دولت ایران به اعتراضات انجمن جهانی قلم بی‌اعتناست
دویچه وله : شما به عنوان نایب رییس انجمن جهانی قلم و نماینده ویژه بخش "نویسندگان در زندانِ" این انجمن در آلمان، سال‌هاست که وضعیت روشنفکران را در ایران دنبال می‌کنید. این‌طور به نظرمی‌رسید که ایران در زمان رییس جمهور پیشین، محمد خاتمی، نسبت به واکنش‌ها واعتراضات جهان خارج درمورد شرایط روشنفکران داخل کشور حساسیت بیشتری نشان می‌داد. آیا پس از روی‌کارآمدن دولت رییس جمهوری کنونی، محمود احمدی نژاد، وضع فرق کرده‌است؟
کارین کلارک: واحد آلمانی انجمن جهانی قلم، بین ۶۰ کمیته ملی بخش "نویسندگان در زندان" این تشکیلات، سال‌هاست که برای حمایت از حقوق نویسندگانی که در ایران تحت پیگرد قرارمی‌گیرند یا دستگیر می‌شوند، پیگیرانه فعالیت کرده‌است، به ویژه در سال‌های نود که شاعر ایرانی، سعید به عنوان نماینده ویژه این کمیته عمل می‌کرد. زمانی که من در سال ۲۰۰۰ این وظیفه را به عهده گرفتم، زمانی بود که شرایط برای اغلب نویسندگان و روشنفکران جهان چندان مساعد نبود. در ایران به ویژه شمار زیادی از همکاران زن و مرد ما در پی برگزاری کنفرانس برلین یا روی صندلی اتهام نشسته بودند یا در زندان بسر می‌بردند. در این دوره، ایران دوباره به مرکز فعالیت‌ها و اقدامات ما تبدیل شد. هرچند که تهران هیچ‌گاه نسبت به اعتراضات بی‌شمارکتبی ما پاسخی نداد و هنوز هم نداده‌است، با این‌حال احساس می‌شد که اعتراضات و خواست‌های انجمن و همچنین سایر تشکیلات دیگر می‌توانستند تاثیر بگذارند و احتمالا ازبروز حوادث بدتری جلوگیری کنند. ما ولی موفقیت‌های واقعی خود را بیش از هر چیز مدیون پشتیبانی‌های کانال‌های سیاسی و دیپلماتیک آلمان هستیم.
از زمان انتخاب احمدی‌نژاد حتی این احساس که کار ما تاثیری بر جا می‌گذارد، باقی نمانده‌است. با این حال یا درست به همین خاطر ما نباید از فعالیت‌هایمان دست برداریم. ایران در کنار چین، ویتنام و کوبا، هم‌چنان جزو کشورهایی است که در آن‌ها روشنفکران بیش از سایر کشورها تحت تعقیب قرارمی‌گیرند و مجازات‌های زندان از همه طولانی‌تر اند.
در ماه مه اجلاس همگانی انجمن قلم جهانی در لوکزامبورگ برگزار می‌شود. در این نشست قرار است که شما درباره وضعیت نویسندگان در جهان گزارش دهید. آیا در خصوص شرایط نویسندگان در ایران هم صحبت خواهید کرد؟ در چه مواردی؟
بله! این البته آخرین گزارش من در این مقام خواهد بود. چون مایلم در آینده فعالیتم را در واحد کمیته بین‌المللی بخش "نویسندگان در زندان" که مرکز آن در لندن است، متمرکز کنم و دیگر برای عضویت درهیئت اجرایی انجمن قلم آلمان داوطلب نمی‌شوم. به هرحال ایران، یکی از کشورهایی است درگزارشم از آن هم صحبت خواهم کرد. خبر خوش این است که دکتر ناصر زرافشان، عضو افتخاری انجمن قلم آلمان، چندی است که آزاد شده است. هم چنین چند تن ازروزنامه‌نگاران و فعالان حقوق بشر، از جمله محبوبه عباسقلی‌زاده، شادی صدر و ژیلا بنی‌یعقوب نیز دیگر درزندان به سر نمی‌برند. انجمن قلم در خواست کرده‌بود که دادخواست دادستانی علیه این سه فعال حقوق بشری پس گرفته شود. از جمله خبرهای بد، مورد روزنامه‌نگار کرد ایرانی، عدنان حسنپوراست که بدون مجوز قانونی دستگیر شده. انجمن قلم به این دستگیری در تاریخ ۲۸ فوریه اعتراض کرده‌است. در ۲۶ ماه مارس این انجمن بیانیه‌ای اعتراضی برای رییس جمهورایران فرستاده است و در آن ناخشنودی خود را به این که علی فرح‌بخش هنوز در زندان بسر می‌برد، ابراز کرده است. علی فرح‌بخش به عنوان گزارشگراقتصادی با نشریه‌ای در تهران همکاری می‌کرد. از این گذشته دفتر کمیته در لندن، در ماه فوریه امسال (۲۰۰۷) نامه‌ای به نام من به رییس جمهورایران نوشت و در آن اعتراض انجمن را نسبت به این که از خروج روشنفکران برای شرکت در کنفرانس‌های بین‌المللی جلوگیری به عمل می‌آید، به اطلاع ایشان رساند. این همکاران یا اجازه خروج دریافت نکرده‌اند یا پس از بازگشت از کنفرانس‌ها به ایران دستگیر شده‌اند.
امسال ۷ نویسنده و روزنامه‌نگارایرانی جایزه هلمن ـ همتِ سازمان دیده‌بانی حقوق بشررا دریافت کرده‌اند. آیا اهدای چنین جوایزی به روشنفکران ایران یاری می‌رساند یا شرایط آنان را دشوارتر می‌سازد؟
این‌گونه جوایز که به خاطر نگارش جسارت آمیز و تامین آزادی کلام اهدا می‌شوند، اعتبار جهانی دارند و توجه جهانیان را نسبت به برندگان آن‌ها جلب می‌کنند. از این‌رو می‌توانند روشنفکران ایرانی را به نوعی حمایت کنند تا خطرات بیشتری برایشان فراهم آورند.
انجمن قلم آلمان از چه راه‌هایی می‌تواند به نویسندگانی که در ایران تحت فشارند، یاری رساند؟
کارین کلارک: علاوه بر اقداماتی که کمیته بخش "نویسندگان در زندان" این انجمن انجام می‌دهد، برنامه‌ای هم با عنوان "نویسندگان در تبعید" اجرا می‌شود که بودجه آن از سوی دولت آلمان تامین می‌گردد. بر اساس این برنامه، هرسال به شش نویسنده‌ای که به اجبارتبعیدی شده‌اند، برای مدت معینی بورس مالی و اقامتی داده می‌شود. در چارچوب این برنامه که از سال ۱۹۹۹ به مرحله اجرا گذاشته شده، انجمن قلم، مهماندار ۵ همکار ایرانی خود بوده است که بیشترین رقم بورس‌ها را از یک کشور تشکیل می‌دهد.