سروهای انديشنده: نمايشگاه هنرمندان ايرانی در برلين

برگزار کنندگان اين نمايشگاه برای آن نام «سروهای انديشنده» را برگزيده و يادآور شده اند که سرو در ايران نماد مقاومت و قهرمانی است. در معرفی آثار اين نمايشگاه از جمله آمده است که: آثار هنرمندان معاصر ايران، مرزهای ملی را درنورديده و اينک در ابعاد بين المللی، اذهان بسياری را معطوف به خود ساخته است.

در ايران نسل جوانی از هنرمندان به وجود آمده که عليرغم موانع و محدوديت های گوناگون اجتماعی، جسورانه به زبان و صورتهای ويژه ای برای ارائه ی آثار خود دست يافته است. اين جريان محصول گشايش فضای هنری در سالهای گذشته بوده است که در نتيجه ی آن، هنری انتزاعی و انتقادی، با موضعی مستقل و روحيه ای مقاوم هستی پذيرفت. هنرمندان جوان اين نسل، از طريق ارتباطات اينترنتی، در جريان آخرين آثار هنری و نمايشگاههای بين المللی قرار دارند و اطلاعات مورد نياز را به دست می آورند. اينک بايد منتظر شد و ديد که آيا اين موج هنری پس از انتخابات اخير و گزينش احمدی نژاد رييس جمهوری محافظه کار ايران نيز ادامه خواهد داشت يا خير.

هر سه هنرمندی که در اين نمايشگاه شرکت دارند، در آثار خود با موضوعات حساس اجتماعی سروکار دارند و در واقع کارهای آنان واکنشی هنری نسبت به وضعيت و مناسبات سياسی است. از طريق آثار هنرمندان، راهی به انديشه هايشان گشوده می شود و آنان به شيوه ی خود، روايت و تفسيری از زمينه های اجتماعی خشونت، وحشت و توهم ارائه می دهند. گزينش روز يازدهم سپتامبر برای گشايش اين نمايشگاه تصادفی نبود.

چيده‌مان (Installation ) شهاب فتوحی تحت عنوان «به سوی رستگاری»، به رويداد تکاندهنده يازدهم سپتامبر ۲۰۰۱ اختصاص دارد. آويزه ای از دو لامپ نئون مهتابی در ميانه ی اتاقی نيمه تاريک، که تداعی کننده ی عدد ۱۱ و نيز برجهای دوقلوی ويران شده در نيويورک است و فوجی از سنجاقک های رنگارنگ که در پروازی دسته جمعی و دايره وار به سوی ستون های نور پر می کشند. حشرات با رسيدن به منبع نور خواهند سوخت، اما آنان را از اين پرواز مرگ گريزی نيست. نور بر آنان جاذبه ای مقاومت ناپذير دارد، جاذبه ای با پيامدی دوگانه: مرگ قطعی و رسيدن به رستگاری. حشرات بر خلاف آدميان قادر نيستند مسير پرواز خود را تغيير دهند.

شهاب فتوحی با اثر نمادين خود بيننده را به تأملی درباره ی رويداد يازدهم سپتامبر که به زعم او هنوز در غباری از ابهام قرار دارد فرامی خواند. يازدهم سپتامبر رويدادی حزن انگيز است. اما در چيده مان شهاب فتوحی با سنجاقک هايی در رنگهای مختلف روبرو هستيم که شادی و حتا فراتر از آن گونه ای بازی کودکانه را به ذهن متبادر می کند. آيا اين تضاد تصادفی است؟ يا اينکه هنرمند در پس اين رويداد هولناک يک بازی را می بيند؟ آيا با قربانی کردن بی قيد و شرط خود در راه آرمانهای ايدئولوژيک می توان به رستگاری واقعی رسيد؟ اين ها از جمله پرسشهايی است که بيننده خود بايد پاسخی برای آنها بيابد.

بهرام محيی، گزارشگر صدای آلمان در برلين