در ایران جز هوا هیچ چیز قابل پیش بینی نیست

در ایران جز هوا هیچ چیز قابل پیش بینی نیست. اما ما ایرانیها انگار به عجایب عادت کرده‌ایم؛ عجایبی که برایمان می‌سازند و عجایبی که خود می‌سازیم. شاید به همین دلیل خیلی وقتها از خیلی چیزها گرچه توجیه و منطقی برایش نمی‌یابیم، تعجب نمی‌کنیم. انتخابات نهمین دوره‌ی ریاست جمهوری عجایب بسیاری به همراه داشت که هر کس، از مردم عادی گرفته تا تحلیگران و روزنامه‌نگاران توضیحی برای آن می‌جویند.

راه یافتن محمود احمدی‌نژاد به مرحله‌ی دوم و سوم شدن مهدی کروبی همانقدر ناظران داخلی و خارجی را حیرت‌زده کرده است که حوزه‌های خالی رای گیری در عصر جمعه و انبوه رای دهندگان در شامگاهی که مطابق وقت تعیين شده باید رای گیری به پایان رسیده باشد. انتخاب رفسنجانی، که دوست دارد برای شروعی تازه با نام «هاشمی» وارد صحنه شود، چندان دور از انتظار نبود. گذشته از این واقعیت که او به هر حال، با رای و بدون رای مردم، یکی از مقتدرترین سیاستمداران ایران است، تبلیغات سازمان‌یافته‌ی هوادارانش و ریخت و پاش سرسام‌آور ستادهای انتخاباتی او جذب آرای بسیاری را دور از انتظار جلوه نمی‌دهد. بسیاری از ستادهای انتخاباتی رفسنجانی با رقص نور و پخش موسیقی‌ای که بعضا «غیرمجاز» محسوب می‌شود به جوانان نوید می‌دادند که خواسته‌های آنان، یعنی عدم دخالت حکومت در امور خصوصی شهروندان با انتخاب رفسنجانی تضمین شده است.

پس از اعلام نتایج انتخابات بسیاری، به‌ویژه آنان که فعالانه در رای گیری شرکت داشته‌اند، حیرت می‌کنند که چرا رای دهندگان به احمدی‌نژاد و کروبی را در اطراف خود نمی‌بینند. واقعیت این است که گذشته از تخلفات و تقلبهای احتمالی در روند رای گیری، آرایی که نصیب کروبی و احمدی‌نژاد شده، به کسانی متعلق است که عمدتا در حاشیه‌ی جامعه یا در نقاط دور از شهرهای پرجمعیت متمرکزند و حضورشان در بحثهای انتخاباتی، که به‌ویژه در میان جوانان و دانشجویان با حرارت دنبال می‌شود، نامحسوس است.

شعار انتخاباتی کروبی، پرداخت ماهانه۵۰ هزارتومان به هر ایرانی بالای ۱۸ سال، در میان جوانان شهرهای بزرگ به‌صورت جوک با SMS برای یکدیگر فرستاده می‌شود که می‌نویسند: «پنجاه هزار توامن قرض بده بعد از انتخاب کروبی پس می‌دم». اما همین شعار آراء بسیاری از شهرستانها و روستاها را نصیب او کرده است. در حالی که آراء مهدی کروبی را بیشتر به حساب وعده‌های او می‌گذارند، به مرحله‌ی دوم رسیدن محمود احمدی‌نژاد باید دلایل دیگری داشته باشد. مصطفى معین در بیانیه‌ای که پس از اعلام رسمی نتایج انتخابات منتشر شده مدعی است: «جهت‌گيري خاص و سازمان‌يافته‌اى سلامت اين انتخابات را هدف قرار داد. در روزهاى پايانى انتخابات به ناگاه اراده‌اى قاهر براي پيروزى يك كانديداى خاص و حذف كانديداهاى ديگر به ميدان آمد و باب سازماندهى برخى نهادهاى نظامى و حمايت دستگاه نظارتى انتخابات را گشود تا حقوق مسلم نامزدهاى ديگر را در انتخابات مورد هدف قرار دهد. امروز هركس مي‌تواند به روشنى اثر اين دخالت سازماندهى شده را در نتيجه‌ى انتخابات ببيند.»

او همچنین هشدار می‌دهد: «خطر فاشيسم و از ميان رفتن نقش مردم و خطر حذف جمهوريت را با هر نام و سازمان ديگر جدى بگيريم. باور كنيم اين انحراف ساختارى به مراتب زيانبارتر از خطر تخلف، تقلب و خدشه در انتخابات است.»

مهدی کروبی نیز در مصاحبه‌ی مطبوعاتی روز شنبه‌ی خود به دخالت سازمان‌یافته‌ی «نيروهاى مسلح و بخشى از افراد منتسب به بسيج و سپاه» اشاره کرد و گفت: «اين‌كه چهره‌ى محترم ناشناسى بيايد و در دو-سه روز اين اتفاقات بيفتد جاى سوال دارد.» او همچنین در پاسخ این پرسش که متهم اصلی این تخلفات کیست گفته است: «شوراى نگهبان متهم است كه طرفدار اين جريان فكرى است. عده‌ى معدودى هم از سپاه كمك مي‌كنند و آنها را مي‌گردانند. دوست دارم از من شكايت كنند تا در كيفرخواستم و دفاعيه‌ام اسامى آنها را بياورم.»

گرچه این نخستین بار است که انتخابات ریاست جمهوری به دور دوم کشیده می‌شود اما تجربه‌ی گذشته نشان می‌دهد که اعتراضها و افشاگریها تغییری در نتیجه‌ی انتخابات نخواهد داشت.

پیشترها سازمان هواشناسی به جای پیش بینی آینده، وضع هوای روز گذشته را اعلام می‌کرد؛ آن هم وضع هوایی را که در اغلب نقاط کشور و در بخش عمده‌ی سال تغییر نامنتظره‌ای نداشت و ندارد. وضع تحلیلگران سیاسی اوضاع ایران بی‌شباهت به «پس‌بینی»های سازمان هواشناسی آن زمان نیست. با این تفاوت که هر آشنای اوضاع ایران می‌داند که رفتار سیاسی شهروندان ایرانی همیشه با «تغییرات نامنتظره» همراه است.

با توجه به این که دکتر مصطفى معین پس از انتشار بیانیه تند خود اعلام کرده در دور دوم در رای گیری شرکت نخواهد کرد و هیچ کاندیدایی را توصیه نمی‌کند کار طرفداران رفسنجانی دشوارتر از پیش شده است. باید منتظر بود و دید صدای موزیک ستادهای انتخاباتی هاشمی رفسنجانی چقدر بلندتر می‌شود و برنامه‌ریزان او برای جلب اراء بخشی از آنان که احمدی‌نژاد را به رتبه دوم و کروبی را به رتبه سوم رساندند چه تدبیری می‌اندیشند. واقعیت این است که چه تقلبی در کار بوده باشد و چه نه، رای سازمان‌یافته به احمدی‌نژاد، رایی است که همیشه می‌توان از صندوقها بیرون کشید، و رفسنجانی برای پیروزی در دور دوم باید لااقل بخشی از سی چهل درصد صاحبان رایی را که در دور اول انتخابات شرکت نکردند از خانه‌ها بیرون بکشد.

بهزاد کشمیری‌پور، گزارشگر صدای آلمان در تهران