رتبه‌بندی جهانی دانشگاه‌ها؛ انتقادها و جایگاه آلمان
۱۳۹۲ خرداد ۲۱, سه‌شنبه
دسامبر سال ۲۰۱۱ میلادی بود که مجله علمی "Science" اعلام کرد، دو دانشگاه در عربستان سعودی موفق شده‌اند، تعدادی از مطرح‌ترین پژوهشگران دانشگاه‌های آمریکایی و بریتانیایی، از جمله از هاروارد و کمبریج را به استخدام خود درآورند.
این پژوهشگران متعهد شده‌اند تا با حقوقی سالانه بالغ بر ۵۰ هزار یورو، تنها چند نوبت در سال به دانشگاه‌های عربستان سر بزنند و به هنگام نوشتن مقالات علمی نامی نیز از این دانشگاه‌ها و ارتباطات علمی خود با عربستان ببرند. نتیجه: هر دو دانشگاه عربستان توانستند پس از مدت کوتاهی از رده‌های پایین جدول دسته‌بندی دانشگاه‌های معتبر جهان (رده‌بندی شانگهای) در میان ۲۰۰ تا ۳۰۰ دانشگاه برتر جهان قرار گیرند.
این نمونه نشان می‌دهد، برخی از دانشگاه‌های رده پایین با بهره‌بردن از جایگاه علمی پژوهشگران دانشگاه‌های برتر جهان اقدام به خرید رتبه در رده‌بندی‌های جهانی کرده‌اند. و این نکته درست همان انتقادی است که برخی از کارشناسان به رده‌بندی‌های جهانی دانشگاه‌ها وارد می‌کنند و این دسته‌بندی‌ها را فاقد اعتبار می‌دانند.
رده‌بندی دانشگاه‌ها؛ معیار در انتخاب رشته
از انتقادها به رده‌بندی‌های جهانی که بگذریم، یک واقعیت در مورد دسته‌بندی دانشگاه‌ها وجود دارد و آن معیار قرار گرفتن آن برای انتخاب دانشگاه و رشته از سوی دانشجویان خارجی است.
بنیاد الکساندر فون هومبلد اعلام کرده است که دانشگاه‌های واقع در برلین بیشترین محبوبیت را نزد دانشجویان و پژوهشگران خارجی دارند. در رده‌بندی بنیاد هومبلد که جایگاه ویژه‌ای به دانشگاه‌های پایتخت آلمان داده شده، از جمله معیارهای انتخاب دانشگاه معتبر، میزان دعوت از پژوهشگران خارجی از سوی موسسات علمی عنوان شده است.
دانشگاه های آزاد برلین، هومبلد برلین و دانشگاه لودویگ ماکسیمیلیان مونیخ بر طبق این رده‌بندی در جایگاه ممتازترین دانشگاه‌های آلمان قرار دارند.
در این میان بنیاد هومبلد که خود از موسسات اهدای بورسیه تحصیلی به دانشجویان و پژوهشگران خارجی است، تعداد افراد تحت پوشش موسسه هوملبد را نیز در دسته‌بندی دانشگاه‌ها لحاظ کرده است.
بنیاد هومبلد در بررسی خود به این نکته توجه کرده است که چه تعداد از دانشگاه‌های آلمان توانسته‌اند، دانشجویان خارجی ممتاز را جذب کنند و چه تعداد از این افراد با احراز شرایط توانسته‌اند بورسیه بنیاد هومبلد شوند.
کدام رشته‌ها در کدام دانشگاه‌ها بیشتر شهرت دارند؟
اما تفکیک دانشگاه‌ها بر اساس محبوبیت رشته‌های تحصیلی نیز جالب توجه است: در دسته‌بندی هومبلد آمده است که در رشته‌های علوم انسانی و علوم اجتماعی دانشگاه آزاد برلین بیشترین محبوبیت و برترین جایگاه را در میان دانشگاه‌های آلمان دارد. در رتبه‌های بعدی، دانشگاه‌های هومبلد برلین و فرایبورگ قرار دارند.
در رشته‌های پزشکی و زیست‌شناسی نیز دانشگاه آزاد برلین در رتبه نخست قرار دارد و پس از آن دانشگاه پوتسدام.
در رشته‌های علوم طبیعی اما در جایگاه نخست دانشگاه رگنسبورگ قرار دارد و پس از آن دانشگاه‌های مونیخ و بیله‌فلد.
و اما در رشته های فنی و مهندسی دانشگاه گوتینگن در مقام اول و پس آن دانشگاه مونیخ و دانشگاه هومبلد برلین در جایگاه دوم و سوم قرار گرفته‌اند.
بسیاری از ناظران امور آموزشی معتقدند متقاضیان تحصیل در دانشگاه‌های آلمان به دسته‌بندی‌هایی از این دست اهمیت می‌دهند و این دسته‌بندی‌ها را معیار انتخاب دانشگاه و رشته خود قرار می‌دهند.