زن، مرد و دوجنسیتی

پس از تولد، وزن و قد نوزاد اندازه گرفته می‌شود تا در پرونده‌ی او ثبت شود. پروندهایی که خانه‌ی اول آن علامت زده شده است، خانه‌ی مربوط به جنسیت نوزاد است. دختر یا پسر؛ گزینه‌ی دیگری وجود ندارد. مشکل هم از همین‌جا شروع می‌شود، آنهم وقتی که اندام تناسلی نوزاد قابل تشخیص نیست.

نوزادانی که اندام تناسلی مشخصی نداشته باشند، بلافاصله تحت درمان قرار می‌گیرند. پزشک با جراحی دستگاه تناسلی، یا هورمون-درمانی، سعی می‌کند جنسیت مشخصی برای نوزاد تعیین کند.

سازمان‌های حقوق بشر می‌گویند، این یعنی پایمال کردن حقوق اولیه‌ی نوزادی که هنوز نمی‌داند در دنیای تازه‌ای که به آن قدم گذاشته چه خبر است.

جنسیت: نامشخص

علم پزشکی می‌گوید، چنین حالتی، یعنی وجود هر دو اندام تناسلی یا هیچ کدام، از زمان خلق انسان وجود داشته و موضوع تازه‌ای نیست. فرهنگ‌ها و ادیان مختلف با افرادی که جنسیت مشخصی ندارند برخورد متفاوتی دارند، برخوردی که در هر حال خارج از عرف معمول جامعه است.

اولریکه کلوپل، عضو هیئت علمی دانشگاه شاریته برلین، معتقد است که علت این برخورد، نه یک مشکل پزشکی، بلکه حاصل درک اشتباهی است که جامعه از افراد دوجنسیتی دارد.

او می‌گوید:«در علم پزشکی یافتن راهی برای درمان کودکان دوجنسیتی، از دهه‌ی پنجاه میلادی شروع شد. چنین راه‌های جراحی یا هورمون‌درمانی، آنهم از نخستین سالهای زندگی است.»

آنگونه که دکتر کلوپل توضیح می‌دهد، به دلیل اینکه بلافاصله پس از تولد باید جنسیت نوزاد را مشخص کرد، ریخته‌ی ژنتیکی نوزاد در اولویت قرار ندارد. مهم استفاده از روش درمانی است که سریع‌تر پاسخ دهد.

علت تشکیل بافت‌های اعضای هر دو اندام تناسلی

جنسیت بینابینی حاصل تغییر در ریخته‌ی ژنتیکی یا ژنوم نوزاد است. در ریخته‌ی ژنتیکی به جای حالت معمول کروموزوم‌های XX برای زنان و XY برای مردان، این تعادل به هم می‌خورد.

گاه یک کروموزوم X اضافه حضور دارد یا حالت XXY دیده می‌شود، که موجب تشکیل ناقص بافت‌های هر دو دستگاه تناسلی می‌شود. مثلا نوزدانی که از نظر ظاهری عضو تناسلی جنس مونث را دارند، اما عضوهای درونی این دستگاه مثل رحم، درون بدن نوزاد تشکیل نشده است.

کلاودیا لورنشایت، از دفتر سازمان حقوق بشر در آلمان، می‌گوید: «برای این نوزدان که با عضو تناسلی نامشخص متولد می‌شوند، در نخستین دو سال اول زندگی آنها، با جراحی یا هورمون‌درمانی تصمیمی گرفته می‌شود. و چون در مرحله‌ی عمل، جراحی اعضای تناسلی زنانه برای پزشکان راحت‌تر است، برای این نوزادان، جنسیت مونث در نظر گرفته می‌شود.»

لورن‌شایت اضافه می‌کند که بحث تنها بر سر جراحی نیست. بسیاری از این نوزادن زمانی که بالغ می‌شوند، هر چند که به درستی نمی‌دانند چرا، حس می‌کنند که چیزی اشتباه است.

حقوق اولیه یک انسان

کلاودیا لورن‌شایت می‌گوید: «کسی به حرف این بچه‌ها گوش نمی‌کند. صحبت تنها بر سر بدن نیست. این‌طور برای هویت یک انسان تصمیم گرفته می‌شود. اینجاست که حقوق اولیه او پایمال می‌شود، جایی که هیچ‌کس نمی‌بیند یا توجهی نمی‌کند، نه در آلمان، نه در سطح بین‌المللی. »

اما، بسیاری از پزشکان معتقدند که افراد دوجنسیتی از ناهمگونی یا آشفتگی جنسی رنج می‌برند. چنین افرادی خود حس می‌کنند که جسم یا روحشان بیمار است.

سخنگوی انجمن افراد دوجنسیتی در آلمان، با نام مستعار اینس آ، چنین تشخیصی را تا حدی تأیید می‌کند. او می‌گوید، اما بهتر است که از سنین بالاتر، مثلا از هفده سالگی در مورد جراحی تصمیم گرفت.

اشتباهی که تاوان آن یک عمر است

اینس آ می‌گوید: «در نهایت من خودم تصمیم گرفتم، البته با توجه به تشخیص اشتباه. معاینه‌ی پزشکی من درست نبود. به من گفتند تخمدان‌هایم ناقص هستند و برای سلامت‌ام خطرناک هستند. به همین جهت هم من پذیرفتم که جراحی شوم. از نظر من یک جراحی ساده و معمولی بود. دوازده سال سعی کردم با هورمون‌درمانی به عنوان یک زن زندگی کنم، اما به محض اینکه پرونده‌ی پزشکی را دیدم و فهمیدم که آنچه جراحی شد، تخمدان نبوده، بلکه بیضه بوده است، بلافاصله درمان را قطع کردم.»

تبعض از جنسی دیگر

در تمام دنیا، وقتی در مورد جنسیت سوال می‌شود، تنها دو گزینه‌ی مرد یا زن به رسمیت شناخته می‌شود. تلاش برای جای دادن افرادی که دوجنسیتی هستند، در یکی از این گروه‌ها، از نظر سازمان‌های مدافع حقوق بشر تبعیض و پایمال کردن حقوق اولیه این انسانهاست.

دکتر اولریکه کلوپل، به عنوان متخصص کودکان و کارشناس مسائل حقوقی افراد دوجنسیتی فعالیت می‌کند. او در سمینارهای پزشکی برای دانشجویان توضیح می‌دهد که باید با نوزدان دوجنسیتی برخورد دیگری شود.

دکتر کلوپل اما در عین حال اضافه می‌کند: «قبل از هر چیز باید این مسئله از حیطه‌ی علم پزشکی خارج شود. برداشت من این است که علم پزشکی مجبور است به یک سوال اجتماعی پاسخ دهد. پزشک باید نوزاد را با معیارها و ارزش‌های تعیین‌شده هماهنگ کند تا مشکل حل شود. این یک تبعیض اجتماعی است، همان‌طور که رنگین‌پوستان مورد تبعیض قرار می‌گیرند، جامعه با افراد دو جنسیتی هم برخورد تبعیض‌آمیز دارد.»