زنان، صلح و مذاكره با آمريكا
۱۳۸۵ تیر ۹, جمعه
دكتر شيرين عبادى و پروفسور جودى ويليامز از برندگان جايزه صلح نوبل از ايران و آمريكا از سوى ”سازمان بين المللى زنان برنده صلح نوبل”، تعدادى از نمايندگان تشكل‌هاى زنان و ديگر تشكل‌هاى جامعه مدنى ايران و آمريكا دعوت به نشستى در شهر وين كردند كه حاصل آن قطعنامه‌ای تحت عنوان «بيانيه صلح» بود. در اين بيانيه از دولت‌هاى ايران و آمريكا خواسته شده از هرگونه تنش نظامى جلوگيری كنند، بودجه تسليحاتى خود را كاهش دهند و به مصرف آموزش و رفاه مردم كشورهايشان برسانند و به بهانه مبارزه با تروريسم و حفظ امنيت دست به نقض حقوق بشر در كشورهايشان نزنند. آنها هم چنين خواهان مذاكره ميان ايران و امريكا با حضور پارلمان‌هاى دو كشور، جامعه مدنى سازمانهاى غيردولتى و جامعه دانشگاهى جهت عادی‌سازی روابط فيمابين شده‌اند. دويچه وله در رابطه با برخى بندهاى اين بيانيه گفتگويى داشته با خانم خديجه مقدم، فعال محيط زيست و از امضا كنندگان آن.
گفتگو: مريم انصارى
در بيانيه به نكته مهمى اشاره شده و آن فراتر رفتن مذاكرات با آمريكا از محدوده سران حكومتهاست. نظارت و شركت جامعه مدنى در اين مذاكرات چه نقشى به نظر شما ايفا مى‌كند؟
خديجه مقدم: ببينيد، هميشه نظارت جامعه مدنى در تمام سياست‌ها و برنامه‌هاى دولتها نقش مهمى را ايفا مى‌كند. وقتى مديريت از بالا باشد مسئولين متوجه خواسته‌هاى مردم‌شان نمى‌شوند، خواسته‌هاى ملت شان نمى‌شوند. اينكه ما بگوييم مثلا انرژى هسته‌اى حق مسلم ماست، اين يك شعار است. وقتى شما با مردم صحبت مى‌كنيد، مى‌بينيد كه اصلا مسئله‌شان انرژى هسته‌اى نيست و نماينده‌هاى اين مردم چه كسانى هستند، نماينده‌هاى جامعه مدنى چه كسانى هستند؟ تشكلها هستند، سازمانهاى غيردولتى هستند، جامعه دانشگاهى هستند كه اينها مى‌توانند نقش سازنده‌اى داشته باشند. هم در مذاكرات صلح مى‌توانند نقش سازنده‌اى داشته باشند، هم در مراودات ميان كشورها مى‌توانند نقش داشته باشند. وقتى اين مذاكرات در اتاق‌هاى دربسته و جدا از مردم صورت مى‌گيرد، مسلما به نفع مردم نيست. چون مردم نقشى ندارند، پس خواسته ها و مطالبات مردم در آنجا لحاظ نمى‌شود.
