دیو بروبک، اسطوره بزرگ موسیقی جاز درگذشت

به گزارش نشریه آمریکایی «شیکاکو تریبون» دیو بروبک، یکی از بزرگان موسیقی جاز روز چهارشنبه (۵ دسامبر) درگذشته است. اگر این اسطوره‌ی بزرگ زنده می‌ماند می‌توانست روز ششم دسامبر امسال نود و دومین سالگرد تولدش را جشن بگیرد.

علاقمندان موسیقى جاز با شنیدن نام بروبک، معمولا به یاد قطعه‌اى می‌افتند به نام «تیک فایو»Take Five یا برداشت پنجم که از آثار به یادماندنی و بسیار محبوب جاز به شمار می‌آید. البته این قطعه اگر چه به دیو بروبک نسبت داده می‌شود، اما خالق اصلى این قطعه پل دزموند (Paul Desmond) ساکسفون نواز گروه چهاره نفره دیو بروبک (Dave Brubeck Quartett) است. این دو هنرمند همدیگر را روى صحنه چشم بسته و آنقدر خوب می‌فهمیدند که Desmond دراین‌باره می‌گفت: «تله پاتى ما دو نفر آنقدر خوب عمل می‌کرد که اشتباهات ما هم یکجور بود.»

همکاری با گروه‌های حرفه‌ای در دوران نوجوانی

دیو بروبک در روز ششم دسامبر سال ۱۹۲۰ در ایالت کالیفرنیا به دنیا آمد، پدرش مزرعه‌دار و گاوچران بود و مادرش هم معلم پیانو. به همین خاطر هم به سرعت با موسیقى آشنا شد، نوازندگى پیانو را در همان دوران کودکى فراگرفت و در سن سیزده سالگى بود که با گروه‌هاى حرفه‌ای جاز همکارى داشت. بعد از پایان مدرسه نخست تصمیم به تحصیل در رشته دامپزشکى داشت و در این رشته هم ثبت نام کرد، اما مدتى طول نکشید که تغییر عقیده داد و به عشق واقعی‌اش موسیقى پرداخت.

بروبک در سال ۱۹۴۲، بعد از پایان تحصیل‌اش در کالج، وارد ارتش شد و تا پایان جنگ جهانى به همراهى ارتش آمریکا در اروپا بود. ناگفته نماند که او در دوران خدمتش در ارتش نیز در گروه‌هاى موسیقى فعالیت داشت و براى سربازان و مجروحین برنامه اجرا می‌کرد.

بعد از بازگشتش به آمریکا، در کالج معروف میلز به تحصیل در رشته موسیقى ادامه داد و زیر نظر Darius Mihaud، آهنگساز فرانسوی، آهنگسازى را آموخت و به شاگرد محبوب استادش بدل شد.

Mihaud  که خود مخالف جداسازى و مرزبندى دقیق سبک‌هاى مختلف بود، به شاگردش توصیه کرد که به موسیقى جاز روی آورد که در آن زمان بیشتر خاص سیاه‌پوستان بود. بروبک نیز آنقدر شیفته فضاى باز، امکانات وسیع و بداهه نوازى موسیقى جاز شد که دیگر این عرصه را ترک نگفت. در دهه پنجاه میلادی بود که آلبومى به اسم «جاز به کالج راه می‌یابد» منتشر شد. این آلبوم دربر گیرنده گوشه‌هایی از سه کنسرت گروه چهارنفره دیو بروبک در این کالج است.

راه‌ یافتن به جلد مجله تایم

معروفیت دیو بروبک در دهه پنجاه میلادى به آن حد رسید که در سال ۱۹۵۴، مجله معتبر تایم عکس روى جلد و موضوع ویژه یکى از شماره‌هاى خود را به این هنرمند نسبتا جوان اختصاص داد. بروبک در طول فعالیت‌های چندین دهه‌ای خود گروه‌هاى مختلفى تشکیل داده و با ارکسترهاى بزرگى همکارى کرد که در بین آنها باید به ویژه به گروه Dave Brubeck Quartett اشاره کرد.

این گروه که در اوایل دهه پنجاه میلادى شکل گرفته و تا سال ۱۹۶۷ فعالیت داشت، بیش از همه در دانشگاه‌ها و کالج‌ها کنسرت اجرا می‌کرد. و باید هم اذعان داشت که محیط به اصلاح روشنفکرانه و دانشگاهى هم بیشتر به کارهاى این گروه می‌خورد.

البته بروبک به همراهى این گروه، در کلاب‌های بسیار معروف جاز هم روى صحنه می‌رفت و حتى با ستارگانى بزرگ، از جمله چارلى پارکر، دیزى گیلسپى و استن گتز هم تورهاى متعددى برگزار می‌کرد.

استفاده بروبک از آکوردهایى خاص، بداهه‌نوازی‌هاى لطیف و ملودیک پل دزموند، ساکسفون نواز این گروه و همچنین به کار بردن ریتم‌هاى غیرمتعارف، از جمله پنج ضربى یا نه ضربى و کلا چندریتمى بودن قطعات از ویژگی‌هاى مهم ساخته‌هاى این دو هنرمند است.

ناگفته نماند که انتشار قطعه معروف «تیک فایو» به سال ۱۹۵۹ میلادی برمی‌گردد که به همراه چند قطعه شنیدنى دیگر در قالب آلبومى به اسم Time out منتشر شد. این، نخستین آلبوم موسیقى جاز محسوب می‌شود که مرز فروش بیش از یک میلیون نسخه را پشت سر گذاشت.

همانطور که در پیش اشاره شد، دیو بروبک و پل دزموند بعد از پایان فعالیت گروه، هر کدام در مسیر تازه‌ای افتادند و درگیر پروژه‌هاى مختلف شدند. بروبک از اوایل دهه هفتاد میلادى به بعد، به همراهى سه پسرش که آنها نیز راه پدرشان را پیش گرفتند، قطعات زیادى ضبط و کنسرت‌هاى متعددى اجرا کرد.

بروبک که چند عمل جراحی قلب را هم پشت سرگذاشته بود، همواره در تلاش بود که از سبک‌هاى مختلف تاثیر بگیرد. او موسیقی جاز را به اسفنج تشبیه می‌کرد و می‌گفت: «جاز از دید من مثل اسفنج است، اسفنجى که همه چیز را به خود جذب می‌کند و تاثیرات و سبک‌هاى مختلف از سراسر جهان را به درونش راه می‌دهد.»