روز جهانی اهدای ارگان
۱۳۸۶ اسفند ۲۱, سه‌شنبه
آن گونه که بنیاد آلمانی اهدای ارگان اعلام کرده است، در سال ۲۰۰۷ میلادی در این کشور ۱۳۱۳ نفر پس از مرگ ۴۱۳۹ عضو بدن خود را به افراد مریضی که به این اعضا احتیاج داشتند ، اهدا کردند. شمار پیوند عضو در سال ۲۰۰۷ به این ترتیب پنج درصد بیشتر از سال ۲۰۰۶ میلادی و رکوردی در تاریخ آلمان به حساب می‌آید. این بنیاد همچنین اعلام کرده است که در چهار سال اخیر ، شمار کسانی که حاضر به اهدای ارگان‌های خود پس از مرگ بوده‌اند، ۲۱ درصد افزایش یافته است. اما هنوز در آلمان همه روزه سه نفر به خاطر فاسد شدن یکی از ارگان‌های خود و نبود ارگان اهدایی می‌میرند.
در آلمان اهدای اعضای بدن بر طبق قانون تنظیم شده و کسی که موافق اهدای ارگان خود به طور مجانی‌ست می‌تواند با پر کردن اوراقی، آمادگی خود را اعلام دارد. پرفسور اِکهارد ناگل رئیس مرکز پیوند ارگان در شهر آگسبورگ آلمان و یکی از اعضای شورای ملی اتیک بر این نظر است که اهدای ارگان می‌تواند زندگی بسیاری از بیماران را نجات دهد. او می‌گوید: «وقتی کسی به خاطر مثلا ضربه‌ی مغزی می‌میره، در لحظه‌ی مرگ ارگان‌های دیگر بدن‌اش هنوز سالم‌اند. در چنین شرایطی می‌شود از قلب، ریه‌ها، کلیه‌ها و کبد او برای پیوند به مریضی که به این ارگان‌ها احتیاج دارد، استفاده کرد و به این ترتیب زندگی چندین مریض ِ در حال مرگ را نجات داد.»
پیشنهاد گوردون براون
گوردون براون، نخست وزیر بریتانیا، در ماه ژانویه در مقاله ای در روزنامه‌ی ساندی تلگراف، در موافقت با اهدای ارگان پیشنهاد کرده است که همه‌ی شهروندان در فهرست اهداکنندگان عضو قرار گیرند و هر کس که مخالفتی با اهدای اعضای بدنش دارد ، باید اقدام کرده و نام خود را از این فهرست خارج سازد. درحال حاضر شهروندان بریتانیایی هم مانند آلمانی‌ها باید خود تصمیم بگیرند که آیا حاضر به اهدای ارگان‌های بدن‌شان پس از مرگ هستند یا نه. چنین افرادی کارتی در این رابطه دریافت می‌کنند. گوردون براون بر این نظر است که در صورت تحقق پیشنهاد او، شمار مرگ و میر افرادی که به عضوی محتاج‌اند به شدت کاهش خواهد یافت. او در ادامه می‌گوید: این که ما همه ساله شاهد مرگ هزاران نفر به خاطر کمبود عضو هستیم، یک تراژدی ست که باید جلوی آن را گرفت. بر مبنای آمارهای موجود در میان هر یک میلیون شهروند بریتانیایی تنها ۱۳ نفر حاضر به اهدای ارگان‌های خود پس از مرگ هستند.
مشکل بزرگ در راه اهدای ارگان
یکی از مشکلات بزرگ در راه اهدای ارگان، نقش ادیان مختلف است که هنوز راه را بر پیوند اعضا سد می‌کنند. اما به نظر می‌رسد که این مشکلات به تدریج در راه حل شدن هستند. خانم دکتر رناته کنوپل (Renate Knüppel) یکی از مسئولان کلیسای پروتستان ِ آلمان در مورد نظر دین مسیحیت نسبت به اهدای عضو می‌گوید: «در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ در کلیسای‌های مختلف مسیحی، بحث‌های فراوانی در این مورد وجود داشت. در سال‌های پایانی دهه‌ی ۱۹۸۰ کلیسای کاتولیک و پروتستان در نشریات خود در این مورد نظر دادند. دیدگاه کلیسای کاتولیک و پرتستان در اصول کلی موافق با این امر است و پیوند ارگان را از نظر اخلاقی می‌پذیرد. اما شروطی را هم برمی‌شمارد که در هر مورد ِ مشخص باید در نظر گرفته شوند. مسیحیت معتقد است که زندگی و بدن انسان موهبتی‌ست که خداوند در اختیار انسان قرار داده و باید جسم و روح را گرامی داشت و انسان‌ها باید نسبت به سلامتی خود کوشا باشند. اما هم زمان انسان‌ها این حق را دارند که به خاطر علاقه به انسان‌های دیگر و همبستگی با آنها عضو بدن خود را به دیگری بدهند.»
