روز جهانی کتاب • تشویق به کتابخوانی در اسپانیا و آلمان
۱۳۸۶ اردیبهشت ۳, دوشنبه
دوازده سال پیش سازمان یونسکو روز ۲۳ آوریل را به عنوان روز جهانی کتاب پیشنهاد کرد، چون طبق دانشی که در آن موقع در دست بود، ۲۳ آوریل سالروز درگذشت دو نویسنده معروف دنیا بود: شکسپیر و سروانتس. فردا دوشنبه در بسیاری از کشورها جلسه‌های کتابخوانی، قصه‌گویی و دیگر اکسیونها در پیوند با کتاب برگزار می‌شوند. گزارشی که در پی می‌آید نگاهی دارد به ریشه‌های روز جهانی کتاب در اسپانیا و نیز چگونگی برگزاری این روز، امسال در آلمان.
تیلبرت اشتگمانTilbert Stegmann استاد رشته فرهنگ و زبان کاتالونی است. اشتگمان با افتخار و علاقه از برگزاری روز جهانی کتاب در منطقه کاتالونیا در اسپانیا صحبت می‌کند، منطقه‌ای خودمختار که در شمال شرقی اسپانیا واقع است. او می‌گوید: «همه خیابانها پر از آدم می‌شود و پر از میزهای کتاب و سبدهای گل.»
روز ۲۳ آوریل در این منطقه روز ملی مقدسی است، بدین خاطر که ۲۳ آوریل روز سنت ژرژ است. مردم کاتالونیا این روز مقدس را به شیوه‌ای خاص جشن می‌گیرند، و این شیوه خاص یونسکو را برانگیخت تا از سال ۱۹۹۵ روزی را بنام روز جهانی کتاب تعیین کند.
پرفسور اشتگمان در این باره می‌گوید: «در این روز هر کس که اهل کاتالونیاست خود را موظف می‌داند که دست کم یک کتاب و یک گل هدیه بدهد. یعنی کتابفروشها در این روز ۴۰ درصد فروش سالانه خود را می‌کنند، چون در اینجا در عرض یک روز دو میلیون کتاب به فروش می‌رود.»
واقعا باید به مردم کاتالونیا غبطه خورد. اما چه بهتر اگر بتوان از آنها یاد گرفت. بدین خاطر بود که ۱۲ سال پیش به پیشنهاد یونسکو در همه دنیا گل سرخ و کتاب در کنار هم، به عنوان آرم روز جهانی کتاب و به نشان پیوند میان عشق و فرهنگ ثبت شد.
تنها اتحادیه ناشران و کتابفروشان آلمان امسال کارت ورودی را به عنوان نماد اکسیونهای وسیع خود انتخاب کرده است. این هم آرم بدی نیست، چون براستی هم کتاب مهمترین بلیط برای ورود به عرصه فرهنگ است.
باربارا تسوم هینگست (Barbara zum Hings)از اتحادیه ناشران و کتابفروشان آلمان در مورد جایگاهی که ۲۳ آوریل دارد می‌گوید: «اتحادیه ناشران و کتابفروشان در آلمان به همراه “بنیاد کتابخوانی“ از همان ابتدا از پیشنهاد یونسکو استقبال کرد، چون طبیعی است که چنین روزی که در همه دنیا جشن گرفته می‌شود دستمایه بسیار خوبی است تا بتوان برای کتاب خواندن تبلیغ کرد و همگان را متوجه نقش و اهمیت اساسی کتاب نمود.»
رییس پروژه "بنیاد کتابخوانی“، گابی هوم (Gabi Hohm)، در باره همکاری نزدیک این بنیاد با اتحادیه ناشران و کتابفروشان آلمان می‌گوید: «ما با این همکاری می‌توانیم ارتباطی میان کتابفروشیها، مدارس و کتابخانه‌ها بوجود بیاوریم. در گذشته هم در این مورد تجربه خوبی داشته‌ایم. اما امسال بخصوص با اکسیون پخش کوپن کتاب که گذاشته‌ایم حتما موفق‌تر هم خواهیم بود.»
امسال قرار است که همه بچه‌های کلاس پنجم مدارس آلمان کوپنی دریافت کنند که با آن می‌توانند به کتابفروشی بروند و کتابی مخصوص را هدیه بگیرند. نامی که بر این کتاب گذاشته شده، فضای منطقه کاتالونیا را به خاطر می‌آورد: «یک داستان به تو هدیه می‌دهم.» این کتاب دربرگیرنده داستانهایی است پرماجرا، در باره سفر به سرزمینهای دوردست. هدف این است که خوانندگان جوان با داستانهای هیجان‌انگیز و فرح‌بخش جذب دنیای ادبیات شوند. روی جلد کتاب تصویری است از پسری که بر پشت زرافه‌ای راحت نشسته و به طور طبیعی کتاب می‌خواند، تصویری برای جلب توجه بخصوص پسربچگان که در این سن و سال در کتابخوانی تنبل هستند.
شرکت دادن بچه‌های کلاس پنجم مدارس در این اکسیون به منزله موفقیتی برای علاقه‌مندان به کتاب و کتابخوانی است. گابی هوم از "بنیاد کتابخوانی" می‌گوید: «بچه‌های کلاس پنجم در آلمان در مجموع ۳۳۵ هزار نفرند که کتاب "روز جهانی کتاب" را دریافت می‌کنند و مطمئن هستیم که از خواندن آن بسیار لذت خواهند برد.»
البته ۳۳۵ هزار کتاب به هیچ وجه به پای ۲ میلیون کتابی نمی‌رسد که گفتیم در کاتالونیا در یک روز به فروش می‌رود. با این حال این هم خوب است.
اما یک چیز را در مورد روز ۲۳ آوریل باید تصحیح کرد و آن اینکه در توضیحی که در رابطه با روز جهانی کتاب می‌دهند، همیشه می‌گویند که ۲۳ آوریل روز در گذشت سروانتس و شکسپیر بوده است. تنها طبق تقویم قدیم انگلیسی‌ها که تا سال ۱۷۰۰ مورد استفاده بود، شکسپیر متولد ۲۳ آوریل است و نه طبق تقویم کنونی. و سروانتس، نویسنده دون کیشوت هم در روز ۲۴ آوریل درگذشته است. این موضوع را بتازگی پژوهشگری ثابت کشف کرد. اما از این که بگذریم، در واقع خوب بود اگر همه روزهای سال، روز کتاب می‌بودند.