” راسان” اولين مجله زنان در كردستان

نخستين شماره يگانه نشريه زنان كرد به دو زبان فارسى و كردى بنام ” راسان” منتشر شد. سردبيرى اين نشريه را دكتررويا طلوعى از فعالان اجتماعى كردستان برعهده دارد و صاحب امتياز آن خانم ثريا عزيز پناه ديگر هموطن كرد و پژوهشگر و فعال اجتماعى است. راسان در زبان كردى به معناى مشتى است كه به عزم بلند شده است.

از خانم طلوعى سردبير راسان در مورد انگيزه چاپ نشريه اى به زبان كردى براى خانمها و روند تحقق اين ايده پرسيديم.

” جنبش زنان كرد به تريبونى نياز داشت تا بتوان از طريق آن با بانوان كرد صحبت كرد. چند نفر از اعضاى كانون مدافعان صلح و حقوق بشر درسنندج درخواست نشريه داده اند كه هنوز جواب نگرفته اند. پارسال متوجه شديم كه خانم ثريا عزيز پناه كه از سال ۷۸ درخواست نشريه داده بودند، مجوز گرفته اند. با ايشان صحبت كرديم و به توافق رسيديم كه آغاز امسال اولين شماره اين نشريه رابراى بانوان كرد چاپ كنيم.”

ارتباط سازنده و وسيعى ميان مسئولان نشريه با گروههاى مختلف فعال در مسائل حقوق زنان و يا ان جى او هايى كه كار تحقيقى و مطالعاتى در حوزه حقوق زن ميكنند وجود دارد و كوشش ميشود از تجارب و دانسته هاى ديگران در اين عرصه استفاده شود و تنها به خانمهاى كرد اكتفا نشود. به گفته دكتر طلوعى اين ارتباط با ساير كوشندگان حقوق زن هم در داخل است و هم در خارج. ايشان به نقش بسيار مفيد خانمهاى مركز فرهنگى زنان اشاره ميكند كه در كليه مراحل عقد قرار داد نشريه و ساير حمايت هاى فكرى و معنوى از هيچ كمكى دريغ نكرده اند.

از خانم طلوعى مى پرسيم بهرحال مخاطبين اصلى اين نشريه بانوان كرد و مردم كردستان هستند. نشريه حتما موضوعى را بعنوان ” محور مادر” در نظر گرفته كه بيشتر به آن بپردازد. اين مركز ثقل چه ميتواند باشد؟

” در واقع هدف اصلى ما اين است كه اطلاع رسانى و آگاهىسازي در مورد بانوان كرد داشته باشيم. بتوانيم اعتماد به نفس آنها را تقويت كنيم و نشان دهيم كه در تمام عرصه ها و حتى عرصه هايى كه تا بحال عمدتا مردانه بوده ميتوانند قدم بردارند و از طريق اين نشريه هم ميتوانند ديدگاههاى خود را راجع به تمام مسائل اجتماعي اقتصادي و فرهنگى اطرافشان انتشار دهند و مطمئن باشند اينجا محلى است براى منعكس شدن صدايشان”.

خانم عزيز پناه صاحب امتياز راسان كه پژوهشگر مسائل اجتماعى و حقوق كودك است مى افزايد:

” رويكرد ما در اين نشريه كاملا محلى و بومى خواهد بود اما با نگاه و تكيه به تجارب ملى و جهانى. بسيار تمايل داريم كه خود را به تجارب ملى و جهانى گره بزنيم”.

اما زمينه اصلي مطالب در راسان چه خواهند بود؟ مطالب فرهنگى، سياسى، اجتماعى يا بحث هاى حقوق زنان؟ سايه كدام تم در مطالب مجله قرار است بر ديگر بحث ها سنگينى كند؟ خانم عزيز پناه ميگويد:

“ اين ممكن است به تناسب شرايطى كه لحظه انتشار مجله وجود دارد تغيير كند. مثلا اگر زمان چاپ بحثىسياسى موضوع روز باشد اين در نشريه پررنگتر خواهد شد. اما خطى كه قرار است محور اساسى مطالب ما باشند، حول موضوع هاى فرهنگى است. چون سنت ها و روش هاى ما در كردستان هستند كه موانع اصلى پيشرفت زنان هستند.”

خانم طلوعى كه پزشك آزمايشگاه است، داوطلبانه بار تامين مالى نشرمجله را با وجود سنگين بودن آن، تقبل كرده است. محل چاپ ” راسان” تهران است و گستره توزيع آن در كردستان. در مورد استقبال از نشريه به نقل از خانم طلوعى، هنوز نمى توان نظر قطعى داد چون تنها يك شماره منتشر شده اما استقبال در بسيارى شهر هاى كردستان قابل توجه بوده. بسيارى اعم از زن و مرد و يا زوج ها به دفتر نشريه براى تشكر يا اعلام آمادگى جهت همكارى با آن تلفن مى زنند.

