سایه بحران قفقاز بر پرونده هسته‌ای ایران
۱۳۸۷ شهریور ۷, پنجشنبه
اینک این سؤال مطرح است که روسیه با توجه به بحران کنونی در مناسباتش با غرب تا چه حد همچنان به رویکرد کنونی‌اش به پرونده هسته‌ای ایران پایبند خواهد ماند. ظرف ماه‌های گذشته روسیه در کنار چین تمایل پیوسته کمتری به تشدید فشارها بر ایران نشان داده است. اینک که بحران قفقاز شکاف معینی را در مناسبات این کشور با غرب به وجود آورده، سؤال یادشده با حدت و شدت بیشتری مطرح است.
دو روز پیش، سرگئی لاوروف وزیر خارجه‌ی روسیه در گفت‌وگویی با روزنامه‌ی عربی الحیات، اوضاع پیرامون برنامه هسته ای ایران را کماکان دشوار توصیف کرد. به گفته‌ی وی، «علیرغم پیشرفت‌های به دست آمده در سال گذشته برای بستن پرونده‌ی مربوط به گذشته برنامه هسته ای ایران، تهران به مطالبات شورای امنیت سازمان ملل متحد عمل نمی‌کند: غنی‌سازی اورانیوم را متوقف نکرده و به ساخت رآکتور آب سنگین ادامه می‌دهد، از اجرای پروتکل الحاقی خودداری می‌کند و ... تمامی اینها مطالبات آژانس در رابطه با گام‌هایی هستند که تهران باید اتخاذ کند تا اعتماد به برنامه هسته‌ای آن احیا شود.»
لاوروف در ادامه، ضمن فراخواندن ایران به قبول پیشنهادهای گروه "۵+۱" تأکید کرد که روسیه همچنان خواهان حل چالش هسته‌ای ایران از راه‌های سیاسی- دیپلماتیک است و گزینهی دیگری برای این کار وجود ندارد.
در همین حال، الکساندر سادووینکوف، سفیر روسیه در تهران، در گفت‌وگو با خبرگزاری ایرنا گفته است که کشورش از هر قطعنامه‌ی دیگری که ناظر بر تحریم شدیدتر ایران باشد، حمایت نخواهد کرد.
روز پنجشنبه، ۹ شهریور، نیز ایگور سولتانوفسکی، معاون نماینده روسیه در ناتو بر لزوم حل مسالمت‌آمیز مسئله هسته‌ای ایران تأکید کرد و هر روش دیگری را غیرقابل قبول دانست. به گفته‌ی سولتافسکی، روسیه اجازه نخواهد داد، که «کشور بسیار مهمی مانند ایران» مورد تهدید قرار گیرد.
شرط‌های تغییر موضع مسکو
مواضع اخیراَ اعلام‌شده از سوی مسئولان مختلف روسی در ارتباط با پرونده‌ی هسته‌ای ایران، نشانه‌ای از تغییر در سیاست‌های مسکو به دست نمی‌دهند، با این همه شماری از تحلیل‌گران بعید نمی‌دانند که تشدید تنش میان روسیه و غرب، رویکرد این کشور به پرونده‌ی هسته‌ای را نیز دستخوش تغییر کند. در همین رابطه، روزنامه فایننشال تایمز، چاپ لندن، روز چهارشنبه ۲۷ اوت در مقاله‌ای تغییر در مواضع روسیه در قبال بحران اتمی ایران را به چگونگی رویکردهای بعدی غرب در بحران قفقاز مشروط دانسته است. به نوشته‌ی این روزنامه، روسیه که همواره در سیاست اعمال فشار علیه ایران برای واداشتن تهران به تعلیق غنی سازی اورانیوم محتاطانه عمل کرده، ممکن است پس از بحران گرجستان تصمیم بگیرد که از حق وتوی خود در شورای امنیت برای ممانعت از اقدامات جهانی قاطع‌تر علیه ایران، استفاده کند.
فایننشال تایمز در ادامه می‌نویسد، به نفع روسیه است که به عنوان همسایه هسته‌ای ایران، اطمینان داشته باشد ایران به بمب هسته‌یی نیازی ندارد. اما سطح همکاری مسکو با غرب شاید به این بستگی داشته باشد که پس از واکنش‌ها به اقداماتش در قفقاز، روابطش با غرب را چگونه تنظیم کند. پشت کردن روسیه به استراتژی تحریم‌های جاری سازمان ملل، ضربه‌ای به تلاش‌ها برای حل مسئله ایران از طریق دیپلماسی است.
در ماه میلادی آینده دور جدید گفت‌وگوها میان کشورهای گروه ۵+۱ ( ۵ عضو دائم شورای امنیت به علاوه‌ی آلمان) آغاز خواهد شد. موضع روسیه در این گفت‌وگوها نشان خواهد که بحران قفقاز و تنش میان مسکو و غرب تا چه حد بر رویکرد أن نسبت به پرونده هسته‌ای ایران سایه انداخته است.
«بمب ایرانی یا بمباران ایران»
در همین حال، فرانسه بار دیگر بر مخالفت خود با دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای تأکید کرده است. نیکلا سارکوزی، رئیس جمهور این کشور، در همایشی با شرکت سفرای فرانسه در پاریس گفت، در صورت عدم چرخش در مواضع اتمی ایران تحریم‌ها علیه این کشور باید در همه عرصه‌ها تشدید شوند.
وی گفت: «همه از گزینهی فاجعه‌باری که جهان با آن روبرو خواهد شد آگاهند، فاجعه‌ای که سال گذشته در چند کلمه خلاصه کردم: بمب ایرانی یا بمباران ایران. هیچ کس مایل نیست کار به چنین فاجعه‌ای بیانجامد.»
رئیس جمهور فرانسه با تأکید بر «مسئولیت رهبران ایران در قبال داوری نسل‌های آینده» بار دیگر تمایل به ادامه‌ی دیالوگ با تهران را یادآور شد. با این همه، او گفت که اروپایی‌ها باید در همراهی با آمریکا، روسیه و چین قاطعانه سمت حرکت خود را حفظ کنند، و در صورت پاسخ منفی ایران به تعلیق غنی‌سازی اورانیوم، تحریم‌ها در کلیه عرصه‌ها باید تشدید شوند.
به گفته‌ی سارکوزی در صورتی که ایران انرژی هسته‌ای را برای استفاده‌های صلح‌آمیز بخواهد، کمک دریافت خواهد کرد، اما اگر این انرژی را برای مصارف نظامی بخواهد، با مخالفت و مقابله‌ی جامعه‌ی جهانی روبروی خواهد شد.
به رغم سوءظن‌ها و انتقادهای غرب علیه برنامه هسته‌ای ایران، دولت این کشور پیوسته اتهام جهت‌گیری نظامی برنامه هسته‌ای‌اش را رد کرده و گفته است که قصد دارد از انرژی هسته‌ای صرفاَ برای مصارف صلح‌آمیز استفاده کند.