رهبر اسبق سودان به خاک سپرده شد

جعفر نمیری یکی از رهبران طراز نوی جهان عرب بود که در شرایطی خاص پرورش یافت و زمام امور کشور را به دست گرفت. او در سال ۱۹۳۰ در خانواده‌ای ساده به دنیا آمد. در جوانی افسر ارتش شد. در سال ۱۹۶۹ در شرایطی مساعد به همراه چند تن از یارانش دست به کودتا زد و قدرت را به دست گرفت. نمیری تا سال ۱۹۸۵ حاکم مطلق سودان باقی ماند. او در اواخر زمامداری، با شورش‌ها و اعتراضات گسترده‌ی مردم روبرو شد. به ناچار کشور خود را ترک گفت. به مصر پناهنده شد و پانزده سال در این کشور اقامت کرد. در سال ۲۰۰۰ مقامات سودان با بازگشت او موافقت کردند و او به میهن خود برگشت اما تا زمان مرگ دور از میدان سیاست با بیماری دست به گریبان بود.

انقلابیون غیردموکرات

اعتلای جعفر نمیری در شرایط رشد و رواج ناسیونالیسم عرب صورت گرفت. در دهه ۱۹۶۰ ناسیونالیسم عرب، به همت سخنگوی اصلی آن جمال عبدالناصر رهبر مصر، رونق بسیار گرفت. این روند پس از شکست اعراب از اسرائیل در جنگ پنج روزه، باز هم قوی‌تر شد. امواج همین جنبش بود که به سودان همسایه‌ی مصر رسید و راه پیروزی کودتای جعفر نمیری را هموار کرد.

ناسیونالیسم عرب همه جا از توده‌ها سخن می‌گفت و به نام خلق عمل می‌کرد، اما در واقع برای حقوق مردم ارزش زیادی قایل نبود. شعارهای ملی‌گرایانه برای ناسیونالیست‌های عرب از حقوق سیاسی و آزادی‌های مدنی مهمتر بود. در نتیجه رژیم‌هایی که به نام آرمان ملت عرب در مصر و سوریه و عراق و لیبی و سودان پا گرفتند، با دموکراسی میانه‌ای نداشتند.

مخالفان و موافقان نمیری

طرفداران جعفر نمیری از او به خاطر تحکیم وحدت ملی در سودان و به خصوص به خاطر برقراری صلح و ثبات در جنوب کشور ستایش می‌کنند. او در عرصه بین‌المللی نیز از سیاستی متعادل پیروی می‌کرد. پس از سرنگونی رژیم او، سودان در رشته‌ای از شورش‌های محلی و درگیری‌های قومی فرو رفت.

اما منتقدان نمیری تمام آشوبهای پس از او را نتیجۀ اختناق سیاسی دوران او می‌دانند. او افسری جوان بود که به قدرت رسید و به عنوان رهبری بی‌منازع تمام امور کشور را به دست گرفت. بی‌تدبیری او باعث شد که اقتصاد کشور ویران و کشاورزی نابود شود. به علت خطاهای بیشمار دولت او بود که سودان برای اولین بار در تاریخ معاصر به آفت قحطی دچار شد.

به علاوه نمیری رژیمی بر پایه استبداد فردی به پا کرد. در زمان زمامداری او بیشتر روشنفکران و تحصیل‌کردگان سودان میهن را ترک کردند. به عقیده منتقدان در دوران طولانی زمامداری او بود که تخم تفرقه و آشوب در کشور کاشته شد.