«سارکوزی می‌خواهد به ستون حمله اروپا علیه ایران تبدیل شود» • مصاحبه با فریدون خاوند
۱۳۸۶ شهریور ۲۵, یکشنبه
سخنگوی وزارت خارجه فرانسه همچنین گفت که اتحادیه اروپا خارج از شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز تدابیری را علیه ایران اتخاذ کرده است.
دکتر فریدون خاوند استاد روابط بین‌الملل دانشگاه «رنه دکارت» پاریس در گفت‌وگوی با دویچه‌وله دلایل رویکرد سختگیرانه‌ی دولت جدید فرانسه را در قبال ایران بررسی می‌کند.
دویچه‌وله: دکتر خاوند، چرا سیاست نیکولا سارکوزی در قبال ایران نسبت به رییس جمهور پیشین فرانسه ژاک شیراک، به مراتب سختگیرانه‌تر است؟ اساس اختلاف این دو سیاست را در چه چیزی باید جست‌وجو کرد؟
فریدون خاوند: اختلاف عمده در سیاست ریاست جمهوری جدید فرانسه با روسای جمهوری پیشین در جمهوری پنجم، یعنی بعد از دوگل تاکنون، یک نوع تغییر ایدئولوژیک است. هم نیکولا سارکوزی و هم اطرافیانش در سیاست خارجی معتقد هستند به اینکه آنچه تا بحال اتفاق افتاده یک‌مقداری دوری از ایالات متحده‌ی آمریکا بوده و فرانسه را از ارزشهای جامعه غربی و ایالات متحده آمریکا تا اندازهی زیادی دور کرده است. این نکته هم مورد موافقت آقای سارکوزی است وهم نکته‌ی مهم دیگر این است که وزیر خارجه جدید فرانسه برنار کوشنه، به‌رغم تعلق‌داشتن به جناح چپ فرانسه کلا در زمینه‌ی مسایل فرانسه نزدیک به سیاستهای آمریکا و در زمره معدود سیاستمداران فرانسوی هم بوده که از مداخله‌ی نظامی ایالات متحده آمریکا در عراق پشتیبانی کرده است. در درون جناح تازه‌ای که اخیرا بر سر کار آمده است، نوعی توافق وجود دارد بر سر نزدیکی به ایالات متحده آمریکا، حتا، پیش از انتخابات ریاست جمهوری سارکوزی به خط مشی آتلانتیست معروفیت داشت در بین سیاستمداران فرانسه و این تا اندازهی زیادی از فصل تازه‌ای در سیاست خارجی این کشور خبر می‌دهد.
دویچه‌وله: سخنگوی وزارت خارجه فرانسه اعلام کرده که خارج از شورای امنیت هم تدابیری از سوی اتحادیه اروپا علیه ایران اتخاذ شده است. در حالی که آلمان نسبت به تشدید تحریم‌ها علیه ایران واکنشی تردیدآمیز داشته است، تدابیری که فرانسه از آنها حرف می‌زند چه می‌توانند باشند؟
فریدون خاوند: یک تفاوت مهم میان آلمان و فرانسه وجود دارد، در واقع میان خانم مرکل و آقای سارکوزی. و این تفاوت این است که در فرانسه آقای سارکوزی دستش باز است، اکثریت خودش را دارد و نیازی ندارد به اینکه در مورد سیاست خارجی توافقهایی را انجام بدهد با یک دستگاه ائتلافی. درحالی که در آلمان خانم مرکل، با توجه به ائتلافی که در آلمان وجود دارد، مجبور است نظریات جناح دیگر را هم مورد توجه قرار بدهد. و من تصور می‌کنم که در عرصه‌ی سیاست خارجی، بويژه در مورد مسایل خاورمیانه و ایران، خانم مرکل اصولا به آقای سارکوزی نزدیک است منتها دستش باز نیست. درمورد مسئله‌ی تضییقاتی که باید علیه ایران در چارچوب خارج از شورای امنیت مورد اجرا گذاشته بشود، در این زمینه هم نوعی نزدیکی وجود دارد میان پاریس و واشنگتن. به این دلیل ساده که هم آمریکایی‌ها و هم فرانسوی‌ها می‌دانند که در درون سازمان ملل متحد با توجه به حضور چین و روسیه نمی‌توان اقدامات قاطعانه‌ای در مورد پرونده هسته‌ای ایران، لااقل در شرایط کنونی، اتخاذ کرد. به همین علت اینها معتقدند که باید راه باز باشد برای اعمال تضییقات یکجانبه، چه از جانب فرانسه به‌صورت یک کشور جدا، چه از جانب اتحادیه‌ی اروپا. به هرحال، آقای سرکوزی قصد دارد که تبدیل بشود به ستون حمله‌ی اتحادیه اروپا در مورد مسایل مربوط به ایران.
