رقابت بر سر بهره بردارى از نفت و گاز سيبرى
۱۳۸۵ شهریور ۲۹, چهارشنبه
براى بهره بردارى از ذخائر نفت و گاز زاخالين، پروژه ”زاخالين ۲" از مدت‌ها پيش در دست اجرا است. حجم سرمايه گذارى‌هاى كنسرن‌هاى غربى و ژاپنى در اين پروژه به ۲۰ ميليارد دلار مى‌رسد. به اين ترتيب، كارشناسان از پروژه زاخالين ۲ به عنوان بزرگترين سرمايه گذارى خصوصى تاريخ صنعت نفت و گاز در روسيه ياد مى‌كنند.
دولت روسيه اخيرا با لغو اجازه فعاليت‌هاى كمپانى هاى سهيم در پروژه زاخالين ۲، اعتراض شديد كمپانى شل و دو كنسرن ژاپنى ميتسوئى و ميتسوبيشى را برانگيخت. روسيه، ظاهرا به اين دليل از ادامه فعاليت در جزيره زاخالين جلوگيرى به عمل آورد كه كنسرن‌ها به زير پا گذاشتن مقررات مربوط به حفظ محيط زيست متهم شده بودند. اما تحليل گران ابراز عقيده كردند كه كارشكنى دولت، نتيجه شكست مذاكرات مربوط به تعيين سهم ”گازپروم” بود.
كنسرن دولتى گازپروم روسيه، از يك سال پيش مى‌كوشيد ۲۵ درصد سهام پروژه زاخالين ۲ را در اختيار بگيرد. كنسرن انگليسى – هلندى ”رويال داچ شل” با ۵۵ درصد سهام، مسئوليت اجراى پروژه را به عهده دارد. دو كنسرن ميتسوئى و ميتسوبيشى نيز به ترتيب ۲۵ درصد و ۲۰ درصد سهام پروژه را به خود اختصاص داده اند. از مدت‌ها پيش، گازپروم در جريان مذاكره با شل، حاضر شده بود در برابر دريافت ۲۵ درصد از سهام زاخالين ۲، شل را در پروژه‌هاى نفتى غرب سيبرى سهيم كند. اختلافات شل و گازپروم در ماه هاى اخير اوج گرفته بود.
پروژه نفت و گاز زاخالين، بزرگترين سرمايه خارجى تاريخ روسيه را جذب اين كشور كرده است. به همين دليل، هنگامى كه دولت اجازه فعاليت كنسرن ها را لغو كرد، كميسيون اتحاديه اروپا مجبور به دخالت شد و از مسكو خواست كه به تعهدات بين المللى خود در زمينه انرژى عمل كند. از سوى ديگر، دولت ژاپن نيز تهديد كرد كه كارشكنى هاى روسيه مى تواند بر مناسبات ديپلماتيك توكيو و مسكو اثر منفى بگذارد. ژاپن براى تامين انرژى مورد نياز خود، به بهره بردارى از منابع زاخالين اميد بسيار بسته است.
به گزارش خبرگزارى‌هاى روسى، در پى اين كشمكش‌ها، سرانجام معاون وزير اقتصاد روسيه اعلام كرد كه كنسرن‌ها مى‌توانند موقتا كار خود را از سر گيرند. در عين حال، پرونده تخلفات آن‌ها دنبال خواهد شد. دادستان عالى روسيه، سرمايه گذاران خارجى را در ۶۰ مورد به نقض تعهدات خود در زمينه حفظ محيط زيست متهم كرده است. همچنين سفير روسيه در توكيو اعلام كرد كه مذاكرات ميان شل و گازپروم تا آخر امسال به پايان خواهد رسيد و گازپروم ۲۰ درصد سهام را دريافت خواهد كرد.
با مشاركت گازپروم، ممكن است بهره بردارى از منابع نفت و گاز شرق سيبرى سريعتر از آنچه پيش‌بينى شده است، آغاز شود. بر اساس توافقنامه هاى فعلى، قرار است مرحله دوم طرح، از سال ۲۰۰۸ مورد بهره بردارى قرار گيرد. در كنار كنسرن‌هاى غربى و ژاپنى، چينى‌ها نيز در سال‌هاى اخير تلاش‌هاى گسترده‌اى را براى مشاركت در پروژه هاى نفت و گاز روسيه آغاز كرده‌اند. در اين زمينه به ويژه رقابت ميان چين و ژاپن هر روز بيشتر شدت مى‌گيرد. ولاديمير پوتين، در آخرين سفرهاى خود به پكن و توكيو، هم به چينى‌ها و هم به ژاپنى ها قول داد كه در زمينه تامين انرژى با آن‌ها همكارى كند.
در شرايطى كه روسيه به خاطر ذخائر نفت و گاز خود از موقعيت استراتژيك مهمى برخوردار شده است، انتقاد از خودكامگى پوتين در جامعه جهانى افزايش مى يابد. اخيرا بانك جهانى در گزارشى اعلام كرد كه احتمال كودتا يا توسل به خشونت براى تغيير وضعيت در روسيه همانقدر هست كه در فيليپين يا قرقيزستان قابل پيش بينى است. به لحاظ كيفيت كشوردارى، روسيه در فهرست ۲۰۸ كشور، رديف صد و پنجاه و يكم را احراز كرد.