سالروز تولد آلوئيس آلتزهايمر پزشك آلمانى متخصص مغز و اعصاب

�ند. امروز چهاردهم ماه ژوئن، يعنى در ۱۴۱امين سالروز تولد آلتزهايمر، از شما دعوت ميكنيم، با ما نگاهى به تلاشها و دستاوردهاى او، در علم پزشكى داشته باشيد.

بيمارى آلتزهايمر يا شايد معروفترين بيمارى مغزى در جهان، كه به نام كاشف خود شهرت يافته است، اغلب در سنين بالاتر بروز ميكند و با از بين رفتن توانائيهاى مغزى، بويژه فراموشى و اختلال در خاطره افراد مبتلا، همراه است. نوامبر سال ۱۹۰۱ بود كه، يك زن بيمار۵۱ ساله بنام آوگوسته دتر به بيمارستان روانى شهر فرانكفورت آورده شد، كه آلوئيس آلتزهايمر به عنوان پزشك اعصاب در آن كار ميكرد. رفتار آوگوسته، از ۶ ماه پيش تغيير فراوانى پيدا كرده بود، حسادت شديد، اقدام به كارهاى بى مورد و بى نتيجه و گشت زدنهاى بدون مقصد در منزل، مخفى كردن وسايل و بازنيافتن آنها، ترس از آشنايان و اطرافيان، فراموش كردن زمان و تاريخ، يا محلى كه او در آن بسرميبرد، نا آرامى، خشونت و افسردگى، نشانه هائى از حالات بيمارى او بودند. پس از مرگ آوگوسته، دكتر آلتزهايمر، مغز او را مورد بررسى قرار داد و متوجه شد كه، در قشر خارجى آن، درست مراكزى كه، خاطره، جهت يابى و احساسات را كنترل ميكنند، تا حد زيادى از ميان رفته اند. او بجاى بافت مغزى، بازمانده هاى پروتئينى و بقاياى سلولهاى عصبى را يافت. بر اثر از ميان رفتن نويرونها يا سلولهاى عصبى، اختلالات شديدى در كار اين ارگان بوجود ميآيد.

بيمارى آلتزهايمر، با به ظاهر "فراموشيهاى اتفاقى" آغاز شده و با از دست رفتن درك و فهم بيمار، خاتمه مييابد. بروز اين بيمارى، ميتواند دلايل گوناگون داشته باشد. ضربات دشوار سرنوشت همانند فوت همسر، تنهائى و انزوا، كه به افسردگى روحى ميانجامند ميتوانند، برخى از اين دلايل باشند. در حال حاضر در مورد بقاياى پروتئينى جمع شده در فضاى بين سلولى مغز و تقليل ميزان ترشح موادى همچون استيل كولين Acetylcholin به عنوان علت آغاز بيمارى آلتزهايمر، مباحثه ميشود.

آزمايشهاى ويژه ميتوانند مشخص سازند كه، آيا افراد به اين بيمارى مبتلا هستند يا نه. اما تشخيص اين بيمارى، تنها با اثبات نفى وجود بيماريهائى با عوارض مشابه و اثبات حتمى آن، فقط با مطالعه بافت مغزى، پس از مرگ بيمار، ممكن است.

از آنجائيكه در جوامع بشرى، شمار سالمندان افزايش مييابد، تعداد مبتلايان به آلتزهايمر نيز زيادتر ميشود. تخمين زده ميشود كه ۲ درصد از افراد ۶۵ ساله، ۳ درصد از ۷۰ سالگان و ۶ درصد از ۷۵ سالگان، به اين بيمارى دچارند. در افراد مسنتر از ۸۵ سال، اين رقم كاهش مييابد، زيرا مبتلايان به آلتزهايمر، تا اين حد عمر نميكنند.

در حال حاضر دانشمندان در تلاشند تا با بكارگيرى مواد ويژه، از تجزيه استيل كولين در مغز جلوگيرى نمايند. به اين ترتيب، از پيشروى بيمارى آلتزهايمر در بافت مغزى جلوگيرى ميشود. علاوه بر اين عوارضى همچون ناآرامى، افسردگى يا تشويش و خشونت، با كمك داروهاى ويژه اعصاب تخفيف داده ميشوند. پژوهشگران آمريكائى در آزمايشات خود بر روى جانوران موفق شده اند، مراحل نخستين اين بيمارى را متوقف سازند. پرفسور هانس يورگن مولر سال گذشته گزارش داد كه، براى پيشگيرى از گونه اى از بيمارى آلتزهايمر در نزد موشها، واكسن موثرى تهيه شده است كه، به تحريك سيستم دفاعى بدن آنها ميپردازد و بدين ترتيب از جمع شدن بقاياى پروتئينى در بافت مغز جلوگيرى ميكند. اين تحقيقات ادامه دارند اما، تا كنون راهى براى درمان بيمارى آلتزهايمر يافت نشده است.

جديدترين مطالعات دانشمندان آمريكائى نشانگر آنند كه، كسانى كه در سنين بين ۲۰ تا ۵۰ سالگى در زندگى و كار خود، فعاليت مغزى اندكى داشته اند، در سالخوردگى، بيشتر به بيمارى آلتزهايمر مبتلا ميشوند.

نگين كروئى