌های هشتم و نهم نيز تصميم گرفته شده است که متنهايی به خط فارسی وارد کنند، تا دانش آموزان این خط را فراموش نکنند.
طاهر شیرمحمدی