درگذشت آخرین شاه افغانستان

ظاهرشاه، آخرین پادشاه افغانستان، صبح روز دوشنبه ( ۲۳ ژوییه ) در سن ۹۲ سالگی، در کابل درگذشت. او سال ۱۹۷۳ به دنبال کودتایی که به براندازی نظام سلطنتی در افغانستان منجر شد، مجبور به اقامت در خارج از افغانستان گردید. ۲۹ سال بعد، یعنی در پی سرنگونی طالبان در سال ۲۰۰۲، ظاهرشاه توانست دوباره به افغانستان بازگردد. لویی جرگه‌‌ ای که در همین سال برای تدوین قانون اساسی افغانستان تشکیل شد، به احیای نظام سلطنتی در افغانستان رأی نداد, اما مقرر کرد که ظاهر شاه عنوان افتخاری " بابای ملت" را داشته باشد.

به گفته یکی از سخنگویان ظاهرشاه، او از یک ماه پیش به شدت بیمار بود. خبر فوت ظاهرشاه را تلویزیون افغانستان با پخش برنامه‌های عادی خود اعلام کرد. دولت نیز سه روز عزای عمومی در سراسر کشور اعلام کرده است.

ظاهرشاه اصل و نسب پشتون داشت و قبیله او در حکومت برافغانستان سابقه‌ای دور و دراز داشته است. سال‌های حکومت ظاهرشاه یکی از آرام‌ترین دوران تاریخ معاصر افغانستان به شمار می‌آید.

حکومتی ۴۰ ساله

آخرین پادشاه افغانستان، سال ۱۹۱۴ به دنیا آمد. بخشی از تحصیلاتش را در فرانسه گذراند و از سال ۱۹۳۳ که پدرش به قتل رسید میراث‌دار سلطنت در افغانستان شد. تا دو دهه بعد اما، ظاهرشاه قدرت واقعی را در دست نخست‌وزیرانی گذاشت که عمدتاَ عموزاده‌هایش بودند. از سال ۱۹۵۳ اما، خود بیش از پیش وارد تصمیم‌گیری در امور اجرایی کشور شد و روند محتاطانه‌ای از مدرانیزسیون افغانستان را به جریان انداخت. تشویق زنان به کنارگذاشتن حجاب و به کارگیری کمک‌های خارجی برای ایجاد حد معینی از زیرساخت‌ها در مناطق عمدتاَ شهری افغانستان از جمله اجزای کارنامه ظاهرشاه در ۴۰ سال دوران اقتدارش بر افغانستان بود. ایجاد یک موازنه مثبت در سیاست خارجی و برقراری مناسبات حسنه با هر دو بلوک شرق و غرب نیز از نکات برجسته ترازنامه ظاهرشاه تلقی شده است.

دور باطل خشونت و خونریزی

سال ۱۹۷۳، هنگامی که ظاهرشاه برای تعطیلات در ایتالیا به سر می‌برد، داماد وی، داودخان، علیه وی کودتا کرد و نظام سلطنتی را در افغانستان ملغی نمود. ۵ سال بعد حکومت داود نیز با کودتای احزاب و نظامیان نزدیک به اتحادشوروی برانداخته شد. سال ۱۹۷۹ با تبدیل این کشور با بالاگرفتن درگیری میان گروه‌های متخاصم در افغانستان، ارتش شوروی به آن لشکر کشید تا تداوم حکومت کمونیست‌ها در برابر مقاومت گروه‌های عمدتاَ مذهبی که از سوی آمریکا، پاکستان و عربستان سعودی حمایت می‌شدند تضمین شود. این نزاع جامعه قبیله‌ای افغانستان را درگیر مناقشات خونینی کرد که روی‌کارآمدن مجاهدین افغانی و پس از آنها ، طالبان، همه و همه از پیامدهای آن تلقی شده است.

ازسال ۲۰۰۲ که ظاهرشاه به افغانستان بازگشت، تا به هنگام مرگ در کشورش باقی ماند و در کاخی در کابل روزگار می‌گذراند.