«سرکوب، کلید تبدیل جمهوری اسلامی به دیکتاتوری اسلامی»

پروفسور اودو اشتاین‌باخ، کارشناس خاور میانه و استاد دانشگاه ماربورگ آلمان با آنا لمن، خبرنگار دویچه‌وله، در زمینه‌ی اوضاع کنونی ایران و ناآرامی‌های اخیر مصاحبه کرده است.

وی به این سئوال که آیا خیزش‌های اخیر نشانه‌ی «انقلابی دیگر» است، پاسخ منفی می‌دهد. به عقیده‌ی او، بسیار زود است که از این خیزش چنین نتیجه‌‌ای گرفته شود. اشتاین‌باخ معتقد است که این جنبش را نه «انقلابی» و نه «ضد انقلابی‌» می‌توان نامید،‌بلکه این جنبش،‌جنبشی است «با اهدافی مشخص، اینکه آیا این انتخابات تقلبی بوده یا سالم؟».

پروفسور اشتاین‌باخ معتقد است که آینده‌ی این روند بستگی به رفتار جمهوری دارد. اینکه آیا جمهوری اسلامی «سرکوب» یا «بازشماری آرا» را انتخاب خواهد کرد.

وی به آخرین تصمیم شورای نگهبان مبنی بر بازشماری برخی از صندوق‌هایی که احتمال تقلب در آنها می‌رود، اشاره می‌کند و می‌گوید، این تصمیم می‌تواند چرخشی به سوی بهتر شدن و رویکرد مسالمت‌آمیز به این موضوع باشد.

از اودو اشتاین‌باخ پرسیده می‌شود که آیا آیت‌الله خامنه‌ای قصد داشته با تبانی پشت صحنه با محمود احمدی‌نژاد، وی را باز هم بر سر قدرت نگاه دارد؟ وی می‌گوید، این هم می‌تواند نوعی نگاه به این جریان باشد و با اشاره به روی کار آمدن باراک اوباما در آمریکا و خواست او برای بنیاد گذاشتن رابطه‌ای جدید با ایران تصریح می‌کند که ایران در چنین شرایطی دشواری‌های خاص خود را دارا است.

از نگاه او، درخواست اوباما با استقبال بخش وسیعی در مردم ایران روبرو شده و جنبشی که اینک شاهد آن هستیم با انتظاراتی که در جامعه‌ی ایران از اوباما ایجاد شده بی‌ارتباط نیست.

اودو اشتاین‌باخ می‌گوید: «آیت‌الله خامنه‌ای کسی است که به آمریکا با سوء ظن شدیدی می‌نگرد. او بارها حتی پس از نطق اوباما تأکید کرد که آمریکا هیچ هدف دیگری غیر از ابرقدرت بودن و اعمال قدرت در منطقه را در سر ندارد. در چنین شرایطی آیت‌الله خامنه‌ای تصمیم گرفت، آقای احمدی‌نژاد را بر سر کار نگاه دارد‌، چون اطمینان دارد که او می‌تواند رابطه با آمریکا را کنترل کند.»

از نگاه این کارشناس خاور میانه در دانشگاه ماربورگ، میر حسین موسوی انعطاف‌پذیرتر از احمدی‌نژاد است و آمادگی بیشتری برای مذاکره با آمریکا دارد و آیت‌الله خامنه‌ای بیم آن دارد که با ریاست جمهوری آقای موسوی حمایت جوانان را که از نظر اشتاین‌باخ به آمریکا گرایش زیادی دارند و همچنین کنترل اوضاع را از دست بدهد.

اودو اشتاین باخ عقیده دارد که با ریاست جمهوری آقای موسوی موضع اتمی ایران تغییری نخواهد کرد. یعنی ایران همچون اکنون که اکثریت جامعه عقیده دارند، برخورداری از انرژی هسته‌ای حق این کشور است بر این حق پای خواهد فشرد. اما آنچه موجب تفاوت ایشان با آقای احمدی‌نژاد خواهد شد، رویکرد او نسبت به برخی مسایل داخلی و لحن ایشان نسبت به آمریکا است.

اشتاین‌باخ می‌گوید: «آقای موسوی خاطرنشان کرد که حاضر است در زمینه‌ی هسته‌ای انعطاف بیشتر داشته باشد و در مورد مسایل داخلی نیز وی مسیر محمد خاتمی را دنبال می‌کند، یعنی مسیر لیبرالیزه کردن بیشتر را.»

با وجود این اشتاین‌باخ در واکنش به این نقطه‌نظر که خود آقای موسوی برخلاف اینکه گفته می‌شود اصلاح‌طلب است، خود را متعلق به محافظه‌کاران می‌داند، می‌گوید: «اینک به آن نکته‌ای می‌رسیم که شما خاطرنشان ساختید، به جایی که آقای موسوی بیشتر در آن یک محافظه‌کار است، او تا جایی پیش نخواهد رفت که اساس سیستم جمهوری اسلامی، یعنی سیادت روحانیون، را زیر سئوال ببرد. حتی در بحران فعلی نیز او تا جایی که رژیم به چالش کشیده شود پیش نمی‌رود، بلکه او تنها خواستار بررسی نتایج انتخابات است. وی با جنبشی که جمهوری اسلامی را در نهایت به خطر خواهد انداخت موافقت نخواهد کرد.»

به باور اشتاین‌باخ، وجه افتراق جنبش فعلی با جنبش‌های پیشین در جمهوری اسلامی این است که جنبش‌فعلی نه فقط به دانشجویان بلکه به قشر متوسط جامعه‌ی ایران که خواستار دمکراسی بیشتر و نزدیک شدن به غرب هستند متعلق است.

اودو اشتاین‌باخ به گرایش روزافزون جوانان ایران به اینترنت و رسانه‌های جدید مانند شبکه‌ی توایتر اشاره می‌کند و تصریح می‌کند که جوانان ایرانی نیاز دارند که از سوی خارج از کشور حمایت شوند. آنها با کمک گرفتن از راه‌های ارتباط جمعی احساس می‌کنند که تنها نیستند، بلکه یک «شبکه‌»‌‌اند.

اشتاین‌باخ معتقد است که سیر حوادث در ایران بسیار مهم است. اگر این کشور راه رسیدگی به شکایات و بازشماری آرا را در پیش گیرد، در مسیر دمکراسی و شرکت دادن جوانان در تصمیم‌گیری‌های کشور گام برداشته است. و اگر راه سرکوب مردم را در پیش گیرد، جمهوری اسلامی را تبدیل به «دیکتاتوری اسلامی» کرده است.

این پروفسور دانشگاه ماربورگ آلمان معتقد است که غرب تا کنون رویکرد بسیار سنجیده‌ای را در پیش گرفته است. غرب محتاطانه عمل کرده و با اشاره به شواهد موجود خاطرنشان ساخته که نتایج انتخابات می‌تواند، دستخوش تقلب شده باشد. رهبران غرب، چه اوباما یا رهبران اروپا، هشدار داده‌اند که ایران باید از خشونت پرهیز کند، راه دمکراسی را پیش بگیرد، به حقوق بشر احترام بگذارد و همواره تأکید کرده‌اند که قصد دخالت در امور داخلی ایران را ندارند.

اودو اشتاین‌باخ می‌گوید، غرب با رعایت احتیاط از تمام نیروهای طرفدار گسترش دمکراسی حمایت می‌کند و این «راهی است که در حال حاضر باید آن را ادامه داد.»

FV/FW