از جمله داورى ها يا پيشداورى هايى كه نسبت به مناسبات خانوادگـى و اجتماعى كرد ها وجود دارد، شهرت آنها به خشونت و سختگيرى در قبال زنان است. زياد ميشنويم كه فشار و محدوديت در مورد زنان در كردستان بارز تر از بسيار استان هاى كشور است. زنهاى زيادى درخانه كتك ميخورند، قتل هاى ناموسى آمار بالايى دارد. پدر، برادر يا شوهر محدوديت هاى زيادى براى رفت و آمد ، معاشرت ها يا تحصيل دختران و زنان ايجاد ميكنند. با توجه به اين برداشت هاست كه از خانم طلوعى ميپرسيم آيا چنين تجسمى درست است و اگر آرى، سهم ” راسان” در پرداخت به اين واقعيت ها چقدر است؟

دكتر طلوعى: ” طبعا مسائل خشونت عليه زنان به صورت گسترده اى در جامعه ما ديده ميشود اما اين كه چقدر در كردستان اين بيشتر يا كمتر از ساير نقاط است، بايد تحقيق روشن و علمى صورت گيرد تا قضاوت قطعي شود. اما همسر آزارى و قتل هاى ناموسى و مسائلىاز اين قبيل معضلات زنان ما هستند كه شدت و حدت شان درمناطق مختلف كردستان متفاوت است. در مناطق روستايى هنوز مبادله زن به زن رايج است. برادرى زن ميگيرد و خواهر خودش را در مقابل بدون هيچ رضايتى به يكى از اعضاى مذكر خانواده اى كه از آن زن گرفته ميدهد. در صورتى كه اين ازدواج ناموفق درآيد، خانواده خواهر هم بايست از هم بپاشد. قتل هاي ناموسي هم متاسفانه وجود دارند و اين در اطراف مريوان زياد است و ما تصميم داريم به صورت تحقيقى و مطالعاتى به اين مسئله هم بپردازيم. محروميت هايى كه در جامعه كردستان هست .آسيب هاى جنگ و ساير فاكتورها درتشديد اين خشونت ها موثرند و مسلما فرهنگ مذهبى را هم كه در منطقه تقويت شده نمى توان ناديده گرفت. فكر ميكنم بايد خيلى دقيق به اين موضوع بپردازيم ومخصوصا از محققان و خانمهاى علاقمند به كار در اين زمينه استفاده كنيم. نوشته هايى را در ” راسان” چاپ كنيم و اين را به مباحثه عمومىبگذاريم. ”

اما آيا در كردستان ميزان مشاركت هاى اجتماعى در بين زنان به آن اندازه هست كه بتوان اميدوار شد كه از طريق چاپ اين نشريه انرژى تازه اى به آن داده شود؟

ثريا عزيز پناه: ” زنان در كردستان با دو معضل مواجه اند. يكى ممانعت هايي كه در خانواده است و ديگر آن كه جايگاه اجتماعى ندارند. تجربه هاى من از جمله تجربه شركت درانتخابات مجلس ششم زمينه مطالعاتى مفيدى شد كه بدانم ميزان مشاركت اجتماعى زنان در كردستان چقدر پايين است. تنها مردان و قوانين نيستند كه دست و پاگيرند بلكه از سوى گروهى از زنان نيز مانع تراشى ميشود. براى انتشار همين نشريه از هر ده تلفن كه به من شد، شش تايش اين بود كه مگر بيكارى؟ اين هم شد كار؟

اينجا اين پرسش به ذهن ميرسد كه اصولا چقدر علاقمندى به مطالعه در ميان زنان كرد وجود دارد كه بتوان اميدوار بود از طريق اين نشريه، موضوع هاى اجتماعى و فرهنگى را به بحث عمومى گذاشت ؟ اساسا آمار سواد در ميان زنان كرد به چه قرار است؟

دكتر طلوعى: ” طبق آمارى كه در سال ۷۵ منتشر شد، بيش از ۴۰ درصد بانوان كرد بيسواد بوده اند. البته اين آمار مسلما الان تغيير كرده چون در همان سال ۷۵ اعلام شده بود كه ۹۰ درصد زنان زير ۲۰ سال كرد باسوادند. در مورد تمايل به مطالعه واقعيت اين است كه اين در كل جامعه ايران بسيار كم است. اما فرهنگ روزنامه خوانىاز سال ۷۶ به بعد با موج اصلاح طلبى در كردستان نيز خيلى بالا رفته. من انتظار ندارم ما يكشبه موفق شويم و فكر ميكنم كار فرهنگى به زمان نياز دارد و اگر جلوى كارما را نگيرند، اميدواريم انتشار نشريه به مرور در آينده بار مفيد دهد”.

صفحاتى در ” راسان” شريفه و بريشه نام دارند. شريفه نام زنى است كه نه ماه توسط شوهر و خانواده شوهرش در دستشويى زندانى شده بود و مورد خشونت وحشتناكى قرار گرفته بود. در اين صفحه كوشش ميشود گزارشي از خشونت هاى جارى در مورد زنان چاپ شود و حس مقابله با خشونت ورزى زنده نگاهداشته شود. صفحه ديگر به نام بريشه به ياد تازه عروس ۱۵ ساله اى است كه از دست آزارهاى مكرر همسرش خودسوزى و فوت كرد. بريشه قبل از مرگ از خانم طلوعى خواسته نگذارد نامش و سرنوشت اش فراموش شود.

دكتر طلوعى: ” ميخواست به همه بگويم عروس چهارماهه بوده وبارها كتك خورده و هر وقت به خانواده پدرىشكايت كرده گفته اند سرنوشت ات همينه و بايد برگردى پيش همسرت. من به او قول دادم يادش را زنده نگاهدارم. خوشبختانه مدير مسـئول مجله موافقت كرد كه صفحه اى به بريشه اختصاص دهيم و در آن مسائل مربوط به خودسوزى و تحقيقات مربوط به آن در كردستان را منعكس كنيم.”

راسان ستون ديگرى نيز براى جاپ مطالب مختلف از نويسندگان و كوشندگان ديگر در نظرگرفته. اين ستون تريبونى است براى انعكاس اطلاعات و مقاله هايي از داخل و خارج كشور. راسان زير نظر شوراى نويسندگان كه داوطلبانه كار ميكنند اداره ميشود.