زیر پوست کوره پزخانه‌ها
۱۳۸۸ اردیبهشت ۵, شنبه
۳۰ درصد کارگران یک کوره پزخانه سنتی، دایمی و ۷۰ درصد آنها فصلی‌‌اند. قالب‌کش، گل‌ساز، بارجمع‌کن و قالب‌دار از جمله تقسیم کارهای متداول کوره پزخانه‌ها هستند.
طبق فصل هفتم قانون کار، کارفرمایان موظفند از هر چهار کارگری که به خدمت می‌گیرند، یک نفر زن استخدام کنند، اما در حال حاضر نصف کارگران کوره پزخانه‌ها زن هستند. طبق این پیمان، زنان می‌توانند تنها بارجمع‌کن باشند اما در حال حاضر به جز گل‌سازی از زنان برای قالب‌کشی و قالب‌داری هم استفاده می‌شود. قالب‌دارها تا روزی ۱۶ ساعت هم کار می‌کنند. رسم استفاده از نیروی کار زنان و کودکان ناشی از سوءاستفاده از نیروی کار ارزان و ناآگاه است.
استثمار خودخواسته
بازرسان وزارت کار گاهی برای رسیدگی به وضعیت بیمه‌ی کارگران به کوره پزخانه‌ها می‌آیند. کارفرما با آمدن آنها، کارگران را با تهدید به اخراج، مجبور می‌کند که پنهان شوند. از هر خانواده تنها یک نفر بیمه می‌شود. کارگران به‌جای روزی هفت ساعت و بیست دقیقه (طبق قانون)، ساعتی و کنتراتی کار می‌کنند. آنها به این ترتیب، داوطلبانه به پای استثمار خویش می‌روند.
طبق پیمان دسته جمعی کارگران کوره پزخانه، کارفرما باید به هرچهار نفر یک اتاق ۱۲ متری و به هر خانوار چهار نفره، یک آشپزخانه بدهد. اما خبری از انجام این وعده‌‌ها نیست.
اکثر کارگران شاغل در کوره پزخانه‌ها، کارگران بیکار و مهاجر شهرها و استان‌های خراسان و کردستان هستند. کارفرما عیدی، پاداش، مرخصی، بن کارگری، سنوات کاری، حق اولاد، حق مسکن و برخی دیگر مزایا را از حقوق کارگران کسر می‌کند اما معمولا مدرکی از این کسور به کارگران نمی‌دهد، در نتیجه آنها نمی‌توانند سوابق خود را اثبات کنند.
مثلا کارگری که ۴۰ سال در کوره پزخانه کار کرده بود فوت کرد و بعد معلوم شد که کارفرما بیمه او را به طور منظم پرداخت نکرده و در نتیجه هیچ مستمری به خانواده او نرسید.
کار در بیابان، خواب در زاغه
مناطق اطراف کوره پزخانه‌ها، بیابان است. بهداشت بسیار پایین آلونک‌ها و دالان‌های سکونت همگانی، حضور سگ و حیواناتی که بیماری هاری یا کزاز را منتقل می‌کنند، آلودگی وحشتناک توالت‌‌ها، ظرفشویی‌ها و حمام‌ها و فاضلابی که به صورت روباز در محیط زندگی کارگران وجود دارد، نیاز کارگران کوره پزخانه به واکسینه شدن در قبال کزاز و هپاتیت را صدچندان می‌کند. اما اکثریت مطلق آنها کم‌ترین اطلاعی از این خطرها ندارند.
به کارگرفتن افراد زیر ۱۵ سال از نظر قانون کار ممنوع است اما درصد قابل توجهی از کارگران کوره پزخانه‌ها، در سنین ۷ تا ۱۴ سالگی هستند. آنها شش ماه سال را در کوره‌ها کار می‌کنند.
رییس انجمن صنفی کارگران کارخانجات آجرسازی می‌گوید، محمود آباد در جاده خاوران بهشت کارگران کوره پزخانه است زیرا در دیگر مناطق، اتاق‌هایی که کارگران در آن زندگی می‌کنند شبیه اصطبل است و در آنها همه گونه آدم از زن حامله، کودک دو ساله، جوان ۲۵ ساله و پیرزن و پیرمرد ۶۰ تا ۷۰ ساله دیده می‌شود اما در محمودآباد وضع کمی بهتر است.