خط لوله‌ی انتقال گاز ناباکو راکد ماند

براساس گزارش رسانه‌های آلمانی، دولت روسیه و کنسرن روسی گازپروم، ظاهرا موفق شده‌اند، کشورهای مهم تولید‌کننده گاز در آسیای میانه‌ را، چنان به خود مرتبط و متعهد کنند که هیچ‌یک از این کشورها، گازی برای تزریق در خط لوله‌ی ناباکو (Nabucco) نداشته باشند.

احداث خط لوله‌ی ۳ هزار و ۳۰۰ کلیومتری ناباکو قرار بود در سال ۲۰۱۱ آغاز گردد و در سال ۲۰۱۴ به پایان برسد و گاز حوزه‌ی دریای خزر را به اتریش برساند. این تنها مسیر انتقال گاز آسیای میانه به اروپا بود که خارج از محدوده‌ی زیر کنترل روسیه قرار داشت و به همین دلیل نیز اروپا علاقمند به اجرای این پروژه بود، تا دست‌کم بخشی از مسیرهای تامین انرژی خود را از حیطه‌ی نفوذ روسیه خارج نگه دارد.

لیکن اوضاع چنان پیش نرفت که کشورهای اروپایی آرزو می‌کردند: سه هفته پیش در اجلاس مشترک اتحادیه اروپا و کشورهای تولیدکننده گاز آسیا‌ی میانه در پراگ، سه کشور قزاقستان، ازبکستان و ترکمنستان نسبت احداث پروژه ناباکو بی‌میلی نشان دادند و اکنون ایران، که دومین کشور دارنده‌ی ذخایر گاز در جهان پس از روسیه است، علاقه‌ی خود را به این پروژه‌ کاملا از دست داده است.

دلیلی بی‌علاقگی ایران

بنا بر گزارش روزنامه‌ی آلمانی "تاگس‌اشپیگل"، علت اصلی بی‌علاقگی ایران به پروژه‌ی ناباکو، تصمیم کنسرن روسی گازپروم به شرکت در پروژه‌ی احداث خط لوله‌ی گاز ایران به پاکستان است. این تصمیم گازپروم روز یکشنبه‌ی گذشته (۲۴ مه / ۳ خرداد) اعلام شد. بر اساس توافق‌های صورت‌گرفته میان ایران و روسیه، شرکت گازپروم هزینه‌های مالی احداث و راه‌اندازی این پروژه‌ را تامین خواهد کرد و در ازای آن خواهد توانست از منابع گاز پارس جنوبی، به هندوستان گاز بفروشد.

سه روز پس از آن که جزئیات همکاری ایران و روسیه در این‌باره اعلام شد، قیمت سهام کنسرن گازپروم ۸ درصد افزایش یافت.

در حال حاضر آن‌چه ایران از همکاری با روسیه به‌دست می‌آورد ظاهرا بسیار بیش از عواید طرح ناباکوست. ایران به‌دنبال آن است که با کمک روسیه صنایع نفت و گاز خود را مدرنیزه کند. صنایع نفت و گاز ایران از هنگام خروج شرکت‌‌های آمریکایی از ایران در سال ۱۹۸۱، نوسازی نشده است و آن‌چه هم که موجود است به‌شدت فرسوده‌اند، تا جایی این کشور بخشی از نیاز گاز مصرفی داخلی خود را از کشور همسایه، ترکمنستان تامین می‌کند.

به نوشته روزنامه‌ی آلمانی تاگس اشپیگل، به محض آن‌که زیرساخت‌های صنعت گاز ایران به کمک روس‌ها بازسازی شد، ایران گاز خود را نه به غرب، بلکه به شرق صادر خواهد کرد.

آناتولی یانووسکی، معاون وزیر انرژی روسیه می‌گوید، روسیه می‌تواند بلافاصله پس از دریافت پیشنهادهای مشخص از تهران، رسما وارد عمل شود. به گفته این مقام روسی، گازپروم می‌تواند با استفاده از توان فنی و کارشناسی خود، در احداث این خط لوله‌ شرکت کند و به ایران برای ورود به بازارهای جدید کمک کند. رسانه‌ها از قول مقا‌م‌های روسی نوشته‌اند روسیه با شرکت در احداث خط لوله‌ی گاز ایران - پاکستان، در پی آن است که ایران را از شرکت در پروژه‌ی ناباکو دور نگاه دارد.

طرحی که ۱۴ سال راکد ماند

مذاکرات مربوط به خط لوله‌ی گاز ایران - پاکستان - هندوستان که با عنوان "خط لوله صلح" شناخته می‌شود، در سال‌ ۱۹۹۵ آغاز شد. بر اساس طرح اولیه، این خط لوله قرار بود عسلویه در جنوب ایران را از طریق خاک پاکستان به دهلی نو متصل کرده و روزانه ۱۵۰ میلیون متر مکعب گاز به این دو کشور صادر نماید. اما این طرح به دلایل متخلف، از جمله مخالفت آمریکا و فشار این کشور بر هند برای دوری از این پروژه، اختلاف هند و پاکستان و نیز اختلاف بر سر قیمت گاز، نزدیک به ۱۴ سال راکد ماند.

آن‌چه هفته‌ی گذشته در تهران و در جریان سفر آصف‌علی زرداری، رئیس جمهور پاکستان، به تهران مورد توافق قرار گرفت، تنها پیش‌نویس متن قرارداد انتقال روزانه ۳۰ میلیون متر معکب گاز به پاکستان است؛ هند عملا دیگر از آن کنار کشیده است. مقام‌های ایران می‌گویند اگر این طرح عملی شود، آنگاه امکان دارد مسیر خط لوله به هند و چین نیز امتداد یابد.

MM/PB