زنگ زلزله در مدارس ناامن
۱۳۸۵ آذر ۹, پنجشنبه
� کشته و صدها هزار نفر را بی‌خانمان کرده است.
دیروز صبح برای هشتمین بار مانور سراسری زلزله و ایمنی در مدارس کشور اجرا شد. پناه‌گیری در محل و سپس خروج به فضای باز از جمله تمرینهایی است که در این روز انجام شده است. پناه‌گیری در مراکز آموزشی، ضمنا به معنای خزیدن زیر میز و نیمکت‌های کلاس‌هایی است که به اعتراف مسئولان ۶۰ درصدشان ناامن است.
زنگ زلزله و ایمنی صبح دیروز بین ساعت ۱۰ تا ۱۰ و نیم از طریق شبکه سراسری رادیو و شبکه‌های محلی نیز به صدا درآمد. این مانور با مشارکت پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، وزارت علوم، وزارت آموزش و پرورش، وزارت کشور، سازمان صدا و سیما و جمعیت هلال احمر برگزار شد.
رئیس پژوهشگاه زلزله شناسی با تاکید بر ضرورت مقاوم سازی مدارس و بناها گفته است «بهترین و مطمئن‌ترین راه برای ایمن بودن، مقاوم سازی ساختمانها خواهد بود.» همچنین گفته می‌شود که به منظور گسترش مانور از سطح مدارس به سطح جامعه در مانور امسال کارکنان ادارات آموزش و پرورش سراسر کشور، اداره ۱۰ منطقه آموزش و پرورش شهر تهران و تمامی ادارات دولتی استان قم نیز همزمان با مدارس این مانور را برگزار کرده‌اند.
به گزارش خبرگزاری مهر، جعفر درونه مدیرکل دفتر پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و مواجهه با بلایای طبیعی وزارت آموزش و پرورش خبر از «توزیع دستورالعمل مانور سراسری زلزله و ایمنی بین ۱۵۰ هزار واحد آموزشی» را داده و می‌افزاید «به علاوه ۳۰۰ هزار برگ پوستر نیز به مدارس و ادارات ارسال شده که امیدواریم در معرض دید دانش آموزان قرار گیرد.»
دانش آموزان بعضی از مدارس تهران خبر می‌دهند که به رغم نصب پوسترهای مذکور، مانور زلزله و ایمنی در مدارس آنها یا اجرا نشده یا جدی گرفته نشده است. به رغم این آنچه بیش از پیش مایه‌ی نگرانی خانواده‌هاست وجود بیش از ۵۹ هزار مرکز آموزشی ناامن در کشور است که برنامه‌های بازسازی و مقاوم سازی آنها به کندی پیش می‌رود.
اکنون چند سالی است که احتمال وقوع زمین لرزه در تهران مطرح است و برنامه‌ی نهادهای مسئول همیشه موجب دلگرمی شهروندان و آسودگی خیال آنان نمی‌شود. روز ۲۱ام آبانماه خبرگزاری فارس گزارش داد «قرار است تهران تقريبا از ۲۰ روز آينده با زمين لرزه‌هاى مصنوعى به مدت ۳ ماه بلرزد تا كارشناسان بتوانند در طرحى ديگر، گسل‌هاى پنهان شهر تهران را شناسايى و وضعيت آنها را ارزيابى كنند.»
انتشار این خبر غیرمنتظره موجی از ابهام و نگرانی را در سطح جامعه دامن زد. در حالی که خبرگزاری فارس جزییات این طرح را نیز منتشر کرده بود مقامات مسئول شهر و کارشناسان یا از وجود آن اظهار بی‌اطلاعی کردند یا اجرای آن را غیرضروری خواندند.
یک روز پس از انتشار این خبر، خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی، ایرنا از قول کامران دانشجو استاندار تهران گزارش داد که «استاندارى درجريان اجراى طرح ايجاد زلزله مصنوعى در شهر تهران نبوده.» به گزارش ایرنا استاندار تهران با انتقاد از انتشار «اخبار غیرواقعی» افزوده است «مردم نگران نباشند چون زلزله مصنوعى در شهر تهران ايجاد نخواهد شد.» [۲۲ آبان] شهردار تهران محمدباقر قالیباف نیز روز بعد در گفتگو با ایسنا از وجود چنین طرحی اظهار بی‌اطلاعی کرد.
به گزارش ایسنا استاندار تهران ۲۳ ابان نیز با تکرار این که «استاندارى در جريان اين اقدامات نبوده و اطلاع خود را از مطبوعات كسب كرده است.» افزود «اين اقدام، يك آزمايش علمى است كه هيچ خطرى براى استان ندارد و هرگز با ابعادى كه مطبوعات اعلام كرده‌اند، نخواهد بود؛ مگر وضعيت خاصى كه ما خبر نداشته باشيم.»
چند روز پس از این خبر علی بیت‌الهی مدير بخش زلزله شناسى مهندسى مركز تحقيقات ساختمان و مسكن كشور اجراى برنامه زلزله مصنوعى را غیرکارشناسی و فاقد استدلالهای پایه‌ای خواند و افزود «بهتر است به جاى هزينه براى اينگونه طرحها، شبكه لرزه نگارى ژئوفيزيك دانشگاه تهران و شبكه شتاب نگارى مركز تحقيقات ساختمان ومسكن را تقويت كنيم.» [ایرنا ۲۷ آبان]
حسن كريمى رئيس ستاد حوادث غيرمترقبه استان تهران با توجه به نتایج آخرین پژوهشهای بین‌المللی از جمله بررسیهای موسسه‌ی ژاپنی جایکا اعلام کرده است «در صورت وقوع زلزله ۷ ريشترى در تهران ۶۴۰ هزار واحد مسكونى به عبارتى نيمى از تمامى ساختمان‌هاى موجود تخريب و يك و نيم ميليون نفر جان خود را از دست داده و ۴ ميليون ۳۰۰ هزار نفر نيز مجروح خواهند شد.»
با این حال گاهی نیز کارشناسان اظهاراتی دارند که اندکی موجب کاهش نگرانیها می‌شود. محمود فاطمى كه رياست پژوهشكده سوانح طبيعى ایران را برعهده دارد معتقد است «وقوع زلزله‌هاى كوچك باعث آزاد شدن انرژى زمين و كاهش قدرت زلزله مى‌شود كه ما در تهران به طور ميانگين هر روزه حدود ۱۰ زمين لرزه كمتر از سه ريشتر داريم كه اين موضوع باعث آزاد شدن انرژى در لايه‌هاى زمين مى‌شود و در نتيجه شدت زلزله احتمالى تهران را كاهش مى‌دهد.»
به گفته‌ی فاطمی «دوره بازگشت زلزله در شهر تهران به طور ميانگين حدود ۱۷۰ سال است كه تقريبا سرآمده و از زمان آخرين زلزله مخرب تهران بيش از ۱۸۰ سال مى گذرد.» عده‌ای دیگر از کارشناسان بر این نظرند که زمین لرزه هر چه به تعویق بیفتد احتمال شدت آن افزایش می‌یابد.
بهزاد کشمیری‌پور، گزارشگر صدای آلمان در تهران