دور باطل مذاکرات برای ایجاد صلح در لبنان

شامگاه دوشنبه، ۳۰ اردیبهشت، شیخ حمد بن جاسم‌ آل‌ثانی، نخست‌وزیر قطر ضمن اعلام این خبر که مذاکرات به بن‌بست رسیده است، تاکید نمود، که او برای "رسیدن به یک راه حل" برای بحران سیاسی لبنان همچنان تلاش خواهد کرد. پس از اعلام این خبر، برخی نیروهای لبنانی ابراز امیدواری کردند که اتحادیه عرب یک "سپاه صلح" برای برقراری امنیت و ثبات در لبنان ایجاد کند.

موضوعات مورد بحث

در جلسه‌ای که پیش از سفر رهبران لبنانی به دوحه در بیروت تشکیل شد، قرار بر این شد که دو موضوع تشکیل دولت وحدت ملی و قانون انتخابات جدید در قطر بررسی شود. رهبران جناح اکثریت اما، به این موضوع اعتراض کردند و گفتند که حزب‌الله و هم‌پیمانان آن در اپوزیسیون قصد دارند از پیروزی نظامی به دست آمده در جنگ‌های شهری استفاده کنند و دستورکار خاص خود را بر جلسات گفت‌وگو تحمیل کنند.

امین جمیل، رییس حزب کتایب و رییس‌جمهور پیشین لبنان در این زمینه گفت: «نمی‌توان حادثه استفاده حزب‌الله از سلاح در داخل لبنان را به فراموشی سپرد. به همین دلیل موضوع سلاح حزب‌الله نیز باید مورد بررسی قرار گیرد».

فواد سنیوره، نخست‌وزیر لبنان نیز گفت: «استفاده حزب‌الله از سلاح علیه لبنانی‌ها امری نابخشودنی است. این موضوع باید به بحث گذاشته شود تا دیگر شاهد چنین حوادثی در کشور نباشیم چرا که اینگونه اتفاقات راه را برای فعالیت گروه‌های سلفی و تندرو در لبنان باز می‌کند».

در نهایت تمامی رهبران لبنانی به جز حسن نصرالله دبیرکل حزب‌الله با هواپیمایی قطری، بیروت را به مقصد دوحه ترک کردند. این رخداد که در سال‌های اخیر بی‌سابقه بود باعث خوشحالی بسیاری از مردم لبنان شد.

بحران کنونی از دید مردم لبنان

شبکه نیو.تی.وی در گزارشی ویژه اقدام به نظرسنجی از مردم کرد. بیشتر مردم لبنان رهبران کشور را عامل نابسامانی‌ها و درگیری‌ها دانسته و ابراز می‌داشتند که در مدت عدم حضور آنها، لبنان حتما روزهای آرامی را خواهد داشت. برخی از مردم نیز در برابر فرودگاه بیروت تجمع کرده و تابلوهایی را با خود حمل کردند که بر روی آن نوشته شده بود: «اگر توافق نکردید به کشور بازنگردید».

در اولین دور از گفت‌وگوها در قطر که روز شنبه برگزار شد، نتیجه قابل توجهی به دست نیامد و اختلاف اصلی کماکان بر سر موضوع سلاح حزب‌الله بود. جلسه صبح یک‌شنبه نیز منجر به نتیجه خاصی نشد و سپس عصر همان‌روز به دلیل اختلافات به وجود آمده، امیر قطر جلسه گفت‌وگو را لغو کرد و اقدام به میانجیگری میان رهبران لبنانی نمود.

جناح اکثریت با هرگونه بحث و بررسی موضوع دولت وحدت ملی و قانون انتخابات مشکلی نداشته و در مقابل اپوزیسیون نیز همین نظر را از خود نشان می‌دهد. اپوزیسیون در موضوع دولت وحدت ملی اصرار دارد تا یک سوم اعضای کابینه را از آن خود کند و این موضوع با مخالفت آشکار جناح مقابل همراه بود.

در همین حال بحث پیرامون قانون انتخابات نیز تاکنون نتیجه‌ای نداشته است. جناح اکثریت معتقد است باید قانون انتخابات به گونه‌ای تنظیم شود که مناطق دایره انتخاباتی را تشکیل دهند. این در حالیست که اپوزیسیون معتقد است هر شهری باید دایره انتخاباتی خاص خود باشد.

مذاکرات، گرفتار در دوری باطل

روند مذاکرات پس از سه روز به گونه‌ای بوده که گویی در دایره‌ای باطل دور می‌زند، طوری که مذاکره‌کنندگان هر از چند گاهی به بن‌بستی به نام «بررسی سلاح حزب‌الله»‌ برخورد می‌کنند.

حسین الحاج حسن از اعضای هیئت اعزامی حزب‌الله به قطر گفت: «ما موافقت کردیم که موضوع سلاح حزب‌الله در قطر بررسی شود ولی تعهدی ندادیم که این بررسی به نتیجه نیز ختم شود. اکنون در این مورد بحث و بررسی‌هایی صورت گرفته ولی رهبران جریان "۱۴ مارس" قصد دارند از این بحث‌ها به نتیجه ‌برسند که این امر از نظر ما قابل قبول نیست».

برخی رسانه‌ها پیش‌بینی کرده‌اند که جلسات گفت‌وگوها بدون دستیابی به نتیجه‌پایان پذیرفته و با بازگشت رهبران لبنانی به کشور، تنش‌های سیاسی بار دیگر شروع می‌شود.

در همین حال عمرو موسی، دبیرکل اتحادیه عرب گفت: «باید پیش از هر اقدامی، رییس‌جمهور جدیدی برای لبنان انتخاب شود. این موضوع می‌تواند آغازی بر حل و فصل تمامی مشکلات سیاسی لبنان باشد».

اپوزیسیون لبنان نیز از زبان میشل عون، رهبر جریان آزاد ملی با اظهارنظر موسی مخالفت کرده و ضمن ابراز تعجب از این سخنان، تنها راهکار را در تشکیل دولت وحدت ملی دانست.

در حالی که پیش از سفر رهبران لبنانی به قطر، امیدهایی برای حل مشکلات سیاسی لبنان وجود داشت، اکنون با گذشت چهار روز از مذاکرات این امیدها رفته رفته تبدیل به یأس می‌شود.

در همین حال دومین ناو جنگی آمریکا نیز به سواحل لبنان رسیده و گفته می‌شود ناو سومی نیز در راه است که اکنون در سواحل یونان قرار دارد. این موضوع در کنار سفر جورج بوش به اسراییل و حمایت قاطع از تل‌آویو در مقابل حملات تند بوش به ایران و سوریه، باعث ایجاد نگرانی‌هایی در مورد آینده لبنان در سایه درگیری‌های منطقه‌ای شده است.

علی مهتدی، گزارشگر دویچه‌وله در بیروت