1. پرش به گزارش
  2. پرش به منوی اصلی
  3. پرش به دیگر صفحات دویچه وله

روز و روزگار خبرنگاران در ایران

۱۳۸۶ مرداد ۱۷, چهارشنبه

هفدهم مرداد ماه در ایران روز خبرنگار نامیده می‌شود. ۹ سال پیش در چنین روزی ده مامور سیاسی دولت ایران همراه با یک خبرنگار خبرگزاری ایرنا در افغانستان کشته شدند. این نامگذاری به این مناسبت انجام شد.

https://p.dw.com/p/BSHw
عکس: picture-alliance / dpa/dpaweb

«انجمن صنفی ...» در اطلاعیه‌ی خود در رابطه با روز خبرنگار می‌نویسد: «هدف از اين اقدام تجليل و تقدير و بزرگداشت از مقام خبرنگاراني است که در جهت ايفاي وظيفه تا پاي جان مي‌ايستند و استقلال حرفه يي خود را در هر شرايطي حفظ مي‌کنند.»

در آستانه‌ی روز خبرنگار، مراسم مختلفی در تهران و شهرستان‌ها در شرایطی برگزار می‌شود که خبرنگاران نه تنها در حفظ استقلال حرفه‌ای که در حفظ جان خود نیز با مشکلات فراوانی روبرو هستند.

بسیاری از آنها در ماه‌های گذشته با موج تازه‌ای از فشار، تهدید، بازداشت و بیکاری روبرو بوده‌، و در فاصله‌ی یک‌ماه دو روزنامه‌ی پرتیراژ صبح ایران، «هم میهن» و «شرق» توقیف شده‌اند. روزنامه‌ی شرق دو روز پیش با استناد به قانون مطبوعات، به دلیل انتشار گفت‌وگویی با یکی از شاعران مقیم خارج از کشور، ساقی قهرمان، که در این حکم از او به عنون «عنصر ضد انقلاب و مروج همجنس بازی» یاد شده از سوی هیات نظارت بر مطبوعات توقیف شد.

برخی از اصحاب مطبوعات معتقدند، اگر تمایلات جنسی هنرمندانی که از آنها خبر یا گفتگویی در رسانه‌ها منتشر می‌شود دلیل قانع کننده‌ای برای توقیف باشد، بسیاری از رسانه‌ها را می‌توان شامل این حکم قلمداد کرد. بعضی نیز تعطیلی شرق را، که به هاشمی رفسنجانی نزدیک است، به انتخابات مجلس هشتم و بحث‌های مربوط به انتخاب رهبر تازه‌ی مجلس خبرگان مربوط می‌دانند.

از سوی دیگر اظهارات عده‌ای از مسئولان نشان می‌دهد که انتقادهای روزافزون به سیاست‌های دولت احمدی‌نژاد، در مواردی از مرز تحمل فراتر رفته است. مسئولان بارها ناکارآمدعنوان کردن دولت نهم را توطئه‌ی سازمان یافته دشمنان جمهوری اسلامی خوانده‌اند که لازم است به شدت با آن برخورد شود.

عصر دیروز وزیر اطلاعات غلامحسین محسنی اژه‌ای، در همایش مدیران و مسئولان غرب استان تهران در کرج از سه طرح براندازی سخن گفت که به اعتقاد او «دشمنان نظام اسلامی» در حال اجرای آن هستند. به گزارش واحد مرکزی خبر، محسنی اژه‌ای سومین و مهمترین طرح را ناکارآمد جلوه دادن نظام جمهوری اسلامی و براندازی نرم عنوان کرد و گفت «دشمنان نظام به خصوص آمریکا و انگلیس با استفاده از رسانه‌های تحت حمایت خود و برخی عناصر داخلی وابسته، این طرح را پیش گرفته و سعی دارند در جامعه القا کنند دولت نهم و مجلس هفتم ناکارآمد است.» متهم کردن مطبوعات به «براندازی نرم» و «کودتای خزنده» مدتی است از برخی مسئولان شنیده می‌شود. همچنین وزارت ارشاد که ناظر بر فعالیت رسانه‌هاست هفته‌ی پیش خبر داد که قصد دارد «با جديت بيشتري به بررسي تخلفات رسانه‌ها» بپردازد. ظاهرا این وزارتخانه در صدد است با اقدام‌هایی نظیر تدوین «آیین نامه‌ی اخلاق حرفه‌ای» و صدور کارت دولتی برای خبرنگاران به این نظارت ابعاد گسترده‌تری بدهد.

برنامه‌های دولت در حالی از سوی اهالی رسانه‌ها به عنوان محدودکننده نقد می‌شود که برخی از مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی، مانند رئیس مجلس «نقش مطبوعات را حیاتی» و نقد را از وظایف آنها اعلام کرده‌اند.

غلامعلی حداد عادل اواخر خرداد ماه در جمع خبرنگاران پارلمانی گفته است: «ما نبايد از نقد مطبوعات نگران باشيم، كساني بايد از نقد بترسند كه خطاكار باشند.»

با این همه به نظر می‌رسد، اگر عامل محدود کردن آزادی مطبوعات منافع و مصلحت‌های جناحی هم نباشد، نامشخص بودن تعریف مفاهیمی چون آزادی، امنیت اجتماعی و حقوق شهروندی در جمهوری اسلامی، راه را برای تفسیر دلخواه قانون و فشار بر رسانه‌ها و خبرنگاران هموار کرده است.

از سال ۱۹۹۴ میلادی روز سوم ماه مه روز جهانی آزادی رسانه‌ها نامیده می‌شود. «خبرنگاران بدون مرز» و دیگر تشکل‌های فعال در زمینه‌ی حقوق بشر سالهاست در این روز گزارش‌هایی از وضعیت خبرنگاران در سراسر جهان منتشر می‌کنند و ایران در سال‌های گذشته همواره یکی از صدر نشینان فهرست کشورهایی بوده که در آن آزادی رسانه‌ها محترم شمرده نمی‌شود.

بهزاد کشمیری‌پور / گزارش‌گر دویچه وله / تهران