در عين حال بر نقش زنان بر اين مذاكرات تاكيد شده است. منظور از زنان چيست و چرا در كنار سازمانهاى غيردولتى و جامعه دانشگاهى و غيره، بطور ويژه به زنان اشاره شده؟
خديجه مقدم: ببينيد، اين سازمان يك سازمان زنان برندگان جايزه نوبل هستند، و يكى از اهدافشان در واقع احقاق حقوق زنان است. يعنى زنان در اين NGO برجسته‌اند: ما مى‌خواستيم كه بصورت برجسته‌اى نقش زنان را نشان بدهيم. البته در همه جاى دنيا، بويژه در ايران، شما نقش برجسته زنان را مى‌بينيد. در بيان خواسته‌هايشان، در تشكيل جامعه مدنى در صلح آميزبودن به اصطلاح شيوه خواسته‌هايشان. شما الان در ميدان هفت تير در روز ۲۲ خرداد ديديد يا شنيديد كه چه جماعتى براى ابتدايى‌ترين خواسته‌هاى خودشان كه در واقع خواسته‌هايى مدنى بود، تغيير قوانين مدنى بود، در آن شكل گسترده جمع شدند و به آن شكل وحشيانه مورد حمله قرار گرفتند. ولى يك شيشه نشكست و يك ماشين آتش نگرفت. در حاليكه وقتى جماعت از يك مسابقه فوتبال برمى گردند اتوبوس آتش مى‌گيرد، همه شيشه‌ها شكسته مى‌شود و بانكها خرد مى‌شوند. يعنى اين مدنيت و اين صلح طلبى زنان مى تواند نقش خيلى مهمى در اين موضوع داشته باشد. پس جداكردن و برجسته كردن آن بخاطر اين است كه اين يك NGOزنان هست.
خانم مقدم، مصاحبه با شما را با يك سوال آخر به پايان مى برم. آيا به نظر شما چشم‌انداز اينكه زنان در آينده‌اى نزديك در سطوح بالا مملكتى مسئوليت‌هايى را بعهده بگيرند و از ميزان خشونتها، جنگ‌طلبى‌ها و برنامه‌هايى كه به زيان رفاه، آموزش و بهداشت مردم هست بتوانند جلوگيرى بكنند، وجود دارد؟
خديجه مقدم: من اين چشم انداز را در دنيا مى‌بينم، يكى از چالش‌هاى هزاره سوم زنان هست و ديگرى محيط زيست و اين يعنى يك چشم اندازى ست كه همه در جهان مى‌بينند. ولى اگر سوال در رابطه با مملكت خودمان هست، بستگى به فاكتورهاى مختلفى دارد. اين يك حركتى ست كه شروع شده و ببينيد، جنبش دمكراسى خواهى از چه تشكيل مى شود، مگر از جنبش زنان، جنبش دانشجويى، جنبش كارگرى. و اينها خواسته هايشان چه هست؟ خواسته هايشان اجتماعات است، به رسميت شناختن اجتماعات هست، تشكل ها است، آزادى بيان و قلم است و اينها بهيچوجه خواسته‌هاى سياسى نيست. يعنى زنان در مملكت ما در سياست هم دخالت دارند. متاسفانه آنقدر تعداد كم و درصدشان پايين است و متاسفانه كسانيكه الان در دولت جديد آمده اند دغدغه‌شان مسئله زنان نيست و من خودم معتقدم كه بايد ما ظرفيت سازى كنيم، حتا در دولت، حتا در ميان زنانى كه در مجلس هستند و در دولت هستند. شما اين روند رشد را مى‌بينيد، وقتى در ۸ مارس ما در پارك دانشجو تجمع كرديم و مورد ضرب و شتم قرار گرفتيم، خوب هيچ روزنامه‌اى حق نوشتن راجع به اين مسئله را نداشت. رفتيم و شكايت كرديم. يك عده شاكى بوديم و يك عده شاهد بوديم. و دراين دوره در اين برگزارى سالگرد ۲۲ خرداد سال پيش ما در واقع احساس مى‌كنيم سرمايه اجتماعى‌مان بالا رفته، چون بعد از اين جريان خيلى گروهها و خيلى احزاب و حتا نمايندگان مجلس و فراكسيون زنان مجلس به اين حركت اعتراض كردند. اينها نشان مى‌دهد كه چشم انداز روشنى هست، ولى اينكه بزودى يا در آينده نزديك من نمى‌توانم اين را ارزيابى كنم و بايد خيلى فاكتورهاى مختلف داشته باشيم و مسايل اجتماعى هم اينجورى نيست كه آدم بصورت خيلى دقيق اين مسئله را بررسى و اعلام بكند.