دستگیری روزنامه‌نگار افغان علی محقق نسب در ایران
۱۳۸۶ اسفند ۲۲, چهارشنبه
دویچه‌وله: آقای سمندر، می‌توانید نخست برای ما در مورد فعالیت‌های فرهنگی و مطبوعاتی آقای علی محقق‌نسب توضیحی بدهید؟
رحیم‌الله سمندر: آقای علی محقق نسب یکی از روشنفکرهای برجسته افغانستان است. ایشان در کابل مرکزی فرهنگی و نیز مجلهای داشتند بنام “حقوق زن“ که در کابل منتشر می‌شد و ایشان مدیر مسئول و صاحب امتیاز این مجله بودند.
چرا ایشان در قم اقامت داشتند؟
شما می‌دانید که آقای نسب در گذشته‌ها در ایران پرونده‌ای داشتند و مدتی هم در ایران به خاطر نوشته‌اشان در توقیف بسر بردند. یک کتابی نوشته بودند که بعد از رهایی از توقیف به افغانستان آمدند و در سال ۲۰۰۴ و ۲۰۰۵ در افغانستان سکونت داشتند و نیز مرکز فرهنگی‌ای که یادآور شدم با مجلهای که گفتم را درست کردند. در افغانستان هم در یکی از شماره‌های این مجله مقاله‌ای را بنام “ارتداد از دیدگاه قرآن“ نوشتند که بعدا این مقاله جنجال‌برانگیز شد و ناراحتی در افغانستان برپا ساخت و آقای نسب توقیف شد و بعدا هم به محکمه فرستاده شد که مدتی هم در توقیف‌خانه بودند. بعد هم در محکمه دوم برائت حاصل کردند و رها شدند. به آقای نسب گفته شد که مدتی هم در افغانستان باید باشند و بیرون نروند. آن مدت زمان را سپری کردند که بعدا خیلی خطر برای زندگی آقای نسب موجود بود. فکر می‌کنم که لازم دانستند که ایران بروند که فعلا در آنجا هم با مشکل روبه‌رو هستند.
علت دستگیری کوتاه مدت ایشان در ایران در سال‌های پیش چه بوده است؟
فکر می‌کنم در سال‌های پیش کتابی در ایران نوشته بودند، کتابی بود راجع به مسایل رهبری اهل تشیع در ایران و بخصوص مرجع تقلید در ایران. ایشان مطالبی نوشته بودند که چرا مرجع تقلید تمام مسلمانان اهل تشیع، ایران محسوب می‌شود و مسایل مشابه این موضوع در کتاب گنجانده شده بود که مقامات ایران اصلا مخالف این مسایل بودند و ایشان را توقیف کردند و مدتی هم در توقیف بسر بردند و بعدا رها شدند.
در افغانستان جان ایشان از طرف چه کسانی مورد تهدید بوده است؟ مگر آنجا الان فضا بازتر نیست؟
وقتی آقای نسب در افغانستان زندگی می‌کردند، اینجا هم مقاله “ارتداد از دیدگاه قرآن“ را نوشتند در مجله و با مشکل روبه‌رو شدند و مدتی هم در حبس بودند. بعد از رهایی هنوزهم مخالفت‌هایی موجود هست. تعداد زیادی از روحانیون در افغانستان، بخصوص یکی از رهبران برجسته‌ی مسلمانان که خیلی هم نفوذ دارند، همیشه با ایشان در مخالفت قرار داشتند و وقتی که آقای نسب در افغانستان توقیف بودند هم به مراتب به من گفتند که یکی از رهبران برعلیه این موضوعی سخت می‌نویسند و فشاری وارد می‌کنند بر دولت، که امروز (۲۲ اسفند) هم خانم نسب از تهران، وقتی صحبت کردم به من گفتند و این موضوع را تکرار کردند که بازهم در بازداشت فعلی‌اش فشارهایی از طرف افغانستان موجود است و گویا با مقامات ایرانی یا روحانیون ایرانی هم فرمایشاتی از داخل افغانستان داده می‌شود.
