دوسال حکومت، ۵۳ درصد کاهش محبوبیت!
۱۳۸۶ مهر ۱۹, پنجشنبه
مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران، ایسپا، دست به نظر سنجی در مورد میزان محبوبیت گروه ها و شخصیت های مختلف در فضای انتخاباتی پیش از مجلس هشتم زده است. نتایج این نظرسنجی از یکسو نشان می‌دهد که از محبوبیت محمود احمدی نژاد در میان کسانی که به او رأی داده اند به شکل قابل توجهی کاسته شده، اما این رویگردانی به معنای استقبال گسترده مردم از شخصیت های دیگر نیز نیست. این نظرسنجی درعین حال دارای ابهامات و تناقضاتی است. دویچه وله در مورد آمار و ارقام ارايه شده در این نظر سنجی با دکتر سعید مدنی پژوهشگر مسایل اجتماعی مصاحبه کرده است.
دویچه وله: اولین سوال من از شما این است که آمار منتشر شده از سوی مرکز نظر سنجی دانشجویان، ایسپا، تا چه اندازه قابل اعتماد هست؟
سعید مدنی: اصولا نظر سنجی ها در ایران و نتایج آنها راباید خیلی محتاطانه مورد ارزیابی و بررسی قرار داد. از این جهت که اولا محدودیت های خاصی در نظر سنجی ها وجود دارد و به دلیل مشکلاتی پاسخگویان به راحتی نمی‌توانند نظراتشان را مطرح کنند. و درعین حال هم موسسات نظرسنجی اکثرا موسسات وابسته به دولت هستند و طبیعتا می‌توانند تحت تاثیر خواستها یا تمایلات دولت قرار بگیرند.
دویچه وله: به گفته رییس ایسپا، اعتماد اجتماعی مهمترین متغیر کلیدی در رفتار انتخاباتی مردم به شمار می‌آید، بنا به آماری که ایسپا منتشر کرده اعتماد اجتماعی ۲۵/۸۵ درصد ارزیابی شده، مفهوم این رقم چیست و چه برداشتی باید از آن کرد؟
سعید مدنی: در این نظر سنجی آنچه که اظهار شده این است که هشت عامل کلیدی و اصلی در رفتار انتخاباتی اثر دارند که بالاترین آن اعتماد اجتماعی است. این رقم معنایش این است که درواقع یک چهارم از عامل اثرگذار بر نحوه رفتار انتخاباتی مردم را اعتماد اجتماعی تشکیل می‌دهد وبه نظر من شاید بشود گفت که چندان رقم بالایی نیست. امروزه سرمایه اجتماعی در ایران و به تبع آن اعتماد که یکی از شاخص های اصلی سرمایه اجتماعی هست، کلا پایین است و در تصمیم‌گیری ها هم مردم اصولا به رقبای انتخاباتی به میزانی که اعتماد داشته باشند توجه می‌کنند. بنابراین در مجموع می‌شود گفت که شاید حتی عامل اعتماد رقم تعیین کننده بالاتری را در تصمیم گیری های انتخاباتی داشته باشد.
دویچه وله: براساس این آمار ارزیابی مردم از عملکرد دولت نهم منفی بوده، درهمه زمینه ها از عدالت اجتماعی گرفته تا کنترل و مهار تورم، از حفظ آزادیها گرفته تا سیاست خارجی، همینطور در این آمار آمده که ۵۳ درصد کسانی که به محمود احمدی‌نژاد رأی داده اند، دیگر او را انتخاب نخواهند کرد، باوجود این باز در این آمار ذکر شده که اگر مجددا رای‌گیری بشود، ۶۶ درصد به آقای احمدی نژاد رأی خواهند داد، آیا این رقم بالایی نیست با توجه به آنچه ه در ابتدا آمده، و آیا ایندو باهم تناقض ندارند؟
سعید مدنی: چرا و در وافع این تناقض ارتباط زیادی دارد با مواضع و البته میزان احساس امنیتی که پاسخ دهندگان دارند. یعنی موقعی که راجع به مصادیر عملکرد دولت صحبت می‌شود، به راحتی نظراتشان می‌گویند، اما موقعی که راجع به کل موجودیت آن سؤال می‌شود، محافظه کارانه‌تر نظر می‌دهند. بنابراین من فکر می‌کنم که رقم دوم یعنی میزان کسانی که مجددا مایلند به آقای احمدی نژاد رای دهند باید بسیار تعدیل شود و شاید این رقم در حال حاضر بسیار کمتر از ۵۰ درصد کسانی باشد که در دوره قبل به ایشان رای دادند.
