دولت بوش در تنگناى پاسخگويى راجع به شكنجه زندانيان

كلام روشنگر رييس جمهور امريكا، جورج بوش، با تاخير بيان شد. بوش گفت كه حتى در مبارزه با تروريستها به كارگيرى شكنجه مجاز نيست. لازم بود كه بوش اين گونه با تاكيد سخن گويد، چون در اين اواخر ديگر نسبت به موضع دولت امريكا شكى به حق پديد آمده بود. ارزيابى اى حقوقى از سوى وزارت دادگسترى در تاريخ اوت ۲۰۰۲ ميلادى به رييس جمهور اين حق را داده بود كه سربازان امريكايى اى كه دست به شكنجه زندانيان وابسته به طالبان يا سازمان القاعده زده اند،را از پيگرد جزايى مستثنى سازد.

همه در كاخ سفيد امريكا در اين باره اظهار بى اطلاعى مى كنند و در وزارت دادگسترى مى گويند كه تلاش تنها بر اين بوده كه ببينند تا چه حد مى توان مانور حقوقى داد. مى گويند كه سربازان جبهه هيچگاه از وجود چنين بخشنامه اى آگاهى نمى يافتند. اما نظاميان امريكايى زندانيان را شكنجه كرده اند، در زندان ابوغريب و شايد هم در جايى ديگر. و درست هم از روشهاى بازجويى پرخاشجويى استفاده كرده اند كه وزير دفاع امريكا دونالد رامسفلد براى زندان نظامى در گوانتانامو دست كم براى مدتى محدود مجاز دانسته بود: لخت كردن تحقيرآميز زندانيان، انداختن سگ به جان آنان حين بازجويى، بى خوابى دادن به آنها و قرار دادنشان زير فشار هاى روحى و جسمى.

روشن است كه پرده شرم از شكنجه كردن فرو افتاده بود. يادداشتهاى سخره گر رامسفلد در باره توان تحمل زندانيان نشان دهنده موضع درونى واقعى رييس پنتاگون است. اما نه تنها در پنتاگون، بلكه در وزارت امور خارجه امريكا نيز در مبارزه با تروريسم معيارها فراموش شده است.

وگرنه چه توضيحى مى توان يافت براى اينكه در گزارش سال ۲۰۰۳ راجع به تروريسم به سادگى برخى موارد حمله هاى تروريستى را فراموش كردند. تازه پس از آنكه نمايندگان كنگره امريكا كوششهايى را كه براى پوشاندن برخى وقايع به كار رفته بودند، برملا كردند، بود كه وزارت امور خارجه گزارش خود را تصحيح نمود. بدين ترتيب گزارشى كه مى گفت شمار عمليات تروريستى در سراسر جهان كاهش يافته است، تبديل شد به گزارشى كه نشان مى داد تعداد حمله هاى تروريستى در سرتاسر دنيا فزونى يافته است، چيزى كه طبيعتا براى سياست امريكا چندان ستايش برانگيز نبود. همچنين شهروندان امريكايى در جلسه هاى عمومى رسيدگى به پرونده هاى مربوط به حمله هاى تروريستى يازدهم سپتامبر با تصوير ناخوشايند بى كفايتى سازمانهاى امنيتى، حفاظت فرودگاهها و ديگر مقامات مربوط به امنيت امريكا روبرو شدند.

برداشت كلى اى كه از اين مجموعه به دست داده مى شود، براى رييس جمهور بوش خطرناك است. به پايان دوره رياست جمهورى بوش نزديك مى شويم و امريكا هنوز به هيچ وجه نتوانسته است پيروزى اى در مبارزه با ترور به دست آورد. در اين مورد خوش بينى هدفمندى كه دائما به نمايش گذاشته مى شود هم نمى تواند ما را به خطا بياندازد. _ اين خوش بينى نمى تواند جايگزينى براى ساز و كارهاى موثر در مبارزه با تروريسم باشد. و زندانهايى كه در آنها شكنجه رايج است، تنها لانه هايى هستند كه در آن تخم ترورهاى جديد گذاشته مى شوند. امريكا نمى تواند در مبارزه با تروريسم براى مدتى طولانى خود را وراى هنجارهاى حقوقى معتبر بين المللى قرار دهد. وگرنه آنچه قرار بود كمكى باشد تبديل به ضد خود مى شود.

دانيل ششكويتس Daniel Scheschkewitz