"دروازه سینمای آمریکای لاتین" گشوده شد

جشنواره ‌جهانی فیلم سن‌سباستین روز ۲۱ سپتامبر با اهدای جایزه‌ویژه‌منقدان به فیلم "عشق"، ساخته‌ی میشائیل هانکه گشایش یافت. این جایزه از آن جا که این کارگردان ۷۰ ساله‌ی اتریشی، به دلیل آغاز فیلمبرداری اثر جدیدش نتوانسته بود در جشنواره شرکت کند، به تهیه کننده فیلم اهدا شد. هانکه از طریق فیلمی ویدئویی از مسئولان جشنواره و منقدان بین المللی قدردانی کرد.

هیات داوران

در این مراسم هم چنین هیات داوران بخش اصلی جشنواره معرفی شد: کریستین واچون؛ تهیه کننده نام آشنای فیلم‌های مستقل در آمریکا، ریاست این هیات را برعهده دارد. ریکاردو دارین؛ بازیگر و کارگردان آرژانتینی، میشل گازتامباید؛ فیلمنامه نویس اسپانیایی، جولی تیمور؛ کارگردان و نویسنده آمریکایی، پیتر سوشیتزکی؛ فیلمبردار لهستانی، میا هنسن لاو؛ کارگردان فرانسوی و آگوستی ویلارونگا؛ کارگردان اسپانیایی از دیگر اعضای هیات داوران این جشنواره‌اند.

ریاست بخش مسابقه‌ی کارگردانان جوان فستیوال را تهیه کننده ایرانی، کتایون شهابی بر عهده دارد. فعالیت‌های شهابی در زمینه‌ی فیلم از سال ۱۹۸۴ با بنیاد فیلم فارابی آغاز شد. او تا سال ۲۰۰۱ که شرکت تهیه فیلم خود را تاسیس کرد، با تلویزیون جمهوری اسلامی ایران در تهیه‌ی فیلم های مستند و تلویزیونی نیز همکاری داشت. شهابی در کار تهیه و پخش فیلم کارگردانان مطرحی چون رخشان بنی‌اعتماد، اصغر فرهادی، مانیا اکبری، محمد رسول اف و سامان سالور فعال بوده است.

فیلم های ایرانی

تنها فیلم ایرانی‌ای که در بخش رقابتی کارگردانان جوان این جشنواره به نمایش در می‌آید، "پرویز" عنوان دارد و ساخته کارگردان مطرح سینمای ایران مجید برزگر ست. پرویز، مرد بیکار و مجردی است که همه‌ی عمر خود را در خانه‌ی پدری، به کار خانه و کمک به اعضای مجتمع محل سکونتش گذرانده است. این شیوه زندگی هنگامی دستخوش دگرگونی می‌شود که پدر تصمیم به ازدواج می‌گیرد و پرویز ناگزیر است به خانه‌ای مستقل نقل مکان کند. مجید برزگر، فیلمنامه "پرویز" را با همکاری حامد رجبی و بردیا یادگاری نوشته است.

بازیگر اصلی این فیلم، لِوون هِفتوان هنرپیشه آمریکایی ایرانی‌تبار است که فوق لیسانس کارگردانی خود را از آکادمی هنرهای تئاتر مسکو دریافت کرده است. حمیرا نونهالی و محمود بهروزیان دیگر بازیگران این فیلم هستند. لوون هفتوان پیش از این در فیلم "صدای تیره"، ساخته بهروز افخمی بازی کرده است.

نمایش فیلم "آرگو"

نمایش فیلم تازه بن افلک با عنوان "آرگو" که درباره گروگان‌گیری سفارت آمریکا در تهران است، از جمله فیلم هایی است که در این جشنواره به نمایش درمی آید. در این فیلم که جورج کلونی و بن افلک آن را تهیه کرده اند و در واشنگتن، لس آنجلس و ترکیه فیلمبرداری شده، علاوه بر بن افلک، الن، آرکین و جان گودمن نیز بازی می کنند.