دویچه وله: رییس ایسپا هم چنین به نقش گروه های مرجع در انتخابات اشاره کرده مثل دانشگاهیان، معلمان، مسئولان کشور، روحانیان محل، ورزشکاران، هنرمندان و همینطور هم اعضای خانواده که بنا به آمار بیشترین نقش را دارد، خویشاوندان و دوستان، باتوجه به اینکه بسیج و امام جمعه، به عبارتی گروه های روحانی در انتهای این رده بندی قرار دارند چه انتظاری می‌شود از نتایج انتخابات بعدی داشت؟
سعید مدنی: این نکته مهمی است. گروه های مرجع دائم در ایران درحال تغییر هستند وبرای من جالب است که در این نظر سنجی هم اعضای خانواده بالاترین گروه مرجع بوده اند، بعد دانشگاهیان، خویشاوندان، دوستان، معلمان. و تقریبا مشابه نظرسنجی های قبلی راجع به گروه های مرجع، نقش روحانیون به عنوان گروه مرجع کاهش پیدا کرده، همینطور بسیج محل و امام جمعه. و این نکته مهمی است، این معنی اش آن است که درواقع شبکه روابط خویشاوندی و دوستی که به نوعی باز برمی‌گردد به شاخص اعتماد اجتماعی، در ایران هنوز نقش بسیار مهمی را به عهده دارد، و درواقع آن عدم اعتماد اجتماعی یا پایین بودن شاخص اعتماده اجتماعی، در حوزه های عمومی تقلیل داده شده به حوزه شبکه روابط خانوادگی و سرمایه اجتماعی بین دوستان و آشنایان. به همین دلیل هم در انتخابات بعدی به طور قطع این گروه ها نقش مؤثرتری ایفا می‌کنند، به عبارت دیگر خانواده ها و افراد تا حدود زیادی تحت تاثیر دوستان و اقوامشان هستند که در مورد انتخابات موضع گیری می‌کنند و رای خودشان را انتخاب می‌کنند.
دویچه وله: براساس نظر سنجی ایسپا اصولگرایان ۳۳ درصد، اصلاح‌طلبان ۲۲درصد و مستقل ها ۱۲ درصد در انتخابات مجلس هشتم شانس خواهند داشت، ۲۵ درصد هم هنوز نظری ندارند، اگر این آمار را قبول داشته باشیم، آنگاه چه سرنوشتی برای انتخابات گمان می‌زنید و نقش این ۲۵ درصد "بی‌نظر" را تا چه اندازه تعیین کننده می‌دانید؟
سعید مدنی: معمولا تا قبل از هفته های نزدیک به انتخابات این گونه نظرسنجی ها ارزیابی دقیقی از وضعیت موجود و آرای مردم نمی‌دهند. ضمن اینکه مردم ایران پیچیدگی خاصی هم در رفتارشان وجود دارد، و معمولا در آخرین هفته ها تغییرات اساسی در رویکردشان داده می‌شود، بنابراین نباید چندان این ارقام را قطعی قلمداد کرد. اما در هر حال به نظر می‌رسد که این ترکیت آرا تا حدود زیادی هم تحت تاثیر انتخابات قبلی هنوز هست و همانطور که گفتم باید انتظار داشت که تغییرات خیلی جدی ترباشد.
دویچه وله: سمت و سوی این تغییرات جدی را چگونه می‌بینید؟
سعید مدنی: در این انتخابات هم مثل انتخابات های پیشین در وهله اول سؤال اصلی میزان مشارکت رای دهندگان هست و اینکه چه میزان از افراد که صاحب حق رای هستند در انتخابات شرکت می‌کنند. با توجه به وضعیت نابسامان اقتصادی و افزایش نارضایتی عمومی احتمال داده می‌شود که روند، روند کاهش نرخ مشارکت باشد. درعین حال با توجه به اینکه هنوز میزان گشاده دستی شورای نگهبان در تایید کاندیداها هم خیلی روشن نیست، ارزیابی خیلی روشنی نمی‌توان داشت اما با توجه به عملکرد نامناسب دولت انتظار می‌رود که حامیان دولت و منتصبین به آن چندان شانسی نداشته باشند مگر اینکه رقبای آنها هم نتوانند از فیلتر شورای نگهبان بگذرند و بنابراین رقابت جدی در انتخابات آینده نباشد.