روزه و ترور؟

مردم در الجزایر احساس ترس می‌کنند، چون بمب گذاریهای ماه گذشته در این کشور در چند سال اخیر بی‌سابقه بوده است.

کسی که با ماشین در شهر الجزیره حرکت می‌کند، کم کم عادت می‌کند به اینکه هر گاه جلوی ساختمانی دولتی بایستد، یا بخواهد وارد محوطه هتلی بشود، جلویش را بگیرند و از او بخواهند صندوق عقب ماشینش را باز کند، دوباره آن را ببندد و حرکت کند. ماشین را کنترل می‌کنند برای یافتن بمب، در کشوری که وضعیت امنیتی آن بسیار با وضعیت عادی فاصله دارد.

در نوزدهم ماه اوت در شهر لزیسه، واقع در ۶۰ کیلومتری الجزیره، پایتخت الجزایر، بمبی در اتوموبیلی در برابر مدرسه پلیس منفجر شد. چندین مرد جوان حدود ساعت ۷ صبح در آنجا جمع شده بودند تا در امتحان ورودی مدرسه شرکت کنند. امتحانی انجام نگرفت. انفجار بمب باعث مرگ ۴۸ نفر شد و زخمی شدن ۵۰ نفر دیگر. دو روز پس از آن انفجاری دیگر در شهر بویرا رخ داد که به سربازخانه شهر و نیز اتوبوسی آسیب رساند که کارکنان شرکتی کانادایی را به سر کار می‌برد. ۱۲ نفر کشته و ۳۱ نفر زخمی شدند.

به گفته مصطفی الخلفی، کارشناس تروریسم در دانشگاه رباط، دولت الجزایر در برابر نقطه عطفی قرار دارد و باید راهکارهایی تازه را برای مقابله با خشونت و تروریسم بیاید.

گروه تندروی اسلام‌گرای “القاعده در مغرب اسلامی“ مسئولیت بمب‌گذاریهای اخیر را بر عهده گرفته است. این گروه به گفته خود می‌خواهد انتقام کشته شدن برخی از هم‌مسلکان خود را بگیرد که به دست ارتش الجزایر کشته شده‌اند. هدف این گروه ایجاد خلافتی است که از الجزایر تا مراکش و اسپانیا و فرانسه زیر سلطه‌اش قرار گیرند.

پناهگاه این تروریستها کوههای کابیلای است، منطقه‌ای دور از دسترس که بیشتر ساکنان آن را قوم بربر تشکیل می‌دهند. این قوم نیز با نظر انتقادی به دولت می‌نگرد. نام القاعده در عنوان این گروه نشانگر پیوند آن با هم‌مسلکانش در عراق است. کارشناسان امور امنیتی می‌گویند که کسانی هستند که از الجزایر به عراق می‌روند و با تروریستها در آنجا همکاری می‌کنند. آنها در آنجا همچنین عملیات مسلحانه را می‌آموزند و کاملا مجهز به کشورشان بازمی‌گردند.

در این اواخر روش کار تروریستها در الجزایر شبیه طرز کار تروریستها در عراق بوده است. خودرویی را در برابر هدف خود پارک کرده، آن را با موبایل از راه دور منفجر می‌کنند. وقتی که مردم به سمت زخمی‌ها می‌شتابند، یک سوء قصد کننده انتحاری به میانشان رفته، خود و آنان را با انفجار بمبی که به خود بسته، به کام مرگ می‌کشاند. بدین ترتیب شمار قربانیان افزایش می‌یابد.

تاکنون تلاشهای آشتی‌جویانه رییس جمهور الجزایر بوتفلیقه ثمربخش نبوده است. بوتفلیقه در سال ۱۹۹۹ می‌خواست نقطه پایانی بر جنگ داخلی هفت ساله بگذارد. به همه کسانی که اسلحه بر زمین بگذارند، قول داد که مجازات نشوند. هزاران زندانی سیاسی را از زندانها آزاد کرد. اما برخی از گروههای مسلح حاضر به خاتمه بخشیدن به مبارزه نبودند. کارشناسان امور امنیتی تخمین می‌زنند که شمار رزمندگان مسلح القاعده در کشور بین سه تا چهار صد نفر است.

به گفته دیپلمات الجزایری، محمد العربی، قانون آشتی بوتفلیقه پروژه شکست خورده‌ای است، چون این قانون باعث آشتی واقعی نشد و تنها خواست دولت الجزایر این بود که رزمندگانی را که در کوهستانها می‌زیستند، خلع سلاح کند.

اشکال اساسی‌ای که عفو عمومی بوتفلیقه داشت، این بود که جنایتهای گذشته هیچ گاه شناسایی نشدند و کسانی آزاد شدند که دست به عملیات تروریستی زده بودند. همچنین هیچ گاه در باره نقش دولت الجزایر بحث نشد.

امروز هم بر الجزایر رژیمی حکومت می‌کند که حرف اصلی را در آن سیاستمداران، نظامیان و سران قدرتمند بخش اقتصاد می‌زنند. روندهای تصمیم‌گیری اغلب غیرشفاف‌اند. هم اکنون گفته می‌شود که بوتفلیقه در فکر تغییر قانون اساسی است تا بتواند برای سومین بار رییس جمهور شود، با آنکه او وضعیت سلامتی خوبی ندارد. قادر عبدالرحیم، کارشناس مسائل الجزایر، در این باره می‌گوید که جامعه الجزایر به این موضوع با خوش‌بینی نمی‌نگرد و معتقد است که دولتمردان تنها به فکر خود هستند، پارلمان بله‌قربان‌گو است و قضات هم وابسته‌اند. مطبوعات آزاد هم که وجود ندارد. جایی برای بحث در این کشور نیست.

الجزایر به قدر کافی پول دارد. درآمد نفت و گاز پول زیادی را در دوره بالا رفتن بهای نفت و گاز به خزانه دولت جاری ساخت. اما بیشتر مردم الجزایر در فقر زندگی می‌کنند. بسیاری از مردم بیکارند و در نتیجه نارضایتی گسترده‌ای به چشم می‌خورد. با وجود این، بسیاری معتقدند که تنها بوتفلیقه می‌تواند کشور را از بحران نجات دهد. کارشناسان می‌گویند که حمله‌های تروریستی ماههای اخیر به نفع بوتفلیقه بوده، چون او خود را به عنوان مردی نشان می‌دهد که می‌تواند اوضاع را زیر کنترل داشته باشد و راه حلی سیاسی عرضه کند.

بوتفلیقه اعلام کرده است که به سختی با اسلام‌گرایان مقابله خواهد کرد. او بار دیگر همگان را دعوت به آشتی کرده است.