دستمال ۸۰ ساله، اما عاشق «سرعت»

در ایران نام "کلینکس" یادآور دستمال کاغذی است و هرگاه کسی از دیگری تقاضی یک کلینکس می‌کند، منظورش تنها داشتن یک دستمال کاغذی است که می‌تواند هر اسم دیگری هم داشته باشد، زیرا کلینکس نام یک مارک تجاری آمریکایی است که در اصل یکی از پیشروان تولید دستمال کاغذی در جهان محسوب می‌شود.

در آلمان، یا بهتر است بگوییم در تعداد زیادی از کشورهای اروپایی همین قضیه جریان دارد، تنها با این تفاوت که اگر کسی از شما "تمپو" (Tempo) بخواهد، نه به معنای سرعت گرفتن، که به معنای تقاضا، برای داشتن یک دستمال کاغذی است که به احتمال زیاد شما در جیب یا کیفتان گذاشته‌اید، زیرا تمپو اولین دستمال کاغذی جیبی جهان است که هشتاد سال پیش در روز ۲۹ ژانویه در شهر برلین به ثبت رسید.

تمپو به معنای سرعت است و نامگذاری این دستمال کاغذی تنها به شتابی برمی‌گردد که در سال‌های اولیه‌ی قرن ۲۰ میلادی زندگی انسان‌ها را در برگرفته بود.

کالای لوکس

در سال‌های ابتدایی قرن گذشته‌ی میلادی‌، با راه یافتن دستمال جیبی به بازار، زنان خانه‌دار دیگر از دست ِ شستن دستمال‌های پارچه‌ای که تا پیش از آن استفاده می‌شد، خلاص شدند. در سال ۱۹۲۹ انجمن کارخانه‌های کاغذسازی شهر نورنبرگ، دراداره‌ی ثبت اختراعات آلمان، مارک تجاری را به نام "تمپو" به ثبت رساند. در قسمت توضیح محصول نوشته شده بود: نخستین دستمال یک‌بار مصرف سلولزی.

مخترع این دستمال شخصی به نام "اسکار روزنفلد" بود که خود یک کارخانه‌ی کاغذسازی داشت، هرچند او شخصا نتوانست آن‌چنان که باید طعم موفقیت زودهنگام و جهانی محصولش را بچشد. روزنفلد یک یهودی بود که در زمان به روی کار آمدن حزب نازی در آلمان مجبور به ترک زادگاهش شد. دارایی‌های او تماما توسط دولت ضبط شدند و سرپرستی کارخانه‌ی "تمپو" نیز در سال ۱۹۳۵ بر عهده‌ی یکی از اعضای حزب ناسیونال سوسیالیسم آلمان قرار گرفت. تا مدتهای طولانی خریداران تمپو از این تغییر و تحولات بی‌خبر بودند.

در سال‌های نخست، دستمال کاغذی جیبی هنوز جزو کالاهای لوکسی به شمار می‌آمد که هر کسی قادر به خرید آن نبود ، اما نکته‌ای که باعث شد تا استفاده از تمپو جا بیفتد و رفته‌رفته امری عادی تلقی شود، تبلیغاتی بود که پیش از شروع فیلم در سینماها پخش می‌شدند. برای مثال در یکی از همین گونه تبلیغات که به دهه‌ی ۱۹۳۰ بازمی‌گردد، مردانی را که هنوز از زنانشان توقع داشتند تا دستمال‌های آلوده به مخاط بینی‌شان را بشویند، به عنوان آدم‌هایی بی‌احساس و هیولاصفت نشان داده می‌شدند.

تبلیغ‌کنندگان به سرعت توانستند دل زنان خانه‌دار آلمانی را به دست آورند و به این ترتیب آنها کم‌کم قانع شدند که دستمال کاغذی یک‌بار مصرف بسیار بهداشتی‌تر از دستمال‌های پارچه‌ای هستند.

تاخت و تاز تمپو

از هر سه دستمال کاغذی جیبی در آلمان یکی مارک تمپو دارد. سالانه در کارخانه‌ی تمپو که در نزدیکی شهر دوسلدورف واقع است، ۲۰میلیارد دستمال کاغذی توسط ۴۶۰ کارگر این کارخانه تولید می‌شوند. البته دیگر لازم نیست که آنها مثل زمان‌های قدیم‌، دستمال‌ها را با دست تا کنند و یکی یکی در بسته‌های پلاستیکی جای دهند.

روزانه ده‌ها هزار الیاف چوبی در اندازه‌های کوچک بریده و سپس پخته می‌شوند. این ورقه‌های چوبی را خشک می‌کنند و بعد از آن به شکل لوله‌های بزرگی در می‌آورند که درنهایت بریده می‌شوند. هر چهار برگ این ورقه‌ها، یک دستمال کاغذی را تشکیل می‌دهند.

تمپو تا رسیدن به شکل امروزیش آزمایش‌های مختلفی را از سر گذرانده است که از جمله می‌‌توان به مدل‌های گوناگون تا شدن و قرار گرفتش در بسته‌های پلاستیکی اشاره کرد. در سال ۱۹۷۵ مهندسان مدل ِ تا کردنی را به کاربستند که به واسطه‌ی آن مصرف‌کننده می‌توانست تنها با یک دست و به سرعت دستمال را از هم باز کند. در سال ۱۹۸۸ هم تحولی در بسته‌بندی تمپو به وجود آمد به این معنا که بسته‌های آن را می‌شد هر بار پس از استفاده دوباره بست.

یادتان باشد، هر بار اگر می‌خواهید برای بدرقه به فرودگاه بروید یا اینکه صبح هنگام بیدار شدن از خواب احساس کردید که ویروس‌های سرماخوردگی در بدنتان جا خوش کرده‌اند، قبل از هرکاری مطمئن شوید که یک بسته دستمال کاغذی جیبی در جیبتان گذاشته‌اید!