بن افلک در این فیلم نقش تونی مندز، مامور پیشین سازمان سیا را بر عهده دارد که برای نجات جان ۶ تن از گروگان های سفارت آمریکا در تهران به این شهر سفر می کند.

فیلم آرگو بر پایه گزارش جدید مربوط به عملیات مشترک سازمان اطلاعاتی آمریکا (سیا) و سازمان‌های امنیتی کانادا برای نجات جان ۶ دیپلمات آمریکایی در جریان گروگان‌گیری "دانشجویان پیرو خط امام" در ۴ نوامبر سال ۱۹۷۹ (۱۳ آبان ۱۳۵۸) در تهران، تهیه شده است.

سینمای آمریکای لاتین

سینمای آمریکای لاتین از سال‌های دهه ۶۰ همواره دستخوش دگرگونی‌های سیاسی اجتماعی بوده است. در این دهه گروهی از سینماگران مبتکر، پایه‌های سینمای "موج نو" آمریکای لاتین را طرح‌ریزی کردند که بعدها عنوان‌های گوناگونی به خود گرفت: "سینمای سوم" (سولاناس و گتینو)، "سینمای ناتمام" (خولیو گارسیا اسپینوزا) یا "زیبایی‌شناسی گرسنگان" (گلوبر روشا).

بر پایه مانیفست سینماگران موج نویی، سینمای آمریکای لاتین هنگامی می‌تواند "مستقل" باشد که از "سینمای اول" – هالیوود – که به قول آنان در پی مسخ بیننده، انفعال کامل او و تکیه بر ارزش‌های فردگرایانه است، فاصله بگیرد. سینماگران آمریکای لاتینی هم چنین باید تأسی از "سینمای دوم" – اروپا – را که پیرامون بیان احساسات شخصی کارگردان یا نویسنده شکل می گیرد و اغلب فاقد شناسه‌های اجتماعی و جمعی است، کنار بگذارند. در نگاه فیلمسازان "سینمای سوم"، کارگردان بخشی از کنش جمعی است که خواست دگرگونی و اعتراض به وضعیت موجود را در جامعه بیدار می‌کند.

آغاز کار

سینمای "موج نو" آمریکای لاتین ابتدا در برزیل آغاز شد. پس از پاگرفتن آن در این کشور، فرناندو سولاناس، اوکتاویو گتینو و جراردو بالخو در دهه ۶۰ پایه گذار "گروه سینمایی آزادی خواه" در آرژانتین شدند. این گروه گرایش‌های سیاسی چپ‌گرا داشت و از طرفداران پرون بود.

در نیمه دوم سال‌های دهه ۷۰ این سینمای نوپا به دلیل روی کار آمدن حکومت‌های نظامی و گسترش خفقان در کشورهای آمریکای لاتین، رو به افول گذاشت. به نظر برخی از منتقدان، دوره پاگیری دوباره سینمای نوی آمریکای لاتین، از سال‌های ۱۹۹۰ به بعد آغاز شد. فیلم‌سازانی چون سولاناس به کشور باز گشتند و کار سینما را از سر گرفتند. هم چنین کارگردانانی چون ایناریتوی مکزیکی و والتر سالاس برزیلی مرحله‌ای جدید از رشد این سینما را به وجود آوردند.

فیلم‌های فرناندو سولاناس "تانگو"، "تبعید گاردل"، "جنوب"، "سفر" و همچنین درام‌های رقص‌محور و پرکشش پل لیداس با عنوان "مشروب فروشی لاتینی" و "دلار" از جمله این فیلم‌ها به شمار می‌آیند.

سینمای "موج نو" آمریکای لاتین، همواره سینمایی "مردانه" بوده است. تنها در دهه اخیر چند کارگردان زن توانستند، به این تیول مردانه راه یابند: کلودیا لوسا، از جمله این سینماگران است که در سال ۲۰۰۹ جایزه خرس طلایی بهترین فیلم جشنواره برلین را از آن خود کرد. اصغر فرهادی کارگردان فیلم "درباره الی" در این سال، برنده جایزه خرس نقره ای بهترین کارگردانی این جشنواره شد.