حل مشکل دینی در سنگاپور
مسلمانان نیز با اهدای عضو مشکلات فراوانی دارند و این اقدام در بسیاری از کشورهای مسلمان هنوز به رسمیت شناخته نشده. مسلمانان سنگاپور برمبنای طرحی جدید که چندی ست در این کشور رایج گشته، می‌توانند ارگان‌های خود را به افرادی دیگر هدیه کنند. تا قبل از این طرح، آنها چنین اجازه ای نداشتند. یکی از مشکلات عمده در میان مسلمانان، شرط دفن ِ میت طی ۲۴ ساعت است. گفتنی ست که در سنگاپور، ارگان‌های همه شهروندان این کشور می‌توانند، در صورت اثبات مرگ شان از طرف پزشک قانونی ، به افرادی که در انتظار پیوند عضو هستند، اهدا شود. در مورد مسلمانان این کشور اما شرایط برعکس است. ارگان مسلمانان تنها در صورتی امکان پیوند دارند که خود این افراد به طور کتبی خواستار آن شده باشند. این ممنوعیت اسلامی نتیجه اش آن شده که شهروندان مسلمان نیز امکان دسترسی به ارگان‌های دیگران را نداشته باشند. این در حالی ست که صدها شهروند مسلمان این کشور، با ارگان‌هایی ناکارا منتظر اهدای عضو هستند و همه ساله بسیاری از آنان به همین دلیل می‌میرند. در ماه‌های میانی سال ۲۰۰۷ میلادی، سرانجام شورای مسلمانان سنگاپور فتوای مخالفت با اهدای ارگان را در این کشور ملغی اعلام کرد، تا از این راه امکان ادامه‌ی زندگی را برای مسلمانان این کشور تسهیل بخشد. فاتریس بکارام (Fatris Bakaram) مفتی دوم مسلمانان این کشور در این مورد می‌گوید: «ما به این نتیجه رسیدیم که باید استثناهایی در قوانین موجود بوجود آورد. در این رابطه اگه مشخص بشه که پیوند ارگان ضروریه، باید بپذیریم که در مراسم خاک سپاری تاخیر ایجاد بشه. این مسئله رو حالا دیگه همه‌ی فقها قبول کردند.»
روزنامه‌ی Straits Times چاپ سنگاپور در گزارشی نوشته است که از ۳۰۰ هزار مسلمان، تنها ۱۶ هزار نفر کارت‌های مخصوص اهدای عضو را پس از مرگ پر کرده‌اند و حاضر به اهدای اارگان‌های خود پس از مرگ‌اند. این در حالی ست که نظرخواهی‌ها در سنگاپور نشان داده‌اند که از هر ۱۰ شهروند مسلمان این کشور ، نه نفر موافق اهدای عضو پس از مرگ هستند.
امیرعلی عبدعلی، رئیس کمیته اهدای کلیه مسلمانان در سنگاپور بر این نظر است که با تصویب طرح جدید، موقعیت بیماران مسلمان بهتر خواهد شد: « در چنین شرایطی زمان ِ انتظار برای دریافت کلیه کوتاه تر از سابق می‌شه و شرایط امروز که ۵ تا ۷ سال انتظاره، بکلی تغییر می‌کنه. در شرایط جدید، بیماران مسلمان احتیاج به این همه انتظار ندارند و با اونا مثل شهروندای دیگه در سنگاپور رفتار می‌شه.»
پیشنهاد به سازمان ملل
پرفسور اِکهارد ناگل رئیس مرکز پیوند ارگان در شهر آگسبورگ آلمان و یکی از اعضای شورای ملی اتیک به سازمان بهداشت جهانی و همچنین سازمان ملل متحد پیشنهاد کرده است که سیاستی مشخص و دقیق در سطح جهانی در رابطه با اهدای ارگان برقرار سازند. او بر این نظر است که سعی خود را تا برقراری چنین تفاهم نامه ای ادامه خواهد داد و دلیل می‌آورد: «وقتی می‌بینی که پسربچه ای سه ساله که نمی‌تونه حتا قدمی برداره، پس از پیوند کبد در مسابقه‌ی تخم مرغ جمع کنی ِ کودکان اول می‌شه، وقتی می‌بینی بچه ای که افسرده ست و اون رو با صندلی چرخ دار به بیمارستان میارن، بعد از عمل پیوند قلب و شش می‌تونه تا بالای کوه بره، احساس عجیبی از غرور و شادی بهت دست می‌ده و امیدی باز هم بیشتر تا برای درمان اونا مبارزه کنی و خواستار چنین قانونی بشی.»
عباس کوشک جلالی