لطفا اول برای ما بگویید شما چگونه از دستگیری آقای محقق نسب مطلع شدید؟
آقای محقق نسب به تاریخ ۴ مارس در قم توقیف شدند. فردایش خانم نسب به من از قم زنگ زدند و به من اطلاع دادند که آقای نسب توقیف شدند و تا دو روز اول معلوم نبود که آقای نسب از طرف چه کسی توقیف شده است. ۳ روز بعد به من زنگ زدند و گفتند این را دریافتند که اطلاعات ایران آقای نسب را توقیف کرده‌اند و دیگر هیچ گونه معلومات بیشتری نداشتند. باز ما تلاش ورزیدیم که با مقامات ایرانی در کابل صحبت کنیم، با سفارت ایران در کابل و دیپلمات‌های ایران. اما موفق نشدیم. با وجود اینکه برای ما وقت گذاشتند تا صحبت بکنند، منتها بعد از دوساعت انتظار در دروازه سفارت ایران هیچ گونه اطلاعاتی به ما ندادند و همچنین نهادهای بین‌المللی تلاش ورزیدند که مقامات ایرانی معلوماتی داشته باشند. در ایران در این پرونده هیچ گونه معلوماتی نمی‌دهند.
آیا دولت افغانستان برای حفظ جان ایشان به عنوان یک تبعه‌ی افغانستان اقدامی می‌کند یا نه؟
تا کنون دولت افغانستان هیچ گونه اقداماتی نکرده‌اند. ما تلاش داریم که با وزارت خارجه افغانستان تماس بگیریم و ایشان را قانع بسازیم تا این مسئله را جدی بدانند و با مقامات ایران صحبت بکنند. منتها دفتر مطبوعاتی جناب رییس دولت همیشه در مسایل مطبوعاتی در داخل کشور و بیرون از کشور آنقدر جدی نبوده‌اند و هیچ گاه هیچ توجه جدی‌ای نداشته‌اند. بازهم ما تلاش‌های مداوم داریم و با مقامات افغانی در تماس هستیم، و نیز با نهادهای بین‌المللی تا از آقای نسب به عنوان یک تبعه افغان در ایران دفاع بکنیم.
شما در صحبت‌هایتان اشاره کردید که به نظر می‌آید روحانیون افغانستان الان نفوذی دارند که آقای نسب در ایران دستگیر شده‌اند، درست است؟
این مسئله را امروز خانم نسب به ما گفتند و خانم نسب امروز در تماس تلفنی گفتند که کسی را در ایران دیده بودند، ملاقاتی داشتند با تعدادی از روحانیون در ایران و حتا آنها برای خانم نسب تشریح کرده بودند که از طرف تعدادی از روحانیون افغان گفته شده است که آقای نسب باید کشته شود. دیگر این مسایلی بوده که خانم نسب به ما گفتند امروز و دقیقا تا کنون به من ثابت نشده است که چگونه مقامی بوده و کدام یک از روحانیون در این مسئله دست دارند.
و واقعا این بیم می‌رود که دولت ایران یا ماموران امنیتی ایران به خاطر خواست روحانیون افغانستان یک روزنامه‌نگار را توی ایران بگیرند و بکشند؟
فکر می‌کنم که این وظیفه را شاید به اطلاعات نداده باشند. چون خانم نسب گفتند که روحانیون ایران به ایشان گفته‌اند که از فیصله روحانیون افغانستان درباره‌ی محقق نسب این است که باید کشته شود و طبیعی‌ست که تعدادی از روحانیون افغان روابط خوبی با روحانیون برجسته در ایران دارند. من نمی‌دانم تا چه حدی درست است یا نادرست. منتها چیزی بود که خانم نسب به من امروز در تماس تلفنی گفتند و خیلی هم از این مسئله نگران بودند. فقط پیامی که ما می‌خواهیم به دولت ایران برسانیم و همچنین از مقامات افغانی می‌خواهیم که هرچه زودتر به ما واضح سازند که آقای نسب چه جرمی دارند. اگر هم جرمی داشته باشند، باید به صراحت به تمام رسانه‌های داخلی و خارجی گفته شود و در ضمن‌اش اگر اتهامی باشد، اگر آقای نسب جرمی دارند، باید هرچه زودتر به ایشان شانسی بدهند که وکیل مدافع در داخل ایران داشته باشند و همچنین فامیلش را اجازه بدهند تا بتوانند با آقای نسب ملاقاتی داشته باشند. خانم نسب هیچ گونه خبری از آقای محقق نسب ندارند. در ضمن، اطلاعات ایران با خود تمام وسایل، تمام کامپیوترها، تمام گوشی‌های تلفن و اسناد و مدارک را هم از خانه‌ی آقای نسب برده‌اند که این چیزهایی است که خیلی آدم را در افغانستان نگران می‌سازد. من به عنوان رییس انجمن آزاد ژورنالیست‌های افغانستان از مقامات ایرانی می‌خواهم که هرچه زودتر در باره این مسایل به ما توضیحی دهند و هرچه زودتر زمینه‌سازی کنند تا وکیل مدافعی برای آقای نسب داشته باشیم.
مصاحبه‌گر: کیواندخت قهاری