زندانیان سیاسی و زندان‌های مخفی • مصاحبه
۱۳۸۸ مرداد ۷, چهارشنبه
بازدید کمیته منتخب مجلس از زندان اوین، آزادی ۱۴۰ نفر در روز ششم مرداد و اعلام رسمی تداوم بازداشت ۵۰ چهره سیاسی به دلیل مدیریت اغتشاشها، به موضوع زندان، امنیت و سرنوشت زندانی ابعاد جدیدی داده است.
مصاحبه با دکتر نعمت احمدی، حقوقدان:
دویچه‌وله: عنوان می‌شود که مفقود شدن افراد اصلا صحت ندارد. این ادعا درست است؟
نعمت احمدی: من هم قبول دارم که مفقود شدن معنا ندارد. افراد زیادی بازداشت هستند ولی پاسخگویی وجود ندارد. حتما نام این افراد موجود است و ما امیدواریم هیات‌هایی که اخیرا تشکیل شده، بتواند راز و رمز این‌که چرا نام برخی اعلام نمی‌شود و چرا به خانواده‌ها نشانی محل نگاهداری آنها را نمی‌دهند، روشن شود.
آقای کاظم جلالی، سخنگوی کمیته منتخب مجلس برای پیگیری وضع بازداشت شدگان اخیر گفته که ۵۰ نفر از افراد باقیمانده در زندان، سیاسی هستند و به این زودی آزاد نمی‌شوند. تا کنون مقوله زندانی سیاسی تکذیب می‌شد...
تا این لحظه که این عده با خانواده‌های خود تماسی نداشته‌اند که بتوان از نوع اتهام و طرز رفتار و نوع قرار صادر شده برایشان مطلع شد. این تقسیم بندی را از کجا آورده‌اند؟ تفاوت این عده با ۲۰۰ نفر بقیه چیست؟ باید مشخص توضیح داده شود.
توضیح داده شده که این عده اغتشاش‌گر بوده یا مدیریت اغتشاشها را بر عهده داشته‌اند.
این ادبیات جدیدی است که وارد حقوق ما شده است. نمی‌توان به این راحتی تقسیم بندی کرد که کسی را در خانه‌اش بازداشت کنند و بگویند در اتاق فکر نشسته بود.
مصداق این اتهام‌ها در قانون موجود است؟
ما اصل قانونی بودن جرم و مجازات را داریم. تا قانون‌گذار، تعریفی از اتهام ارائه ندهد، نمی‌توان به کسی اتهامی زد. عناوینی مانند اراذل و اوباش، اغتشاش‌گر یا مدیر اتاق فکر، در فصل پنجم قانون مجازات اسلامی و قوانین عادی وجود ندارند. در این سی سال که از انقلاب می‌گذرد، هیچ تعریفی از جرم سیاسی نیست و اگر تعریفی داشتیم شاید خیلی مسائل حل می‌شد. این نقصی است که نظام از بدو تاسیس خود تاکنون داشته و امروز خودشان هم سرگردان هستند که چگونه افراد را متهم کنند. این معضل از عدم اجرای قانون اساسی ناشی شده است.
آیت‌الله منتظری بسته شدن کهریزک را اغفال مردم نامیده و گفته‌اند که نباید تمام گناه‌ها را به گردن یک ساختمان انداخت. شما بعنوان یک ناظر حقوقی، یک روزنامه‌نگار یا یک شهروند در مورد بازداشتگاه‌های بی‌نام و ثبت‌نشده چه می‌گویید؟
ما آیین‌نامه و مقررات سازمان‌زندان‌ها را داریم. تمام موضوع‌های مربوط به زندان از جمله زندان باز، نیمه‌باز در این آیین‌نامه تعریف شده است. جاهایی چون سوله کهریزک، بازداشتگاه‌های زیرزمینی، بازداشتگاه منفی چهار وزارت کشور، جزء سازمان زندان‌ها نیستند. آیت‌الله آقای منتطری درست گفته‌اند که نباید صورت مسئله را پاک کرد. مسئول هرگونه تخلف در نوع بازداشت، در نوع رفتار و ناحقی در اصل بازداشت، طیق ماده ۵۷۷ قانون مجازات اسلامی می‌تواند به یک تا پنج سال زندان محکوم شود.
گسترده بودن بازداشت‌‌ها در حوادث اخیر، خیلی خانواده‌ها را با موضوع زندان آشنا و روبرو کرده و صحبت می‌شود که مسئله زندان‌ها موضوع ملی شده است.
بله، دیگر موضوع زندان از حالت شخصی خارج شده و دیگر موضوع خصوصی و اندوه یک خانواده نیست. وقتی رهبری در بسته شدن کهریزک دخالت می‌کند، وقتی در نماز جمعه آقای هاشمی می‌گوید باید زندانیان آزاد شوند، وقتی کاندیداهای ریاست جمهوری در این مورد نامه می‌نویسند و مراجع در این باره صحبت می‌کنند، دیگر موضوع زندان شخصی و خانوادگی نیست.
نباید فراموش کرد که شتاب تغییرات در ایران شدید است. ۲۵ مرداد ماه دوره تصدی دهساله آقای شاهرودی تمام می‌شود. من امیدوارم ایشان در روزهای باقیمانده، باقی اقداماتی انجام دهند که نام نیکی از ایشان به جا بماند.
مصاحبه‌گر: مهیندخت مصباح
تحریریه، فرید وحیدی