دویچه‌وله: به نظر شما با توجه به موضع معتدل آلمان در برابر ایران، کدامیک از دیگر اعضای اتحادیه اروپا با سیاست آقای سارکوزی در قبال ایران همراهی خواهند کرد؟
فریدون خاوند: کشوری که بیش از همه با سیاست آقای سارکوزی به احتمال فراوان همراهی خواهد کرد انگلستان هست و بیش از پیش از ایجاد یک محور عمده واشنگتن، لندن و پاریس صحبت می‌شود. بسیاری دیگر از کشورهای به‌خصوص تازه‌وارد اتحادیه اروپا، یعنی منطقه‌ی اروپای شرقی هم به سیاست ایالات متحده بسیار بسیار نزدیک‌اند و بنابراین من تصور نمی‌کنم که آقای سارکوزی در مورد مسایل سیاسی‌اش در قبال پرونده‌ی هسته‌ای در اتحادیه اروپا با مشکلات زیادی مواجه بشود.
دویچه‌وله: دکتر خاوند، کنسرسیوم نفتی «توتال» فرانسه و همینطور شرکت ملی «گاز دو فرانس» حضور چشمگیری در ایران دارند. اظهارات اخیر آقای سارکوزی چه تاثیر عملی‌ای می‌تواند بر فعالیتهای این شرکتها در ایران داشته باشد؟
فریدون خاوند: این یک تاثیر بسیار بسیار مهم است و به این علت که شرکت «توتال»، غول نفتی و گازی فرانسه، حضور دیرینه‌ای در ایران داشته و از بعد از انقلاب ۱۳۵۷ تا به امروز به‌رغم فشارهای آمریکا، به‌خصوص در چارچوب قطعنامه‌ی معروف داماتو، همچنان به حضورش در ایران ادامه داده است. ولی اینطور به‌نظر می‌رسد و در محافل سیاسی فرانسه این نکته کاملا رایج شده است که دولت فرانسه هم به «توتال» و هم به «گاز دو فرانس» و هم به دیگر شرکتهای فرانسوی از قبیل «رنو»، «پژو»، «سیتروئن» و غیره هشدار داده است که دست‌کم از انجام سرمایه‌گذاری‌های تازه در ایران خودداری بکنند. و همینطور مدیران شرکتهای فرانسوی که به ایران می‌روند، می‌گویند که سفارت فرانسه در ایران به آنها رسما توصیه می‌کند که فعلا موقع سرمایه‌گذاری در ایران نیست.
دویچه‌وله: جمعه آینده نشست کشورهای ۱+۵ برای بررسی تصویب قطعنامه‌ی سوم شورای امنیت علیه ایران برگزار می‌شود. برخی تحلیلگران معتقدند که اختلاف‌نظر میان اعضای ۱+۵ را نباید زیاد جدی گرفت و این اختلاف‌نظرها باعث نمی‌شود که قطعنامه‌ی سوم علیه ایران تصویب نشود. نظر شما چیست؟
فریدون خاوند: من تصور می‌کنم که تا اندازهی زیادی مثل دفعات گذشته روسیه و چین در مورد مسئله‌ی ایران در مقابل سیاستهای پاریس، لندن و واشنگتن مقاومت خواهند کرد. ولی این مقاومت آنها پیش از آنکه جانبداری از ایران باشد، زمینه‌سازی یک نوع مذاکرات و معاملات با ایالات متحده آمریکاست. این نکته را مقامات ایرانی به‌خوبی می‌دانند و از این معاملات میان پکن و مسکو از یک‌طرف، و اشنگتن از طرف دیگر بیم دارند. ولی به هرحال تصمیمات روسیه و چین تا اندازهی زیادی مسئله‌ی اعمال تضییقات و قبول قطعنامه‌ی سوم را ممکن است به‌عقب بیندازد.
مصاحبه‌گر: بهنام باوندپور (رادیو دویچه‌وله)