فیلم لوسا که "شیر غم" عنوان دارد و محصول کشور پرو است، داستان زن جوانی را بازگو می کند که حاصل تجاوز مردی به مادر او است.

سینمای آمریکای لاتین در جشنواره

در این فستیوال، ۱۲ فیلم از کشورهای آمریکای لاتین به نمایش در می‌آیند که برخی از آن‌ها با همکاری کشورهای اروپایی از جمله آلمان ساخته شده‌اند.

"دیدار زیبارویان"، به عنوان مثال، فیلم مستندی از سینماگر زن جوان اهل اروگوئه، آلیسیا کانو، ساخت اروگوئه و آلمان است. "دیدار زیبارویان"، درباره‌ی خانه‌ای ست که ابتدا کلوب فوتبال تیم مردانه‌ی محل بود،‌ سپس به مکان خوشگذرانی خودفروشان دو جنسیتی بدل شد و سرانجام راهبه‌های کاتولیک آن را برای رتق و فتق امور خیریه‌ی کلیسا در اختیار گرفتند. در این خانه اکنون بین ۱۲ تا ۲۰ کودک بی‌سرپرست زندگی می‌کنند و درس می‌خوانند.

ماریالی ریواس، یکی از کارگردانان زن شیلیایی است که با فیلم "جوان و وحشی"، در این فستیوال حضور دارد. "جوان و وحشی"، داستان یک دختر ۱۷ ساله‌ی شیلیایی را بازگو می‌کند که در یک خانواده‌ی کاتولیک متعصب بزرگ شده است و در دوران بلوغ در جستجوی عشق و سکس از خانواده‌ی خود جدا می‌شود. اولین نمایش این فیلم در برلیناله امسال صورت گرفت. ماریالی ریواس برای این فیلم، جوایز جشنواره‌های بسیاری را دریافت کرده است.
فیلم "پس از تاریکی، نور"، ساخته کارلوس ریگاداس، فیلمساز مکزیکی که جایزه بهترین کارگردان کن را از آن خود کرد، نیز در این بخش فستیوال به نمایش در می‌آید. این فیلم که محصول مشترک مکزیک، فرانسه، آلمان و هلند ست، روایتی تصویری از زندگی ساده، بی دغدغه و بی شور و هیجان مرد روستایی جوانی به نام "خوان" و خانواده‌اش در روستایی در مکزیک است.

بنیامین آویلا ، سینماگر ۴۰ ساله آرژانتینی، با فیلم "کودکی پنهان" نیز در این بخش شرکت دارد. "کودکی پنهان" به رویدادهای سیاسی ۱۹۷۹ در دوران حکومت دیکتاتوری در این کشور از نگاه پسری خردسال می‌پردازد که ناگزیر به جدایی از پدر و مادر خود ست. این دو برای مبارزه با دیکتاتوری به "نهضت مقاومت" می پیوندند. از نخستین نمایش "کودکی پنهان"، امسال در جشنواره‌ی کن استقبال شد.

"تاخیر"، نام فیلمی از کارگردان جوان اهل اوروگوئه به نام رودریگو پلا است که به موضوع بیماری، کهولت و برخورد اطرافیان با این مسئله می‌پردازد. در "تاخیر" که در برلیناله‌ی امسال نیز به نمایش درآمد، این بار زن جوانی ست که ناگزیز از پرستاری از پدر ۸۰ ساله‌ی بیمار خود است. این فیلم محصول اروگوئه، ‌فرانسه و مکزیک است.

آرماندو بو، سینماگر آرژانتینی، در فیلم "آخرین الویس"، داستان یک الویس آرژانتینی را بازگو می‌کند که به خاطر جدایی از همسرش، مجبور به پذیرش سرپرستی دختر کوچک خود می‌شود، غافل از این که این وظیفه او را از رویای الویس شدن دور می‌سازد. "آخرین الویس"، ساخته‌ی آمریکا و آرژانتین است.
شصتمین دوره‌ی جشنواره‌ی بین‌المللی فیلم سن‌سباستین، روز ۲۹ سپتامبر (۸ مهر) با اعلام جوایز برندگان بهترین های جهان سینما به پایان می‌رسد.